İlk Osmanlı sarayında ortaya çıkan çini kelimesi, İslam Dünyasında kullanım amacına bağlı olarak evani ve kaşı’ya ayrışan seramik imalatı bünye özelliklerine bağlı olarak tanımlayan yeni yaklaşım ileri sürmüş oldu. Gerçi sadece silisli bünyeye yönelik olan bu tanımlama Anadolu’da büyük rağbet gören çini seramikleri diğerleri arasından çıkararak onlara özel ve ayrıcalıklı bir konum kazandırdı. Günümüzde Çini sanatının toplumdaki algılama şekli ve eğitiminin Seramik bölümlerde değil, Geleneksel Sanatlarda yürütülmesi de söz konusu yaklaşımın neticesi olmalıdır. Zaman geçtikçe çini terimini kullanan çeşitli alan uzmanları bu kelimenin anlam yelpazesini genişleterek ona yeni çalarlar kazandırdılar. Bugün sanat tarihçileri arasında tüm mimari seramik çini olarak tanımlanırken, seramikçiler terimi daha çok silisli hamur, çini sanatçıları ise bu hamurdan yapılmış tüm mimari ve kullanım eşyası seramikler için kullanmaktadırlar. Ne yazık ki bu terminoloji sıkıntısı sadece çini kelimesinin kendisiyle sınırlı kalmadan bu sanata ait birçok terimlerde de kendini gösterir. Problemin bir diğer yönü ise çini kelimesinin Anadolu’ya özgü olması ve yabancı dillere “tile” veya “fayens” gibi çeşitli kelimelerle ifade edilmesiyle ilgilidir. Bildiride çini sanatının terminolojisi incelenecek ve var olan terimlerin farklı bilim ve sanat alanlarındaki günümüz kullanım şekli ve anlamları takip edilecektir. Bu araştırma ortak seramik çini terminolojisinin oluşturulması yolundaki mevcut engellerin belirtilmesi ve olaya geniş tarihi çerçeveden bakarak daha doğru sonuçlara ulaşma imkânı sağlayacaktır. Anahtar kelimeler: Çini sanatı, terminoloji, Mimari seramik, Anadolu sanatı.

The word china (faience) appearing firstly in the Ottoman Palace has revealed the new approach defining ceramic products turning into evani (pots and pans) and kaşı (glazed tile) depending on the body characteristics and on the usage aim in Islamic World. In fact, this definition being only towards siliceous body has made china ceramics, which have found great approval in Anatolia, apparent among others and gave them a special and privileged position. That today the perception way and education of tile-making art in Turkish society is carried out in Traditional Arts, not in Ceramics departments, should be the continuation and outcome of the relevant approach. As time goes on, various domain experts using the word china have widened the meaning range of this word and gave it new meanings. While today all architecture is defined as ceramic tiles by art historians, ceramists generally use the term for siliceous clay and the china artisans use it for all architecture and usage goods ceramics made of this clay. Unfortunately, this terminology problem shows itself not only in the word china but also in many terms of this art. Another aspect of the problem is that the word china is peculiar to Anatolia and stated in various ways such as “tile”, “mural ceramics” and “faience” in foreign languages. In the declaration, the terminology of the tile-making will be examined in the example of the word china, and the contemporary usage and meaning attributions in different areas of science and art will be followed. The research will provide an apparent improvement on the way of forming the common ceramic tiles terminology and therefore offer opportunity for looking the event from wide historical angle and for being more objective in the future decisions. Keyword: Art of tile-making, terminology, architectural ceramics, Anatolian art