İTMİNAN AYETİ ÖZELİNDE KALBİN ZİKRİ VE SÜKÛNETİ

İnsanın maddî yönü olduğu gibi manevî yönü de haylikompleks bir yapıya sahiptir. Dinî anlayışta insanın budünyadaki mutluluk ve sükûneti ise, onun maneviyatına birbaşka deyişle insanın kalbî hayatına bağlanmıştır. Özellikleidrak ediyor olduğumuz modern çağı göz önündebulundurduğumuzda, devamlı değişen teknoloji ve modaakımları, insanın heveslerini adeta sürekli kamçılamaktadır. Buteknoloji ve modanın da devamlı değişip farklılıklar arzetmesikarşısında insan tatminsizlik girdabında çırpınıp durmaktadır.Çünkü dünyevî arzu ve beklentiler değişmekte ve sürekliyenilenmektedir. Sahip olunanların ise modası çabucakgeçmekte ve eskimektedir. Böyle bir psikolojik olumsuzluğagömülen çağın insanının bu sıkıntılarından kurtulması, onundünyevî ve maddî değil, dinen ve kalben tatmin olmasınabağlıdır. Bu makalede, bu husus üzerinde “İyi bilin ki kalblerancak Allah’ı zikretmekle itminana erer.”1 ayeti referansalınarak durulacaktır. Ayette geçen “kalb”, “zikir” ve “itminan”kelimeleri, anahtar kavramlardır. Ayet yorumlanırken bukavramlar sırasıyla açıklanıp aralarındaki münasebete temasedilecek ve müfessirlerin bakış açıları ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kalb, Zikir, İtminan, Kur’an, Sükûnet

PDF

___

Ahmed Mustafa el-Merâğî, Tefsirü’l-Merâğî, I-XXX, Bey- rut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-azlî, ts.
Bekir Karlığa, İnsan Psikolojisi Üzerine Etüdler, İstan- bul: İşaret Yayınları, 1992.
Buhârî, Ebu Abdilllah Muhammed bin İsmail, el- Câmi’u’s-sahîh, I-VIII, İstanbul 1413/1992.
Ebu Abdillah Muhammed bin Ahmed el-Kurtubî, el-Câmi li-ahkâmi’l-Kur’an, I-XXII, Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1988.
Ebu Hafs Ömer es-Suhreverdî, Avarifü’l-mearif, Beyrut: 1999.
Ebu'l-Kâsım Mahmud İbn Ömer Ez-Zemahşeri, el-Keşşâf ‘an hakâiki’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl, I-IV, Bey- rut: 1397/1977.
Ebu Nasr Serrâc et-Tûsî, el-Lüma’, thk. Abdülhalim Mahmud, Abdülbaki Sürûr, Mısır: Daru’l-Kütübi’l- Hadis, 1380/1960,
Ebu’s-Senâ Mahmûd bin Abdillah el-Âlûsî, Rûhu’l- me’ânî fî tefsîri’l-Kur’ani’l-‘azîm ve’s-seb’i’l- mesânî, I-XXX, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- ‘Arabî. ts.
Ebussuud Efendi, İrşadu aklı’s-selim, I-XII, thk. Abdulkadir Ahmed Ata, Riyad: Mektebetu’r- Riyâdı’l-Hadîse, ts.
Fahruddin Muhammed bin Ömer er-Râzî, Mefâtîhu’l- ğayb, I-XXXII, Beyrut: 1990.
Gazzâlî, Ebu Hâmid Muhammed bin Muhammed, İhyau ulumi’d-din, I-V. Beyrut: 1992.
--------, Mükâşefetü’l-kulûb, Beyrut: Daru ihyâi’l-ulûm, 1405/1985.
Hakîm Muhammed bin Ali bin el-Hasen bin Bişr et- Tirmizî, Beyânu’l-fark beyne’s-sadr ve’l-kalb ve’l-fuâd ve’l-lüb, Kahire:1958.
Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, I-X, İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1979.
Hayati Aydın, Kur’an’da İnsan Psikolojisi, İstanbul: Timaş Yayınları, 1999.
İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed bin Yezîd, Sünenü İbn Mâce, I-II, İstanbul: 1413-1992.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed bin Mükerrem, Lisânü’l-Arab, I-XV, Dâru Sadır, 1299-1308.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman bin Ali, Zâdü’l- mesîr fî ‘ılmi’t-tefsîr, I-IX, Beyrut: 1987.
İlhan Ayverdi, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı, 2008.
İsmail Hakkı Bursevî, Rûhu’l-beyan, I-X, İstanbul: 1389/1969.
Kuşeyrî, AbdülKerim er-Risâletü’l-Kuşeyriyye fî ilmi’t- tasavvuf, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-Azli, 1425/2005.
--------, Letâifü’l-işârât, I-III thk. İbrahim Beyyumi, Mı- sır: Merkezü tahkiki’t-türas, 1981,
Muhammed bin Cerir et-Taberî, Câmiü’l-beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’an, thk. Mahmud Muhammed Şakir, I-XXX, Kahire, Mektebetü İbnü Teymiyye, ts.
Muhammed bin Ebî Bekr İbn Kayyim el-Cevziyye, Medâricüs-sâlikîn, İlmiyye, 1425/2004. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l
Muhammed bin Yakub Firuzâbâdî, Besâiru zevi't-temyiz fî Mektebetü’l-İlmiyye, ts. I-VI, Beyrut: el
Muhammed bin Yakub Firuzâbâdî, Kamusu’l- Muhît, Kahire: 1371.
Muhammed Kutub, Dirâsâtün fi’n-nefsi’l-insâniyye, Kahire: Daru’ş-şurûk, 1987. Muhammed Murtazâ ez-Zebîdî, Tâcü’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs, I-X, Kahire: 1306-1307.
Muhyiddin bin Arabî, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Kerim, I-II. Beyrut: 1995.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin bin Haccâc el-Kuşeyrî, el- Câmi’u’s-sahîh, I-III, İstanbul: 1413/1992.
Nasiruddin Ebu Said el-Beydâvî, Tefsirü’l-Beydâvî, I-V, Beyrut: Müessesetü Şa’ban, ts.
Necmeddin-i Kübrâ, Tasavvufî Hayat, (haz. Mustafa Kara), İstanbul: 1980.
Râgıb, Ebu’l-Kâsım Hüseyin bin Muhammed el-İsfehânî, el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân, İstanbul: 1986.
Seyyid Kutub, Fî Zilâli-l-Kur’an, I-VI, Cidde: 1986.
Seyyid Şerif Ali bin Muhammed el-Cürcânî, Kitâbu’t- tâ’rifât, Beyrut: 1983. s. 178; Abdürrezzak bin Ahmed el-Kâşânî, Mu’cemu ıstılâhati’s-sûfiyye, Ka- hire: 1992.
Süleyman el-Yemanî, el-Kalbu ve vezaifuhu, Beyrut: 2001.
Tirmizî, Ebu Îsa Muhammed b. Îsâ, el-Câmi’u’s-sahîh, I- V, İstanbul: 1413/1992.