Âşık Şenlik’in divanilerinde iyi-kötü antagonizmasının pedagojik ve moral söyleme dönüşmesi

Âşıkların önemli misyonlarından biri içerisinde bulundukları toplumu moral değerler açısından iyi ve doğruya kanalize etmektir. Bu durum kendilerini mirasçıları saydıkları geleneğin âşıktan beklediği bir olgudur. Bu nedenle âşıklar ferdi heyecan ve lirizm yanında sosyal konularda da şiirler oluştururlar. Her konunun rahat işlenebildiği türler vardır. Özellikle eğitim, nasihat, telkin, din vb. konular divani türü içerisinde işlenir ve usta âşıklar divanilerini genelde bu konular etrafında oluştururlar. Türün icra bağlamı da bu konuların işlenmesi ve toplum tarafından kabul görmesine imkan hazırlar. 19. Yüzyılın en önemli temsilcilerinden biri olan Âşık Şenlik de divanilerinde moral değerleri ve onların karşıtlarını göstererek dinleyici için kimi telkinlerde bulunarak bir tür pedagoji eğitmenliği yapmıştır. Bu çalışmada Âşık Şenlik’in divanilerinde zıtlıklar üzerinden kurduğu dikotomi ile topluma sunulan moral değerler üzerinde durulacak ve bu yolla bir âşığın toplumsal misyonlarına dikkat çekilecektir.

Good and evil antagonism changing into pedagogic and moral speech in Aşık Şenlik divanies

One of the important missions of folk poet is to canalize the society the right way in terms of moral values. This is a fact that the tradition asks the folk poets to do, which they consider themselves the heirs of it. Therefore, the folk poets also compose poetry about social issues besides their personal excitement and lyricism. There are types that every subject can be discussed. Especially, instruction, advice, inspiration, religion etc., are treated in divani and master poets compose their divanies about these subjects. Rendering the type leads up to being treated and accepted these subjects by the society. In his divanies Aşık Şenlik, who is one of the most important representatives of 19th century, has also performed a pedagogic coach presenting moral values and their contrasts inspiring in some ways. In this study, the dichotomy constituted on contrasts presenting moral values in Aşık Şenlik divanies will be emphasized and by this way social missions of a folk poet will be displayed.

PDF

___

ALPTEKİN, A. B.-COŞKUN, N. 2006: Çıldırlı Âşık Şenlik Divanı (Hayatı, Şiirleri, Atışmaları ve Hikâyeleri), Çıldır Belediyesi Yayınları, 105, Ankara.

ALTINKAYNAK, E. 2000: “Âşık Şenlik Şiirlerinde Mizah ve Hiciv”, Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, 11, Ankara.

ASLAN, E. 1975: Çıldırlı Âşık Şenlik Hayatı, Şiirleri ve Hikâyeleri (İnceleme- Metin- Sözlük), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 130-131, Ankara.

ASLAN, E. 2001: Çıldırlı Âşık Şenlik Hayatı-Şiirleri-Karşılaşmaları-Hikâyeleri, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, 151, Diyarbakır.

AŞIKOĞLU, İ. 1964: “Âşık Şenlik’in Şiirleri (III)”, Türk Folklor Araştırmaları, S.174, 3288-3289.

BALKAYA, A. 2011: Âşık Tarzı Şiir Geleneğinde Divani Türü Üzerine Bir Araştırma (Basılmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.

ÇOBANOĞLU, Ö. 2007: Âşık Tarzı Edebiyat Geleneği ve İstanbul, 3F Yayınları, İstanbul.

DÜZGÜN, D. 2011: “Âşık Edebiyatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, (Ed. Öcal Oğuz), Grafiker Yayınları, 293-294, Ankara.

ELIOT, T. S. 2007: Edebiyat Üzerine Düşünceler, (çev. Sevim Kantarcıoğlu), Paradigma Yayınları, 182, İstanbul.

ELLUL, J. 2012: Sözün Düşüşü, (Çev. Hüsamettin Arslan), Paradigma Yayınları, 197, İstanbul.

GÜZEL, A. 2007: Ahmet Yesevî’nin Fakr-Nâme’si Üzerine Bir İnceleme, Öncü Kitap, 71, Ankara.

KAYA, D. 2000: Âşık Edebiyatı Araştırmaları, Kitabevi Yayınları, 13-23

KÖPRÜLÜ, M. F. 2004: Edebiyat Araştırmaları 1, Akçağ Yayınları, 71-72, Ankara.

OĞUZ M. Ö. 1997: “Azerbaycan ve Türkiye Sahasında Âşık Edebiyatının XVIII. Yüzyılı”, Milli Folklor, S. 37, s. 36-38.

ÖZSOY, B. S. 2006: Dede Korkut Kitabı Transkripsiyon-İnceleme- Sözlük), Akçağ Yayınları, 48-49, Ankara.

TORUN, A. 2000: “Tasavvufun Gölgesinde Çıldırlı Aşık Şenlik”, Âşık Şenlik Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.

YAZIR, M. H. 2009: Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali, Bağımsız Yayıncılık, (Necm/60;Tevbe/82), İstanbul.