Münzirî’nin (v. 656/1258) Hadis Aldığı Kadın Hocaları Hakkında Bir Değerlendirme (et-Tekmile Özelinde)

İslâm ilim tarihinde hadis sahasında önemli yer üstlenen kadınların ilmî faaliyetleri yeterli ölçüde dikkate alınmamıştır. Hâlbuki pek çok meşhur muhaddisin yetişmesinde ve ilmî birikiminin oluşmasında onlarca kadın râvinin de katkı sağladığı inkâr edilmez bir gerçektir. Her ne kadar bazı âlimler kadın hocalarını ön plana çıkarıp, onlardan bahsettikleri müstakil eserler telif etmişlerse de, çoğu kadın âlim tarihte âdeta meçhul kalmış ve sonraki nesillerden araştırmacıların dikkatinden kaçmıştır. Bu çalışmada, kendi döneminin meşhur hadis âlimlerinden, İskenderiye, Harran, Ruha, Gazze, Dımaşk, Kudüs gibi merkezlere ilmî seyahatlerde bulunan Ebû Muhammed Zekiyyüddîn Abdülazîm b. Abdülkavî el-Münzirî’nin (v. 656/1258) gerek sema‘ gerekse icazet yoluyla ders aldığı kadın hocaları tespit edilerek tanıtılmaya ve Münzirî özelinde pek çok önemli şahşiyetin yetişmesinde kadınların üstlendiği role dikkat çekilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kadın, Muhaddis, Sema‘, icazet

PDF

___

Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Hadisevi, İstanbul, 2006.
Aydınlı, Abdullah,, ‘Amre bt. Abdurrahman’, DİA, 1991
Bolelli, Nusrettin, Kadınların Hadis İlmindeki Yeri, MÜİFV Yayınları, İstanbul, 1998.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmaîl, Sahîhu’l-Buhârî (neşr. Mektebetu Dâri’s-Selâm), Riyâd, 1419/1999
Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı, İFAV Yay., İstanbul, 2011
Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman, es-Sünen (neşr. Mustafa Dîb el-Buğâ), I-II, Dımaşk, 1328/2007
Dümeynî, Misfir b. Gurmullah, Hadiste Metin Tenkidi Metodları, (çev. İlyas Çelebi, Adil Bebek, Ahmet Yücel), Kitabevi, İs-tanbul, 1997.
Ebû Şâme, Abdurrahman b. İsmail el-Makdisî, ez-Zeyl ala’r-Ravzateyn-Terâcimu ricâli’l-karneyn es-sâdis ve’s-sâbi‘ (neşr. İzzet Attâr el-Hüseynî), Beyrut, 1974.
Eren, Mehmet, Hadis İlminde Rical Bilgisi ve Kaynakları, İSAM Ya-yınları, İstanbul, 2012.
Eren, Mehmet, “Kadınların Hadis İlmine Katkıları”, AÜİFD, XLIV, s.1, 2003.
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali, Târîhu Bağdât (neşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf), I-XVII, Beyrut, 2001/1422.
İbn Hallikân, Ahmed b. Muhammed el-İrbilî, Vefeyâtü’l-a‘yân ve enbâü ebnâi’z-zamân, (neşr. İhsân Abbâs), I-VIII, Beyrut, 1398/1978
İbn Nukta, Ebû Bekr Muhammed b. Abdülğanî, et-Takyîd li ma‘rifeti ruvâti’s-sünen ve’l-mesânîd (neşr. Ebû İdrîs Şerîf b. Sâlih), Beyrut, 1435/2014.
İbn Tağrîberdî, Ebü’l-Mehâsin Yûsuf el-Atabekî, en-Nücûmü’z-zâhire fî mülûki Mısr ve’l-Kâhire (neşr. Muhammed Hüseyin Şemsüddîn) , I-XVI, Beyrut, 1992.
İbnü’l-‘İmâd, Abdülhay b. Ahmed, Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb, (neşr. Abdülkâdir el-Arnavut ve dğr.), I-X, Beyrut, 1406/1986.
İbnü’l-Buhârî, Ali b. Ahmed el-Makdisî, Meşyahatü İbni’l-Buhârî (neşr. Avaz Itkî), Mekke, 1419/1999.
İbnü’l-Hâc, Muhammed b. Muhammed el-Abderî, el-Medhal, I-VI, Kahire, 1401/1981
İbnü’s-Sâbûnî, Muhammed b. Ali b. Mahmûd, Tekmiletü İkmâli’l-İkmâl (neşr. Mustafa Cevâd), Bağdâd, 1377/1957
Kandemir, Yaşar, ‘Münzirî’, DİA, XXXII,
el-Mehâmilî, Hüseyin b. İsmail, Emâlî el-Mehâmilî, (nşr. İbrahim İbrahim el-Kaysî), el-Mektebetü’l-İslamiyye, Ammân, 1412/1991.
Meşhûr b. Hasan, ‘İnâyetü’n-nisâ’, Suudi Arabistan, 1414/1994
el-Muhallis, Ebû Tahir Muhammed b. Abdurrahman, el-Muhallisiyyât, (nşr. Nebîl Sa ‘duddîn Cerrâr), Dâru’n Nevâdir, Beyrut, 1429/2008.
es-Sem‘ânî, Abdülkerim b. Muhammed, et-Tahbîr fi’l-Mu‘cemi’l-kebîr (nşr. Münîre Nâcî), I-II, Bağdât, 1395/1975
Münzirî, Abdülazîm b. Abdülkavî, et-Tekmile li-Vefeyât’in-nakale (neşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf), I-IV, Beyrut, 1405/1984.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim (neşr. Dâru Kurtuba), Beyrut, 1430/2009
Özafşar, M. Emin, Hadis Kültür Yazıları, Ankara, 2015.
Özcan, Hayriye Betül, “Memlüklüler Döneminde Hanımlar ve Se-havi’nin Hanım Hocaları”, IV. TLÇK Bildiriler Kitabı, Kütah-ya, 2015, s. 34-38
Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekr, Tedrîbu’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî (neşr. Bedî‘ es-Seyyid el-Lehhâm), I-II, Dımaşk, 1426/2005
Şühde el-Kâtibe, Şühde bt. Ahmed b. Ferec, el-Umde mine’l-fevâid ve’l-âsâri’s-sıhâh ve’l-ğarâib fî Meşyahati Şühde (nşr. Rıfat Fevzî Abdülmuttalib), Kahire 1415/ 1994.
Takıyyüddîn el-Fâsî, Muhammed b. Ahmed, Zeylü’t-Takyîd li ma‘rifeti ruvâti’s-sünen ve’l-mesânîd (neşr. Muhammed Sâlih b. Abdülazîz), I-III, Mekke, 1418/1997
Tekineş, Ayhan, ‘Şuhde el-Katibe’, DİA, 2010
Yılmaz, Muhammet, Kadın Hadisçiler, Araştırma yayınları, Ankara, 2008
Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Târîhu'l-İslâm ve ve-feyâü’l-meşâhîri ve’l-A‘lâm (neşr. Ömer Abdüsselâm Tedmurî), I-LIII, Beyrut, 1410/1990.
Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, el-‘İber fî haberi men ğaber, (neşr. Muhammed Saîd b. Besyûnî Zağlûl), I-IV, Beyrut, 1405/1985.
Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyeru A‘lâmi’n-nübelâ (neşr. Şuayb el-Arnavut ve dğr.), I-XXV, Beyrut 1410/1990.
Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Mu‘cemu’ş-şuyûh (nşr. Rûhiyye Abdurrahman), Beyrût, 1410/1990