Vejetasyon döneminin mera kalitesi ile merada otlayan Tuj Irkı koyun ve kuzuların besi performansı üzerine etkisi

Bu çalışmada, Kars ve çevresinde yetiştirilen Tuj koyun ve kuzuların merada otlatma döneminde (22 Mayıs-09 Ekim) meranın besin madde içeriğindeki değişim kalitesi ile merada otlayan koyun ve kuzuların besi performansı üzerine etkisi incelenmiştir. Çalışma süresince iki haftada bir hayvanlar tartılmış ve meradan ot örnekleri alınarak kuru madde (KM), organik madde (OM), hamprotein (HP), ham selüloz (HS), ve ham yağ (HY) analizleri yapılmıştır. Mera örneklerinin besin madde içerikleri KM, OM, HP, HS ve HY için sırasıyla deneme başında %28.31, 91.14, 19.35, 28.92 ve %3.20 ve deneme sonunda %74.96, 92.08, 3.86, 43.91 ve %1.83 olarak tespit edilmiştir. Yapılan tartımlarda otlatma sezonu boyunca erkek ve dişi kuzular ortalama 181.6 g/gün ve 164.9 g/güngünlük canlı ağırlık artışı sağlayarak sırasıyla 25.47 ve 23.10 kg’a ulaşmıştır (P>0.05). Anaç koyunlar ise ortalama 35 g/gün günlükcanlı ağırlık artışı sağlayarak 4.9 kg canlı ağırlık kazanmıştır. Sonuç olarak, meraların yeşil olduğu dönemde (22 Mayıs-31 Temmuz)koyun ve kuzuların besin madde ihtiyaçlarını önemli ölçüde karşılayabileceği, merada beslemenin koyun ve kuzularda yeterli canlı ağırlık artışı sağladığı ve vejetasyon ilerledikçe meraların HP içeriğinde azalma, KM, HS değerlerinde ise artış belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

kuzu beslenmesi, koyun beslenmesi, koyun, bitki bileşimi, performans özellikleri, meralar, kuru madde, ham protein, ham lif, kimyasal bileşim, Tuj, organik madde, canlı ağırlık artışı, kuzu, eter ekstraktı, bitkisel yem, besi

The effect of vegetation period on the qualilty of pasture and performance of grazing Tujhin sheep and lambs

This study was carried out in order to examine the effect of vegetation period on the qualilty of pasture and fattening performance of grazing (May 22 to October 9) Tujhin sheep and lambs reared in Kars region. Animals were weighed and forage samples were taken from pasture fortnightly and analysed for dry matter (DM), organic matter (OM), crude protein (CP), crude fiber (CF) and ether extract (EE). Chemical composition of pasture samples for DM, OM, CP, CF and EE were determined as 28.31%, 91.14%, 19.35%, 28.92% and 3.20% at the beginning of the study and 74.96%, 92.08%, 3.86%, 43.91% and 1.83% of the end of study, respectively. Daily and total live weight gains through the pasture season were determined for male and female lambs as 181.6 g/day, 164.9 g/day and 25.47, 23.10 kg respectively (P>0.05). Ewes gained 35 g/day daily live weight on average and 4.9 kg total live weight. In conclusion, it was determined that the pasture may meet greatly the nutritional requirements of the sheep and lambs when its green seasons (May 22 to July 31) and the CP content decreased and the DM and CF contents of forage by increasing maturity.

Keywords:

lamb feeding, sheep feeding, sheep, plant composition, performance traits, pastures, dry matter, crude protein, crude fibre, chemical composition, Tuj, organic matter, liveweight gain, lambs, ether extracts, forage, finishing,

PDF

___

1.Şahin K: Doğu Anadolu Hayvancılığını olumsuz yönde etkileyen yapısal ve ekonomik sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Hayvancılık’99 Kongresi. 21-24 Eylül, İzmir, 1999.
2.Elçi Ş: Elazığ’da ve doğu illerinde yem bitkileri tarımının gelişme imkanları. Doğu Anadolu Hayvancılık Sempozyumu. 19-20 Aralık, Elazığ, 1985.
3.Soya H, Avcıoğlu R, Çelen AE: Türkiye hayvancılığında kaliteli kaba yem sorunu ve yeni mera yasası bağlamında çözüm önerileri. Uluslar Arası Hayvancılık’99 Kongresi. 21-24 Eylül, İzmir, 1999.
4. Elçi Ş: Yem Bitkileri Kültürü ve Önemi. Çayır-Mera Amenajmanı ve Islahı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara, 1999.
5. Anonim: Çayır-mera ve yem bitkileri. VII. beş yıllık kalkınma planı özel ihti sas komisyonu. Hayvancılık Alt Komisyonu Raporu. s. 178180, 1996.
6. Anonim: Kars İli’nin Arazi Varlığı ve Arazi Yapısı. htt p://www. karstarim.gov.tr/taryapi.asp#arazi, 2005, Erişim tarihi: 15.06.2008.
7. TÜİK: Hayvancılık İstatisti kleri. htt p://www.tuik.gov.tr/PreHaber Bultenleri.do?id=6250. Erişim Tarihi: 10.08.2009.
8. Sönmez R, Kaymakçı M: Türkiye koyunculuğunda araştı rma ve gelişti rme çalışmaları. Hayvancılık Sempozyumu. s. 121-127, 5-8 Mayıs 1986, Tokat.
9. Kaya İ, Saatcı M, Ünal Y, Öncüer A, Kırmızıbayrak T: Yeşil dönemde merada otlatma ve konsantre yem ilavesinin mera kalitesi ile Morkaraman ve Tuj Kuzularda büyüme, rumen pH, toplam uçucu yağ asitleri, amonyak azotuna etkisi. Lalahan Hay Araşt Enst Derg, 44 (1): 33 - 39, 2004.
10. Kaya S: Tuj kuzularında erken sütten kesmenin büyüme performansı ve gelişme özellikleri üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Kafkas Üniv Sağlık Bil Enst, Kars, 2001.
11. TİM: Tarım İl Müdürlügü Kayıtları. İstatistik Şubesi, Hayvancılık İstatistikleri, Kars, 1997.
12. DİE: Hayvancılık İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/ hayvancilikapp/hayvancilik.zul, Erişim tarihi: 18.10.2006.
13. Eliçin A, Geliyi C, Ertuğrul M, Cengiz F, İlaslan M, Aşkın Y: Farklı yöntemlerle beslenen Tuj Koyunlarının besi gücü ve karkas özellikleri. Ankara Üniv Zir Fak Yıllığı, 39, 323-333, 1988.
14. Aksoy AR, Saatcı M, Özbey M, Dalcı MT: Tuj ırkı koyunların verim özellikleri. I. Döl verimi ve büyüme. Selçuk Üniv Vet Bil Derg, 17 (1): 73-77, 2001.
15. A.O.A.C: Official Methods of Analysis. 14th ed., Arlington, Virginia, U.S.A., 1990.
16. Minitab: Minitab Reference Manual. Release 10, for Windows Minitab Inc., 1994.
17. McDonald P, Edwards RA, Greenhalgh JFD, Morgan CA: Grass and Forage Crops. Animal Nutriti on Longma Scientifi c and Technical. pp. 434-444, England, 1995.
18. Sankhyan SK, Shide AK, Bhatta R, Karim SA: Comparison of diet and faecal collection methods for assessment of seasonal variation in dry matter ıntake by sheep maintained on a cenchrus ciliars aasture. Anim Feed Sci Tech, 82, 261-269, 1999.
19. Koç A, Gökkuş A: Annual variation of aboueground biomass. vegetation height and crude protein on natural rangelands of Erzurum. Turk J Agric For, 20, 305-308, 1996.
20. Muruz H, Baytok E, Aksu T, Terzioğlu Ö: Erciş- Altı ndere Tarım İşletmesi doğal merasının kalitesi, YYÜ Vet Fak Derg, 11, 66-70, 2000.
21. Balde AT, Vandersall JH, Erdman RA, Reeves JB, Glenn BP: Effect of maturity of alfalfa and orchardgrass on in situ dry matter and crude protein degradability and amino acid composition. Anim Feed Sci Techn, 44, 29-43, 1993.
22. Kaya İ, Öncüer A, Ünal Y, Yıldız S: Nutritive value of pastures is Kars District. I. Botanical and nutrient composition at diff erent stages of maturity. Turk J Vet Anim Sci , 27, 275-280, 2003.
23. McCracken BA, Krysl LJ, Park KK, Holcombe DW, Judkins MB: Steers grazing endophytr- free tall fescue: Seasonal changes in nutrient quality, forage intake, digesta kinetics, ruminal fermentation and serum hormones and metabolites. J Anim Sci, 71, 1588-1595, 1993.
24. Abdalla HO, Fox DG, Searey RR: Variation in protein and fiber fractions in pasture during the grazing season. J Anim Sci, 66, 26632667, 1998.
25. Koç A, Gökkuş A, Bakoğlu A, Özaslan A: Palandöken Meralarının farklı kesimlerinden alınan ot örneklerinde bazı kimyasal özelliklerin otlatma mevsimindeki değişimi. Internatıonal Animal Nutrition Congress, s. 471-478, Isparta, 4-6 Eylül 2000.
26. Church DC: Roughages, Livestock Feeds and Feeding. pp: 5668, Simon and Schuster, New Jersey, 1991.
27. Ensminger ME, Oldfield JE, Heinemann WW: Pasture and Range Forages, Feeds and Nutrition. The Ensminger Publishing Company. pp. 266-276, California, 1990.
28. Kaya İ, Ünal Y, Öncüer A: Yeşil dönemde merada otlatmanın mera kalitesi ile Morkaraman ve Tuj kuzularda büyüme, rumen Ph, total uçucu yağ asitleri, amonyak azotuna etkisi. II. Ulusal Hayvan Besleme Kongresi, 18-20 Eylül, 2003.
29. Bolat D, Deniz S, Baytok E, Oğuz MN, Gül M: Merada beslenen kuzulara farklı düzeyde arpa verilmesinin besi performansı ve karkas özelliklerine etkisi. Hayvancılık Araştı rma Dergisi, 5 (1-2): 41-45, 1995.
30. Laçin E, Aksoy AR: Kars bölgesinde yetiştirilen Morkaraman ve Tuj kuzularının büyüme özelliklerinin karşılaştırılması. Kafk as Univ Vet Fak Derg, 9 (1): 33-37, 2003.
31. Eliçin A, İlaslan M, Munzur M, Cangir S, Karabulut A: Nadas alanlarına ekilen fiğ + arpa karışımlarında otlatı lan sütt en kesilmiş kuzuların besi gücü ve karkas özellikleri üzerinde araştı rmalar. Büyük ve Küçükbaş Hayvancılık Ülkesel Araştırma Projeleri Raporu, Çayır-Mera ve Zootekni Araştı rma Enstitüsü, Teksir, s. 136-140, 1982.
32. İlaslan M, Geliyi C: Altıaylık erkek Morkaraman ve Tuj kuzularının besi gücü ve bazı karkas özellikleri üzerinde araştı rmalar. Kars Deneme ve Üretme İstasyonu Müdürlüğü, Yayın No: 8, Kars, 1979.
33. Ulusan HOK, Aksoy AR: Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Çiftliğinde yetiştirilen Tuj ve Morkaraman Koyunların verim performansları. 2. Büyüme ve beden ölçüleri. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 2 (2): 139-146, 1996.
34. Karslı MA, Deniz S, Nursoy H, Denek N, Akdeniz H: Vejetasyon döneminin mera kalitesi ve hayvan performansı üzerine etkilerinin belirlenmesi. Turk J Vet Anim Sci, 27, 117-124, 2003.