19. YÜZYILDA TRABZON LİMANI: SEFERLER, TÜCCARLAR, MALLAR

Dünyanın en önemli iç denizlerinden biri olan Karadeniz, İstanbul ve Çanakkale Boğazları’yla Akdeniz’e; Tuna, Din- yeper-Dinyester Nehirleri’yle Avrupa’nın içlerine, Kafkas- lar yoluyla ise Asya’ya ulaşır. Stratejik ve coğrafi konumuy- la Asya ve Avrupa arasındaki deniz-kara ticaretini en kısa mesafede birbirine bağlar. Trabzon ise, her dönemde Ka- radeniz’in en önemli limanı oldu ve en parlak dönemlerini ticaretin yoğunlaştığı zamanlarda yaşadı. Osmanlı Devle- ti’nde önemli bir transit limanı olan Trabzon, 18.yy. itiba- riyle Karadeniz’in uluslararası deniz ticaretine açılması ve yabancı tüccarların bölgeye gelmesiyle Doğu’yla ticaretin merkezi haline geldi. Doğu, Trabzon-Erzurum-Tebriz yo- luyla Avrupa’da gelişen sanayiye hammadde sağlamaktay- dı. 19. yy. itibariyle ise limanın ticaret hacminin artmasıyla, Trabzon çok kısa sürede açılan elçilikler, gemi acenteleri ve tüccarlarıyla Karadeniz’in en işlek limanı haline geldi. Bu dönemde sirke, şarap, zeytin, sabun, pamuk, dokuma ürünleri, kahve, buğday, demir, balık, et, kürk olmak üzere her türlü mal, yabancı, gayrimüslüm ve Türk tüccarlar ta- rafından alınıp, satılmakta ve diğer bölgelere taşınmaktay- dı. Bu çalışmada tüccarlar, gemi seferleri ve mallara arşiv belgeleriyle örnekler verilirken 19. yy.’da Trabzon lima- nında ticari faaliyetler açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Deniz Ticareti, Karadeniz, Trabzon, Jeopolitik

PDF

___

BAYKARA Tuncer (1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Ankara, s.96-99.
BAYTAL Yaşar (June 2013), “Trabzon Limanı İnşası”, History Studies, Vol:5, Iss:3, s.21-35.
BOSTAN Hanefi (1997), “15-17. yy.larda Trabzon Şehrinde Nüfus Hareket- leri ve Yerleşim Yerleri”, Bir Tutkudur Trabzon, Yapı Kredi Yayınları, İs- tanbul, s.113-171.
BRYER Anthony-WİNFİELD David (1985), The Byzantine Monuments and Topography of The Pontos, Dumbarton Oaks Studies, Washington, s.18- 60.
BZHSHKİAN Minas (1819), Batmut'iwn Pontosi vor ē Seaw Tsov, St. Lazarus Monastery, Venice; Karadeniz Kıyıları Tarih ve Coğrafyası (1969), Çev: Hrand D. Andreasyan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınla- rı, İstanbul, s.39-61.
FALLMERAYER Jakob Philip (1845), Fragmente Aus Dem Orient, Stuttgart; Doğu’dan Fragmanlar (2002), Çev: Hüseyin Salihoğlu, Ankara.
GOLOĞLU Mahmut (1975), Fetihten Kurtuluşa Kadar Trabzon Tarihi, Anka- ra, Kalite Matbaası, s.167-169.
GRENVILLE Henry (1965), Observations Sur L’etat Actuel De L’Empire Ottoman, Ed: Andrew S. Ehrenkreutz, The University of Michigan Press, p.110.
HAMILTON William John (1842), Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia with Some Account of Their Antiquites and Geology, London; Küçük Asya (2013), Çev: Kasım Toraman, Midas Kitap, Ankara, s.242- 247.
ISSAWI Charles (1970), “The Tabrız-Trabzon Trade 1830-1900: Rise and Decline of a Route”, International Journal of Middle East Studies, Vol:1, Cambridge, s.18-19.