RUSYA’NIN BİR KARADENİZ DEVLETİ OLMASI SÜRECİNDE GRİGORİY ALEKSANDROVİÇ POTEMKİN (1768-1791)

Grigoriy Aleksandroviç Potemkin’in hızlı bir şekilde II. Katerina’nın gözdeleri arasına girmesi onun kariyerinde önemli gelişmelere sebep oldu. İmparatoriçe tarafından birçok rütbe ve görevle ödüllendirilen Aleksandroviç Potemkin’in en önemli ve kendisinin de hayatının so- nuna kadar sürdürdüğü görevi Yenirusya (Novorossiya) genel valiliği oldu. Yaklaşık olarak Karadeniz’in kuzeyi bugünkü Ukrayna toprakla- rını içerisine alan Yenirusya topraklarında Rusya’nın hâkimiyet kur- ması Aleksadroviç Potemkin’in telkinleriyle birlikte II. Katerina naza- rında büyük önem arz etmeye başladı. 1768-1774 Osmanlı-Rus Sava- şında Potemkin, adı geçen bölgeden General Rumyantsev’in ordusu için herhangi bir şekilde istifade edemediğini gözlemlemişti. Bundan sonra Potemkin’in Yenirusya sahasındaki tüm çabası, ilerleyen yıllar- da meydana gelmesi muhtemel Osmanlı-Rus savaşlarında bu coğraf- yadan istifade edebilmekti. Bu amaç doğrultusunda Potemkin Kara- deniz’in kuzeyinde çok kısa zaman zarfında yeni şehirler, tersaneler, limanlar, filo inşa ederken bir taraftan da bölgenin demografik yapısı- nı Rusya’nın lehine çevirmek için bölgeye Balkanlar ve Rusya’nın fark- lı yerlerinden insan taşıdı. Potemkin’in siyasi öngörüleri doğru çıktı ve bir sonraki Osmanlı-Rus mücadelesinde Karadeniz bölgesi ekono- mik, askeri, insan ve lojistik faktörleriyle etkin rol aldı.

___

  • BRİNKER, A.G., (1885). “Puteşetvie İmperatritse Yekaterinı II v Kırım,” İsto- riçeskiy Vestnik, T.21, Sank-Peterburg.
  • BRİNKER, A.G., (1996). Potemkin, Moskova.
  • BOLOTİNA, N.YU., (2000). Deatelnost G.A. Potemkina v Oblasti Vnutrenniy Politiki Rossii, Moskova (Doktora Tezi).
  • BUGANOV, V.İ., BUGANOVA, A.V., Palkavodsı XVIII Veka, Moskova, 1992 Grigoriy Potemkin – Favorit Ekaterinı II Velikoy, https:// екатерина2.рф/ связи/фавориты/григорий-потёмкин/ (28.06.2018).
  • İVİTSKAYA, O.E., (2016). “Svetleyşiy Kınyaz Grigoriy Aleksandroviç Potem- kin-Tavriçeskiy i Çornomorskiy Flot”, Paradıgmı İstorii i Obşestvennogo Razvitiya, Vıp. 2-3, Sivastopol.
  • JİRTUYEVA, N.S., (2016). “Liçnost i Deyatelnost Kınyazya G.A. Potemkina- Tavriçeskogo v Otsenke Sovremennikov i İstorikov”, Paradigmı İstorii i Obşestvennogo Razvitiya, Vıp.2-3.