Semitik Dinsel Metinlerde Tinsel Varlık Fenomenolojisi

Tanakh, Yeni Ahit ve Kur’ân-ı Kerîm Semitik dillerde yazılmış olmalarına rağmen sadece Semitik halklar tarafından okunmakla kalmamış neredeyse bütün dünyada bu metinlere inanan pek çok kişi olmuştur. Semitik metinlerde tinsel varlıkların insanların hayatlarına, insanların da tinsel varlıkların hayatlarına müdahale edebildikleri anlatılmaktadır. İnsanların algı ve tutumları, inanmakta oldukları kutsal metinlerin anlatımları doğrultusunda şekillenir. Bu bağlamda insanlar sağlıklarının, refahlarının, başarılı veya başarısız olmalarının metinlerde anlatılan tinsel varlıklar tarafından etkilenebilir olduğuna inanmaktadırlar. Semitik metinlerde anlatılan tinsel varlıklar, genel olarak iyilik, güzellik ve yardımseverlik kavramlarıyla özdeşleştirilen melekler ile kötülük, uğursuzluk ve zarar verme ile özdeşleştirilen cinler olarak ikiye ayrılmıştır. Ancak bazı metinlerde düşmüş meleklerden de bahsedilmektedir. Semitik metinlerde, tinsel varlıkların yaratıldıkları, kendi iradeleri doğrultusunda davranış sergilemekle birlikte her dilediklerini gerçekleştiremedikleri, ölümlü ve sonlu olup yargılanarak cezalandırılabildikleri veya ödüllendirilebildikleri anlatılmaktadır. Dolayısıyla Semitik metinlerdeki tinsel varlıklar hiçbir zaman tanrı karakteri kazanamamışlardır.

Anahtar Kelimeler:

dinler tarihi, tanakh, incil, kuranı kerim, ruh, melek, cin, şeytan

Phenomenology of Spiritual Existences in The Semitic Religious Texts

The New Testament named Tanakh and the Qurʾān were written in Semitic languages. These two books were not only read by the Semitic tribes, but also many people in the world believed them. Beliefs, sensations, perceptions and behaviors of these people have been affected by faiths system that were formed the Semitic sacred texts. Peoples who are connected to this faith system have believed that they have been influenced by some of the incorporeal existences about their health, wealth and success. Incorporeal existences are categorized into two varieties according to their characters: the good and the bad. Angels are good, favorable and beneficial. As for the demons, they are bad, harmful and damaging. However, fallen angels are mentioned in some texts. All of them have been saying that God is creator, prescriptive and retributive. For this reason, incorporeal existences had not become a god under no circumstances.

Keywords:

History of religions, tanakh, new testament, Qurʾān, spirit, angel, demon, satan,

PDF

___

Backhause, K.. “Yeni Ahit”. İslamiyet-Hristiyanlık Kavramları Sözlüğü. 848, 849. ed. M. Selçuk - H. Albayrak. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2013.
Barborka, G. – Knoche, G.. “The Encyclopedic Theosophical Glos-sary Theosophical Society in Israel”. www.theosophia.co.il (14.6.2019).
Bashan, E.. “Weights and Measures”. Encyclopaedia Judaica. 20/700-706. USA: Thomson Gale, 2007.
Belof, R.. “Asmodeus (Ashmedai)”. Encyclopaedia Judaica, 2/592-593. USA: Thomson Gale, 2007.
Birışık, A.. “Kur’an”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26/383-386. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Black, J.. Green. A. Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü Tanrılar İfritler Semboller. İstanbul: Aram, 2003.
Bottero, J.. Eski Yakındoğu Sümer’den Kutsal Kitab’a. trc. L. A. Özcan. Ankara: Dost, 2005.
Bratton, F. G.. Yakın Doğu Mitolojisi. trc. N. Muallimoğlu. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995.
Brenton, S. L.. “The Septuagint With Apocrypha: English”. http://ecmarsh.com (8.6.2019).
Charlesworth, J. H.. “Biblical Literature: Apocrypha and Pseudepigrapha”. Encyclopedia of Religion. 2:896-905. USA: Thomson Corporation, 2005.
Coulter, C. R. – Turner, P.. Encyclopedia of Ancient Deities. London: Routledge, 2012.
Çakan, İ. L.. Hadis Edebiyatı Çeşitleri Özellikleri Faydalanma Usulleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1996.
Dalby, A.. Dictionary of Languages. London: A & C Black, 2006.
Dan, J. “Michael and Gabriel in the Kabbalah”. Encyclopaedia Judaica. 14/169. USA: Thomson Gale, 2007.
Davidson, F. – Stibss, A. – Kevan, E.. The New Bible Commentary. London: Billing and Sons, 1954.
Deane, J. B.. The Worship of The Serpent Traced Throughout The World Attesting The Temptation and Fall of Man By The Instru-mentality of A Serpent Tempter. London: y.y., 1833.
Demir, M. – Özafşar, M.. “Vehb b. Münebbih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42/608-610. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
Dennys, N.. Folklore of Chine and Its Affinities with That of The Ar-yan and Semitic Races. London: y.y., 1876.
Düzgün, Ş. A.. “Dinsel ve Mitolojik Yönleriyle Cin ve Şeytan Algı-mız”. Kelam Araştırmaları Dergisi 10/2 (2012), 11-30.
Easton, M.. Easton’s Bible Dictionary From Illustrated Bible Dictio-nary. USA: Thomas Nelson, 1897.
Ellicott, C. J.. New Testament Commentary for english Readers. New York: 1897.
Etheridge, J. W.. The Targums of Onkelos and Jonathan Ben Uzziel on The Pentateuch with The Pragments of The Jerusalem Tar-gum from The Chaldee. London: y.y., 1862.
Findly, E. B.. “Breath and Breathing”. Encyclopedia of Religion. 2/1041-1047. USA: Thomson Corporation, 2005.
Firestone, R.. Yahudiliği Anlamak İbrahim’in-Avram’ın Çocukları. trc. Ç. Erendağ - L. Kartal. İstanbul: Gözlem, 2004.
Gilson, Etienne. The Christian Philosophy of St. Thomas Aquinas. trc. L. K. Shook, Notre Dame: 2010.
Green, R. M.. “Theodicy”. Encyclopedia of Religion. 13/9111-9121. USA: Thomson Corporation, 2005.
Greenberg, M.. Dictionary of Languages. London: A & C Black, 2006.
Guiley, R. E.. The Encyclopedia of Angels. New York: Facts On File Incorporated, 2004.
Hackett, A. J.. “Semitic Languages”. Encyclopedia of Language and Linguistics. 12/229-235. Amsterdam: Elsevier Science Publising, 2006.
Haleva, N.. Pirke Avot Bilgelerimizin Öğretileri. trc. Ester Asa. İstanbul: Gözlem, 2004.
Haleva, Y. - Alaluf, İ. - Benveniste, M. - Haleva, N. - Adoni Y. – Peres, İ.. Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara. thk. M. Farsi, trc. E. Asa - D. Yanni - B. B. Danon. İstanbul: Gözlem, 2010.
Harvey, W.. “Torah”. Encyclopaedia Judaica. 20/39-46. USA: Thomson Gale, 2007.
Hodge, C.. “Systematic Theology”. http://www.ccel.org/ccel/hodge/theology1.html. (12.5.2019).
Hooke, S. H.. Ortadoğu Mitolojisi Mezopotamya Mısır Filistin Hitit Musevi Hıristiyan Mitosları. trc. A. Şenel. Ankara: İmge, 2015.
Horne, C. F.. The Great Rejected Books of the Biblical Apocrypha. The Sacred Books and Early Literature of the East. trc. F. C. Conybeare - B. Cowper. New York - London: Parke Austin and Lipscomb, 1917.
Işık, H.. “Kitab-ı Mukaddes ve Kur’an’a Göre Şeytan”. Bozifder. 13/13 (2018), 35-74.
İbn Kesir, Ebu’l-Fida İmadu’d-Din. Hadislerle Kur’ân-ı Kerîm Tefsiri. trc. B. Karlığa - B. Çetiner. İstanbul: Çağrı, 1993.
J. Darmesteter. The Zend-Avesta The Vendidad. Oxford: Oxford University Press, 1880.
Jakson, D. P.. Gılgamış Destanı. trc. A. Antmen, Ankara: y.y., 2005.
Jeffery, A.. The Foreign Vocabulary of Quran. Baroda: Oriental Institute, 1938.
Karaman, H. - Çağrıcı, M. – Dönmez, İ. K. – Gümüş, S.. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2016.
Katar, M.. “Şeytan”. İslamiyet-Hristiyanlık Kavramları sözlüğü. ed. M. Selçuk - H. Albayrak. 710-711. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2013.
Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 1974.
Kramer, S. N.. Sümer Mitolojisi İ.Ö. Üçüncü Bin Yıldaki Tinsel ve Edebi Gelişim Üstüne Bir Çalışma. trc. H. Koyukan. İstanbul: Kabalcı, 1999.
Kur’ân-ı Kerîm. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
Kurtubi, Muhammed İbn Ahmed. Kurtubi Tefsiri el-Camiu Li Ahka-mi’l-Kur’an. trc. B. Eryarsoy. İstanbul: Buruç, 1998.
Laurence, R.. The Book Of Enoch The Prophet. London: y.y., 1883.
Lesses, R. M.. “Lilith”. Encyclopedia of Religion. 8/5458-5459. USA: Thomson Corporation, 2005.
Lewis, B.. Ortadoğu Hristiyanlığın Doğuşundan Günümüze Ortado-ğu’nun İki Bin Yıllık Tarihi. trc. S. Kölay. Ankara: Arkadaş, 2005.
Lindemans, M.. “The Encyclopedia on Mythology, Folklore and Reli-gion”. http://www.pantheon.org/ (12.5.2019).
Litvinskii, B. A.. “Sheep and Goats”. Encyclopedia of Religion. 12/8309-8312. USA: Thomson Corporation, 2005.
Lumpkin, J. B.. The Books of Enoch A Complete Volume Containing. Alabama: Fifth Estate Publishers, 2010.
Oursel, P. - Morin, L.. “Mythology of Ancient Persia Religion of the Zend-Avesta A Summary of Moslem Myths”. New Larousse Encyclopedia of Mythology. ed. F. Guirand. 314-327. New York: Crescent Books, 2001.
Peygamber Enok’un Kitabı. trc. Günyüz Keskin. İstanbul: Hermes, 2011.
Piras, A. “Angels”. Encyclopedia of Religion. 1/343-349. USA: Thomson Corporation, 2005.
Pope, Hugh. “Angel”. The Catholic Encyclopedia. 1/476-481. New York: The Encyclopedia Press, 1913.
Rabin, C. M.. “Semitic Languages”. Encyclopaedia Judaica. 18/280-286. USA: Thomson Gale, 2007.
Ramazanoğlu, M.. Dünya Edebiyatından Seçmeler Gilgameş Destanı. İstanbul: MEB, 1989.
Râzi, Fahruddin Muhammed İbn Ömer. Tefsir-i Kebir Mefâtihu’l-Gayb. trc. L. Cebeci - S. Kılıç - C. S. Doğru. Ankara: Akçağ, 1988.
Reed, A. Y.. Fallen Angels and The History of Judaism and Christia-nity The Reception of Enochic Literature. Cambridge: Cambridge University Press. 2005.
Rothkof, A.. “Michael and Gabriel in the Aggadah”. Encyclopaedia Judaica. 14/168. USA: Thomson Gale, 2007.
Russell, J. B.. Şeytan Antikiteden İlkel Hristiyanlığa Kötülük. trc. N. Plümer. İstanbul: Kabalcı, 1999.
Russell, J. B.. İblis Erken Dönem Hristiyan Geleneği. trc. A. Fethi. İstanbul: Kabalcı, 2000.
Safra, J. E.. Britannica Encyclopedia of World Religions. Chicago – London - New Delhi: y.y., 2006.
Sarna, N. M.. “Biblical Literature: Hebrew Scriptures”. Encyclopedia of Religion. 2:878-879. USA: Thomson Corporation, 2005.
Schniedewind, W. M. – Hunt, J. A.. Primer on Ugaritic Language, Culture, and Literature. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
Seligsohn, M.. “Michael”. The Jewish Encyclopedia. 8/536. New York: Funk and Wagnalls Company, 1904.
Serdar, Murat. “Hıristiyanlık ve İslam’da Meleklerin Varlık ve Kısımları”. Bilimname. 17/2 (2009), 139-164.
Shachter, J. - Freedman, H.. “Talmud, Sanhedrin 65a” ed. I. Eps-tein. http://www.Halakhah.com (15.4.2019)
Simon, M.. “Talmud, Gittin, 68a-68b”. ed. I. Epstein. http://www.Halakhah.com (15.4.2019).
Soanes, C. - Stevenson, A. “Concise Oxford English Dictionary”. linguistic-support@babylon.com (16.5.2019).
Stephens, W.. “Demons: an Overview”. Encyclopedia of Religion, 4/2275-2282. USA: Thomson Corporation, 2005.
Şahin, M. S.. “Cin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8/5-8.
Taberi, Ebu Cafer Muhammed İbn Cerir. Taberi Tefsiri. trc. K. Aytekin - H. Karakoyun. İstanbul: Hisar, 2013.
Tanakh The Jewish Bible Hebrew English. Illinois: Varda Books, 2009. http://www.ebookshuk.com (6.4.2019).
Tanyu, H.. “Yahudiliğin Kutsal Kitapları ve Esasları İlmi İnceleme ve Tenkidi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (1966), 95-98.
Thurner, M.. “Seçilmişlik”. İslamiyet-Hristiyanlık Kavramları sözlüğü ed. M. Selçuk - H. Albayrak. 660-661. Ankara: 2013.
Unterman, İ.. The Talmud, An Analytical Guide to its History and Teachings. New York: Bloch Publishing, 1971.
Ünal, M.. Din Fenomenolojisi Tarihçe Yöntem ve Uygulama. Kayseri: Geçit, 1999.
Watson, D.. “Gehinnom”. Encyclopaedia Judaica. 7/412. USA: Thomson Gale, 2007.
Wesley, J.. “Wesley’s Notes on the Bible”. http://www.ccel.org/ccel/wesley/notes.html (9.5.2019).
Winternitz, H. M.. Hind Destanlari Râmâyana Mahâbhârata Hari-vamşa. trc. Korhan Kaya. Ankara: İmge, 2002.
Yasdıman, H. Ş.. Yahudilik Üzerine Yazılar Tarihçe, Mezhep, İnanç, İbadet ve Törenler. İzmir: İlkem, 2002.