HACI HASAN HİLMİ EFENDİ ve RAVZATÜ’S-SÜ’ADÂ’SI -TAHKİK, TERCÜME VE DEĞERLENDİRME

Bu makale, Hacı Hasan Hilmi Efendi’nin hayatı ile Ravzatü’s-Sü’adâ adlı risalesinin tahkik, tercüme vedeğerlendirmesinden oluşmaktadır. Hayatı hakkında elimizde kendi el yazısı ile doldurmuş olduğu haltercümesinden başka bir şey bulunmamaktadır. Bu sebeple hayatı ile ilgili bilgiler ekte verilecek olanvesika ile sınırlı olmak durumundadır. Risale üç önemli konuyu ele almaktadır. Bunlar elest bezmi,cennetlik ve cehennemliklerin belirlenmesi ile levh-i mahfûzdur. Risale bu üç konu ile ilgili farklıgrupların görüşlerini özetlemekle birlikte yazarın kendi görüşüne de yer vermektedir. Yazarın bu üçkonudaki görüşleri özetle şöyledir: Elest bezmi ile ilgili ayetler temsili anlatım olup bilfiil gerçekleşenbir olayı anlatmamaktadır. Cehennemlik olarak ceza almak için akıl baliğ olmak şarttır ve levh-imahfûzda değişim olmaz. Ele aldığı konular hakkında genel olarak kelâmcıların, ehl-i hadȋsin vesûfilerin görüşlerini dile getirmektedir. Yazar kelamcı görüşleri tercih etmekle beraber diğer iki görüşüde tercih edilmeye değer olacak şekilde sunmaktadır. Risale hakkında yapılan değerlendirme yazarındüşünme şeklini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda yazarın nasları değerlendirmede veakıl yürütmede hangi ilkelerden yola çıktığı tespit edilmektedir.

HADJI HASAN HILMI EFFENDI AND HIS TREATISE, RAWDAT AL-SUADÂ: CRITICAL EDITION, TRANSLATION, AND ANALYSIS

This paper presents Hadji Hasan Hilmi Effendi's biography along with a critical edition (taḥqīq), translation and analysis of his treatise, Rawḍat al-Suadâ. There is no information about his life except an autobiography which he recorded with his own handwriting. Therefore, the information about his life is limited to that document attached to this article. The abovementioned treatise deals with three important issues, namely Primordial Covenant (Bazm Alast), determination of those to enter Heaven and those to enter Hell, and Lawḥ Maḥfūẓ. In addition to giving a summary of the opinions of various groups on these issues, the treatise also offers the author's own opinion. The views of the author on the issues in question may be summarized as follows: With its symbolic narrative, the verses about Bazm Alast do not give an account of an actual event. Only sane individuals who attained puberty can be subject to the punishment in hell. It is not possible to change Lawḥ Maḥfūẓ. He expresses the opinions of Kalam scholars, Ahl al-Hadith (the people of Hadith) and ṣūfīs on the said issues. Although the author prefers theological opinions, he introduces the other two opinions as worth preferring. The analysis of the treatise aims to reveal how the author thinks. Thus, the study will determine the principles to which the author adheres in evaluating the divine decrees and in reasoning.

PDF

___

Algar Hamit,‛Bahrü’l-Haka’ik ve’l-Me’ânî‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, , 4/515-516, İstanbul: TDV. Yayınları,1991.
Aydın, Ömer, ‚Kâlû Belâ (A‘râf, 7/172) Âyetinin Farklı Bir Yorumu‛ , EKEV Akademi Dergisi XI/32. (Yaz 2007), 37-46.
Aytekin, Arif, ‚Ashâbü’l-Yemîn‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 3/472, İstanbul: TDV. Yayınları,1991.
Deniz, Gürbüz. ‚Elest Bezmi ya da Hangi Söz?‛. Eskiyeni 26 (Bahar 2013), 151-161.
Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî Ahmed b. Hanbel, elMüsned, nşr. Şayb el-Arnaut Beyrut: Müesseetü’r-risale, 2001.
Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî, Sahîh-i Buḫârî, nşr, Mustafa Dib el Bağa, Beyrut: Daru-ibn Kesir, 1987.
Ebû Abdillâh Ubeydullah b. Muhammed b. Muhammed el-Ukberî, el-İbânetü’lkübra, nşr. Rıza Mu’ti, Riyad: Daru’r-Rayye,1994.
Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî, Sünen-i Ebî Dâvûd, nşr. Şayb el-Arnaut, Beyrut:Daru’r-rialeti’l-alemiyye, 2009.
Ebû Hanîfe, İmâm-ı A’zam’ın Beş Eseri, çev. Mustafa Öz, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2019
Ebû Hafs Necmüddîn Ömer b. Muhammed b. Ahmed en-Nesefî es-Semerkandî, İslam İnancının Temelleri Akaid, çev. Seyyid Ahsen, İstanbul: Bayrak Yayıncılık, 2006.
Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-Tirmizî, Sünenü’t-Tirmiẕî, nşr. Beşşar Avvad Ma‘ruf Beyrut: Daru’l-ğarbi’l-islami, 1998.
Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân b. el-Fazl ed-Dârimî, es-Sünen, nşr. Nebîl Hâşim el-Ğamrî, Beyrut: Daru’l-beşair, 2013.
Fahruddîn er-Râzî, Tefsîr-i kebîr Mefatîhu’l-gayb, çev. Suat Yıldırım v.dğr., İstanbul: Huzur yayınevi, 2002.
Gazzali, İtikatta Orta Yol, çev. Osman Demir, İstanbul: Klasik, 2012.
Koca, Ferhat, ‚Kâşânî‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 24/531, İstanbul: TDV. Yayınları, 2001.
Kütahyalı Ahmet Asım Efendi, ‚İrade-i Cüz’iyye Risalesi‛, çev. Mehmet Fatih Soysal, Din Felsefesi Açısından Mâtürîdî Gelen-Ek-i, der. Recep Alpyağıl, 3,1006, 1007, İstanbul: İz Yayıncılık, 2016.
Nûreddin es-Sâbûnî, Matürîdiyye Akaidi, çev. Bekir Topaloğlu, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2019
Seyyit Şerif Cürcanî, Şerhu’l-Mevâkıf, çev. Ömer Türker, İstanbul, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.
Soğukoğlu, Fehmi. ‚Mutekaddimin Kelam Dönemi Şii Kaynaklarda Bedâ-Levh-i Mahfûz İlişkisi‛. Kelam Araştırmaları Dergisi 15/2, (2017), 390-401.
Özel, Ahmet, ‚Ali el-Kārî‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2/403-405, İstanbul: TDV. Yayınları,1989.
Özervarlı, M. Sait, ‚el-Emâlî‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 11/75-73, İstanbul: TDV. Yayınları,1995.
Yavuz, Yusuf Şevki, ‚Bezm-i Elest‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 6/106- 108, İstanbul: TDV. Yayınları, 1992.
Yeprem, M. Siam, ‚İrade, Kader ve Mesuliyet İlişkisi‛, Kur'an-ı Kerim'de Mesuliyet (Kaynağı, Sınırları, Sonuçları), Ed. M. Bedreddin Çetiner, 391-404, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2006.