Fahreddin Razi ve Kadi Abdülcebbar'ın Şefaat Konusundaki Ayetlere Yaklaşımı ve Değerlendirilmesi

İnsanın sahip olduğu bilgi kaynakları akıl vahiy ve duyulardır.Bunlar onun yaşadığı dünya hayatına ait konulardaher türlü bilgiye sahip olmasında insan için gerekli ve aynızamanda yeterlidir. Ancak insanın maddi âlemden sonra yaşayacağıkabir ve ahiret gibi duyular ötesi alemler hakkındakibilgileri ise Âyet ve hadislerle sınırlıdır. Bu konudaki bilgileriihtiva eden Kur’an âyetleri ise müfessirler arasında farklı yorumlarakonu olmuştur. Ehl-i Sünnetin önemli i’tikâdî ekollerindenolan Eş’arî mezhebinin görüşlerini benimseyenFahreddin Râzî (v. 606/1209) bu konudaki âyetleri tefsirederken şefaatin Allah’ın dilemesine bağlı olarak,âhirette küçükve büyük günah sahibi Müslümanların affına vesile olacakbir ilahi lütuf olduğunu söyler. Mu’tezile ekolünün temsilcisimüfessir Kâdî Abdülcebbâr (v. 415/1024) ise mezhebîgörüşlerine bağlılığının bir sonucu olarak büyük günah işleyeneşefaat edilmeyeceğini, küçük günah işleyenlerin günahlarınında Allah tarafından affedileceğini söyler. O’na göreşefaat âhirette mü’minlerin derecelerinin yükselmesine veelde edecekleri mükâfat ve sevabın artmasına vesile olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Şefaat, Ahiret, Allah, Fahreddin Râzî, KâdîAbdülcebbâr

PDF

___

Abdü’lbâki, Muhmmed Fuâd, el-Mu’cenu’l-Müfehras li elfâzi’l- Kur’ani’l-Kerîm, Dâruİhyâit-Türâsi’l- Arabî, Beyrut, Tsz.
Akay, Akif, İslam İnancında Şefaat, Yayımlanmış Doktora Tezi, Konya, 2012.
el-Bâkıllânî, el-Kâdî Ebubekir b. et-Tayyib, el-İnsâf fîma yecibü i’tikâdühâ ve lâ yecûzu el-cehlübihâ (thk. Mu- hammed b. Zâhid el-Kevserî), el-Mektebetü’l-Ezhe
Meryem 19/87; Tâhâ 20/109; Enbiyâ 21/28, Sebe 34/23.
Âl-i İmrân 3/57; Nisâ 4/152, 173; Fâtır 35/30; Kâf 50/35 vb.
Âl-i İmrân 3/56; Fâtır 35/7. riyyelit-Türâs, Mısır, 2000. el-Cürcânî, Ali b. Muhammed, Şerhu’l-Mevâkıf, Dâru’l-Kü- tüb’l-İlmiyye, I. Bsk., Beyrût, 1998.
Çelebi, İlyas, İslâm İnanç sisteminde Akılcılık ve Kâdî Abdulcebbar, Rağbet yay., İstanbul, 2002.
el-Eş'arî, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail, el-ibâne an Usûlid- Diyâne (thk. Beşir Muhammed Uyûn), Mektebetü Dâri’l-Beyân, Dımeşk, 1990.
Fîruzâbâdî, Muhammed b. Ya’kûb, el-Kamusu’l-Muhît, Mües- sesetür-Risâle, Beyrût, 2005.
Gölcük, Şerâfeddin-Toprak, Süleyman, Kelâm, Tekin kita- bevi, Konya 1991.
Ibn Fûrek, Muhammed b. Hasen, Makalatü’ş-Şeyh Ebi’l- Hasen el-Eş’arî (thk. Ahmed Abdurrahîm es-Sâyih), Mektebetüs-Sekâfetüd-Dîniyye, Kâhire, 2005.
el-Kâdî, Abdülcebbâr el-Hemedânî, Tenzîhü’l-Kur'an ani’l- Metâi’n, Dârun-Nehdati’l-Hadîse, Beyrut, tsz..
_____, Müteşâbihü’l-Kur'an(thk. Adnan Muhammed Zerzûr), Dârut-Türâs, Kahire, 1185.
_____, TesbîtüDelâilün-Nübüvve(thk. Abdulkerim Osman), Dâru’l-Arabiyye, Beyrut, 1966.
_____, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse (thk. Abdulkerim Osman), Mek- tebetü Vehbe, Kahire, 1996.
el-Kâri, Ali ibn Sultân Muhammed, Minehu’r-Ravdı’l-Ezher fî Şerhi Fıkhi’l-Ekber, Dâru’l-Beşâir el-İslâmiyye, Bey- rût, 1998.
el-Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Kitabü’t-Tevhîd (thk. Bekir Toplaloğlu-Muhammed Aruçi), Dârus-Sâdır, Beyrut, tsz.
_____, Te’vîlâtü Ehlis-Sünne (Tefsîru’l-Mâtürîdî), (thk. Mecdî Bâsellüm, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2005.
_____, ŞerhuFıkhi’l-Ekber (neşr. İbrahim el-Ensârî), Katar, tsz.. er-Râgib, el-Müfredât fî ğarîbil-Kur’an, I-II, Mektebetüs- Sekâfetü’t-Dîniyye, Kâhire, 2005. er-Râzî, Fahreddin İbn Allâme Ziyâüddin Ömer, Tefsîru’l- Fahrir-Râzî (Mefâtîhu’l-Ğayb), I-XXXII, Dâru’l-Fikr, Beyrût 1981.
_____, eş-Şefâ’ati’l-Uzmâ fî yevmi’l-Kıyâme(thk. AhmedHicâzî es-Sakâ), el-Mektebetü’l-Ezheriyye, Kahire, 1988.
el-Mağribî, Ali Abdulfettâh, el-Fıraku’l-Kelâmiyye, Mektebetü Vehbe, Kahire, 1995.
Topaloğlu, Bekir, “Âhiret” md., DİA, TDV yay., İstanbul, 1988, I.
Wensinck, Arent Jean-el-Bâkî, Muhammed Fuâd, el- Mu’cemü’l-Müfehras li elfâzi’l-Hadîsin-Nebevî; Çağrı yay., İstanbul, 1988.
Yildirim, Suat, Kur'an'da Ulûhiyyet, Işık Akademi yay. İstanbul, 2010.
Yavuz, Yusuf Şevki, “Şefaat”, DİA , TDV yay., İstanbul, 2010, XXXVIII.
Yücedoğru, Tevfik, “Tekvin”, DİA, TDV yay, Ankara, 2011, XXXX.
ez-Zemahşerî, Ebi’l-KâsımMahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmizit-Tenzîl ve Uyûn’l-Ekâvîl fî Vücûhit- Te’vîl (thk. eş-Şeyh Adil Ahmed- eş-Şeyh Ali Muham- med), Mektebetü’l- Ubeykân, Riyad, 1998.
______, Esâsü’l-Belâğa (thk. Muhmmed Bâsil Uyûnis-Sûd), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.