20046

1787-1792 OSMANLI-RUS HARPLERİNDE KILBURUN, ÖZİ NEHRİ VE HOCABEY MUHAREBELERİ

1768-1774 Osmanlı Rus savaşları sonrasında Kırım, Osmanlı Devleti'nden ayrılarak sözde bağımsız devlet statüsü kazanmıştı. 1782 yılında Kırım'da çıkan isyan üzerine Rusya müdahale etmiş ve 1783 yılında yarımadayı ilhak etmişti. Osmanlı Devleti, kaybettiği ilk İslâm toprağı olan Kırım'ı Rusya'dan geri almak için askeri hazırlıklara başlayarak 1787 yılında Rusya'ya savaş ilan etti. 1774 Küçük Kaynarca antlaşması ile Rusya'ya bırakılan Kılburun Kalesi Osmanlı hâkimiyetinde olan Özi Kalesi'nin hemen karşısında yer almakta idi. Osmanlı kuvvetleri öncelikle bu kaleyi Rusya'dan alarak Kırım'ın batısında güvenliği tesis ettikten sonra bu yönden Kırım'a askeri harekâtta bulunacaktı. Bu amaçla Kılburun yarımadasına çıkartma yapılmış göğüs göğse muharebeler cereyan etmiş fakat savunması güçlü olduğu için kale zapt edilememiştir. Osmanlı ordusunun Kılburun'daki başarısız çıkartma harekâtı ona pahalıya mal olmuş nitekim bu vaziyetten kuvvet alan Ruslar kısa sürede Özi Kalesini işgal etmiş, bu hadiseler ise Osmanlı aleyhine savaşın seyrini yönlendirmiştir. Diğer yandan Hocabey, Özi Nehri ve Doğu Karadeniz'de de şiddetli Türk-Rus muharebeleri cereyan etmişti. Bu savaşlarda da bir varlık gösteremeyen Osmanlı Devleti, Kırım'ı Ruslardan geri almak için giriştiği savaşlara, Özi ve Hocabey'i de kaybettiği 1792 Yaş Antlaşması ile son vermek zorunda kalmıştır.

The Battles in Kılburn, the River of Ocakov and Odessa during the Turco-Russian War of 1787-1792

After Turco- Russian wars of 1768-1774, Crimea gained so-called independence from the Ottoman Empire. Because of a revolt that broke out in Crimea, Russia militarily intervened in 1782, then invaded the peninsula in 1783. The Ottoman Empire began military preparations to retrieve the first loss of Muslim territory, Crimea, and declared war on Russia. Kinburn Fortress given to Russia with the Treaty of Kuchuk Kainarja 1774, was located right across Ocakov Fortress which belonged to the Ottoman Empire. Ottoman forces, first, planned to retrieve this fortress from Russia to provide the security in western Crimea, then start a military operation to Crimea in this direction. To this end an assault was made to Kinburn Peninsula, a close combat took place, but Ottoman forces could not capture the fortress because of the strong defence. This unsuccesful assault cost the Ottoman Empire a lot and Russia, strenthened by the situation, captured the Ocakov Fortress in a short time. These incidents, changed the course of war to the disadvantage of the Ottoman Empire. On the other hand violent clashes took place in Odessa, Ochakov River and Eastern Black Sea. The Ottoman Empire unable to achieve success had to end the war, which it ventured in order to reclaim Crimea, with Iaşi Treaty.

PDF

___

ANİSİMOV, E., İmperatorskaya Rossiya, Moskva 2011.
BAYRAM, Ü. Filiz, Enverî Tarihi, c. III, İstanbul 2014 (İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Te- zi).
BOGDANOVİÇ, M. İ., Voeennıy Entsiklopediçeskiy Leksikon, T. VII, Vtoroye İzdanie, Peterburg 1855.
CEVDET, Tarih-i Cevdet, IV, Dersaadet 1309.
ÇINAR, Ali Osman, Mehmed Emin Edib Efendi'nin Hayatı ve Tarihi (Tarih-i Edip), İstanbul 1999.
ENGİN, Hakan, 1787-1792 Osmanlı-Rus, Avusturya Harplerinde İbrail Kalesi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Li- sans Tezi) Haziran 2013 Edirne.
FEDAKÂR, Cengiz, Kafkasya'da İmparatorluklar Savaşı, (İş Bankası Kültür Yayınları) İstanbul 2014.
FEDAKÂR, Cengiz, "1787-1792 Osmanlı Rus Harplerinde Bender Kalesi", Erdoğan Merçil Armağan, 2013 İstanbul, s. 382-393.
JUKOV, E. M., Sovetskaya İstoriçeskaya Entsiklopediya, Glavnıy Redaktor, T. 7, Moskva 1965.
JUKOV, E. M., Sovetskaya İstoriçeskaya Entsiklopediya, Glavnıy Redaktor, T.13, Moskva 1971.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c. V, TTK Basımevi, Ankara 1999.
PETROV, A.N., Vtoraya Turetskaya Voina v Tsarstvovanie İmperatritsı Ekaterinı II, 1787-1791 g., T. 1, S. Peterburg 1880.
PETROV, A. N., Vliyaniye Turetskih Voin s Polovinı Proşlago Stoletiya na Razvitiye Russkago Voennago İskusstva Voinı s 1787-1812 gg., T. 2, S. Peterburg 1894.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, IV, Ankara 1988.
GÖRSEL MALZEME İÇİN KULLANILAN WEB ADRESLERİ
http://wars175x.narod.ru/img/Btl06.jpg 11.12.2014
http://encyclopedia.mil.ru/encyclopedia/heroes/USSR/more.htm?id=1186 9041@morfHeroes 11.12.2014
http://www.retropressa.ru/iz-perepiski-a-v-suvorova/ 11.12.2014
http://www.liveinternet.ru/users/3895602/post160448994/ 11.12.2014
BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVLERİ
BOA, A.DVN.DVE, 83/1; BOA, A.E, I. MAHMUD, 455; BOA, A.E, III. AHMED, ; BOA, A.E, III. AHMED, 16503; BOA, A.E, III. AHMED, 20438; BOA, A.E, III. MUSTAFA 13579; BOA, A.E, III. MUSTAFA, 13770; BOA, C.AS, 1008/ ; BOA, C.AS, 4733; BOA, C.AS, 858/36728; BOA, C.AS, 860/36809; BOA, C.AS, 862/36910; BOA, C.AS, 897/38626; BOA, C.AS, 914/39455; BOA, C.AS, 991/43302; BOA, C.HR, 176/8754; BOA, D.BKL. d, 32544; BOA, D.BKL. d, 32544; BOA, D.BŞM, 6756/108; BOA, D.BŞM, 6858/83; BOA, D.BŞM, 7043 /34; BOA, D.BŞM, 7106/21; BOA, D.BŞM, BNE.d, 15972; BOA, D.BŞM.BNE.d, ; BOA, HAT, 13/453; BOA, HAT, 145/6127; BOA, HAT, 146/6150; BOA, HAT, 185/8600; BOA, HAT, 214/11740; BOA, HAT, 24/1223; BOA, HAT, 24/1223; BOA, HAT, 24/1223-A.