İmam Mâturîdî ve Nesefî Şârihlerine Göre Peygamberlere İman

İmam Mâturîdî (333/944), Ehl-i Sünnet’in görüşlerini aklî venaklî delillerle ortaya koymuştur. Onun fikirleri kendisindensonra kaleme alınan birçok eserde savunulmuştur. Bu eserlerdenbirisi de Ömer Nesefî (537/1142)’nin Akâid adlı risalesidir.Söz konusu eser, İslam dünyasında meşhur olmuş vebirçok âlim tarafından şerh edilmiştir. Bu şerhlerden en önemlisişüphesiz Saduddin Taftâzânî (792/1390)’nin Şerhu’l-Akâid adlı eseridir. Belli başlı Nesefî şerhleri incelendiğinde,oralarda geçen görüşler ile İmam Mâturîdî’nin görüşlerininaynı olduğu görülecektir. Bununla birlikte konuların Nesefîşerhlerinde Mâturîdî’nin eserlerinden daha derli toplu elealındığı da bir gerçektir. Ancak bu durumun zamanın şartlarındanve hitap edilen kitleden kaynaklandığı kanaatindeyiz.Çünkü Mâturîdî’nin eserlerinde konularla ilgili farklı görüşlerteker teker ele alınıp onlara aklî, naklî delilerle cevaplar verilirken,Nesefî şerhlerinde farklı görüşlere ve tartışmalara pekyer verilmez, benimsenen görüşler aklî ve naklî delillerle öz vesistematik bir şekilde açıklanır. Bununla birlikte, İmamMâturîdî’nin eserlerinde ve Nesefî şerhlerinde nakil ile birlikteaklî delillere de büyük önem verilir. Bundan dolayı insanınpeygambere ne kadar muhtaç olduğu birçok aklî delil ile izahedilir.Bu makalede, İmam Mâturîdî’nin peygamberlik ile ilgiligörüşlerinin Nesefî şerhlerine ne şekilde yansıdığı metot vemuhteva bakımından ele alınacaktır.

PDF

___

Ak, Ahmet, Selçuklular Döneminde Mâturîdîlik, Yayınevi Yayınları, Ankara 2009.
_____, Büyük Türk Âlimi Mâturîdî ve Mâturîdîlik, Bayrak Matbaası, İstanbul 2008.
Akçay, Mustafa, “Siyalkûtî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam An- siklopedisi, İstanbul 2009, XXXVII, 292-293.
Bebek, Adil, “Hayali”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklope- disi, İstanbul 1998, XVII, 3-5.
Bihişti, Ramazan Efendi (979/1571), Şerhu Ramazan Efendi alâ Şerhi’l-Akâid, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul 1985.
Erjan, Kalmahan, İmam-ı Maturidi’de Peygamberlik, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2003. (Basılmamış Doktora Tezi)
Hayâlî, Şemsuddin Ahmed (875/1470), Hâşiye alâ Şerhi’l- Akâid, Hacı Muharrem Efendi Matbaası, İstanbul 1973.
Hilmi, Ömer Faruk, Nesefi Akaidi, İlim Yayınları, İstanbul tarih yok.
Kestelî, Muslihuddin Mustafa b. Muhammed (901/1496), Hâşiyetü’l-Kestelî alâ Şerhi’l-Akâid, Bahar Matbaası, İstanbul 1973.
Kutlu, Sönmez, “Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâturîdî”, İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik, Editör: Sönmez Kutlu, Kitabiyat, Ankara 2003.
Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud (333/944), Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne, thk. Fatıma Yusuf el-Haymî, Risale Yayınları, Beyrut 2004.
_____, Kitâbü’t-Tevhîd, nşr. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2003.
_____, Kitabü’t-Tevhid Tercümesi, çev. Bekir Topaloğlu, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Yayınları, Ankara 2002.
Nesefi, Ebû Hafs Necmüddin Ömer b. Muhammed b. Ahmed, (537/1142) Akâid Risalesi, (Şerhu’l-Akâid’in sonunda basılmıştır), Bahar Matbaası, İstanbul 1973.
Özen, Şükrü, “Teftâzânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2011, XL, 299.
Uzun, Mustafa, “Bihiştî Ramazan Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1992, VI, 145-146. Siyalkûtî, Abdülhakîm b. Şemsiddîn Muhammed (1067/1657), Hâşiyetü Siyalkûtî alâ Hâşiyeti’l- Hayâlî alâ Osmâniyye Matbaası, İstanbul trs. Şirketi Sahâfihe-i Taftâzânî, Sadüddîn Mesûd Abdillâh Ömer b. Burhâniddîn (792/1390), Şerhu’l-Akâid, Bahar Matbaası, İstanbul el-Herevî el-Horâsânî 1973.
Yavuz, Salih Sabri, “Kestelî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2002, XXV, 314.
Yavuz, Yusuf Şevki, “Akâidü’n-Nesefîyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1989, II, 218.