Görünür Düşünme Yaklaşımı ve Fen Öğretimine Entegrasyonu

Düşünme eğitimi, çağlar boyunca insan eğitiminin temelinde yer almaktadır. Çocuklarımızı sadece bilişsel açıdan değil, duyuşsal, devinişsel ve sosyal açıdan da eğitirken öncelikle onların zihinlerini eğitir, düşünme becerilerini geliştirmeye çalışırız. Bu noktada öğretmenlerin, çocukların düşünme süreçlerini anlamaları ve onların dünyayı algılamadaki temel zihinsel tutumları kazanmalarını sağlamaları oldukça önemlidir. 21. yy insan profili göz önünde bulundurulduğunda, öğretmenlerin benimsediği eğitim anlayışının, izledikleri stratejilerin, uyguladıkları yöntem ve tekniklerin, öğrencilerin düşünme eğilimlerini ve yeterliklerini arttıracak nitelikte olması gerektiği rahatlıkla söylenebilir. Onların düşüncelerinin somutlaştırılarak görünebilir ve izlenebilir bir hale getirilmesi düşünme eğitiminin önemli bir parçasıdır. Bu bağlamda öğretmenlere ilgili süreci yönetirken destek olacak nitelikte farklı eğitsel uygulamaların tanıtılması faydalı olacaktır. Bu çalışmada, Harvard Üniversite’sinde başlatılan Project Zero adlı geniş çaplı bir projenin altında yer alan Görünür Düşünme Yaklaşımı hakkında detaylı bilgiler sunulmuştur. Görünür Düşünme Yaklaşımı, bireylerin düşünme süreçlerini harekete geçiren ve düzenleyen, eğitimin her kademesine hitap eden, içinde çok sayıda ve çeşitlilikte stratejiler barındıran bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda düşünmenin, düşünen kişinin kendisi ve etkileşimde bulunduğu kişiler için görünür olmasını hedefleyen, pratik, tekrarlanabilir, esnek birtakım rutinler yer almaktadır. Bu çalışmada, düşünme rutinleri olarak adlandırılan bu rutinlerden bazıları tanıtılmış ve fen öğretiminde nasıl uygulanabileceğine ilişkin örnek bir ders planı sunulmuştur. Araştırmanın, fen bilimleri dersine özgü becerilerin geliştirilmesi, özellikle de bilimsel süreçte düşünme kültürünün oluşturulması açısından alana ve fen bilimleri öğretmenlerine katkı sağlayacağı beklenmektedir.

___

  • Arslanhan, A., & Artun, H. (2021). Bilgi işlemsel düşünme becerilerinin fen öğretimine entegrasyonu hakkında öğretmen görüşleri. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 108-121.
  • Aslan, O., & Uluçınar-Sağır, Ş. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının problem çözme becerileri. Journal of Turkish Science Education, 9(2), 82-94.
  • Atalay, A., & Öztuna-Kaplan, A. (2020). SCAMPER tekniği ile 5. sınıf öğrencilerinin ortaya koyduğu yaratıcı fikirler: Işığın yayılması. I. Ulusal Çevrimiçi Disiplinlerarası Fen Eğitimi Öğretmenler Konferansı (DİFEÖK) Bildiri Kitabı (s. 1-29) içinde. Çevrimiçi.
  • Aydın, Ö., & Kaptan, F. (2014). Fen-teknoloji öğretmen adaylarının eğitiminde argümantasyonun biliş üstü ve mantıksal düşünme becerilerine etkisi ve argümantasyona ilişkin görüşler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 163-188.
  • Cone, J., Rowe, S., Borberg, J., & Goodwin, B. (2012). Community planning for climate change: visible thinking tools facilitate shared understanding. Journal of Community Engagement and Scholarship, 5(2), Article 3.
  • Çelik, H., Katrancı, M., & Çakır, E. (2017). Fen öğretiminde açık uçlu araştırmacı sorgulayıcı laboratuvar yaklaşımının yaratıcı düşünme becerisine etkisi. Turkish Journal of Primary Education, 2(1), 1-10.
  • Demirtaş, Z. (2011). Lise öğrencilerinin bilimsel düşünme yeteneklerinin cinsiyet ve başarıları ile ilişkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1459-1471.
  • Girgin, D. (2019). Öğretmenlerin tasarım odaklı düşünmeye ilişkin bilişsel yapıları ve kavramsal değişimleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 459-482. doi: 10.31592/aeusbed.578729
  • Gülbahar, Y., Kert, S. B., & Kalelioğlu, F. (2019). Bilgi işlemsel düşünme becerisine yönelik öz yeterlik algısı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 10(1), 1-29. doi: 10.16949/turkbilmat.385097
  • Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 32, 127-146.
  • İşleyen, T., & Küçük, B. (2013). Öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi/Examining prospective teachers' level of creative thinking ın terms of different variables. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 199-208.
  • Karataş, S., Akçayır, G., & Tosik-Gün, E. (2016). Yaratıcı düşünme becerisinin geliştirilmesinde ters beyin fırtınası tekniğinin etkililiği üzerine nitel çalışma. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(1), 42-58. doi: 10.17943/etku.86524
  • Kartal, T. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 279-297.
  • Keleş, S., & Yurt, Ö. (2019). Erken çocukluk eğitiminde düşünmeyi görünür kılmak: Görünür düşünme yaklaşımı. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(1), 117-138. doi: 10.24130/eccd-jecs.1967201931124
  • Kuvaç, M., & Koc, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59. doi: 10.19128/turje.181081
  • Orçan, A., Kandil-İngeç, Ş. (2016). Fizik öğretiminde çizgi-roman tekniği ile geliştirilen bilim-kurgu hikâyelerinin yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 31(4), 628-643. doi: 10.16986/HUJE.2015014138
  • Öztuna-Kaplan, A., & Genç, T. (2014). Altı şapkalı düşünme tekniğine örnek bir uygulama: Organ bağışı. 1.Yükseköğretimde Eğitim Araştırmaları ve Uygulamaları Ulusal Kongresi, İstanbul, 30-31 Mayıs 2014.
  • Öztuna-Kaplan, A., & Ercan, S. (2011). Yaratıcı düşünme tekniklerinden sinektik uygulamasına örnek bir araştırma: çocuğun gözünde yaratıcılık. The International Journal of Human Sciences (IJHS)/ Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi (UIBD), 8(2), 766-793.
  • Perkins, D., & Gardner, H. (1988). Why zero: A brief introduction to Project Zero. Journal of Aesthetic Education, 22(1), 7-10.
  • Ritchhart R., & Perkins D. (2008). Making Thinking Visible (Article). Erişim adresi http://www.pz.harvard.edu/sites/default/files/makingthinkingvisibleEL.pdf
  • Ritchhart, R., Church, M., & Morrison, K. (2011). Making thinking visible: How to promote engagement, understanding, and ındependence for all learners. Indianapolis, IN: Jossey Bass.
  • Sarı, U., & Karaşahin, A. (2020). Fen eğitiminde bilgi işlemsel düşünme: bir öğretim etkinliğinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Primary Education, 5(2), 194-218.
  • Sliman, E. (2013). Visible thinking in high school mathematics. National Council of Teachers of Mathematics, 106(7), 502-507.
  • Şensoy, Ö., & Yıldırım, H. İ. (2017). Araştırma soruşturma tabanlı öğrenme yaklaşımının yaratıcı düşünme ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(1), 34-46. doi: 10.30703/cije.321434
  • Taşdelen, V. (2013). Düşünme eğitimi ve iyi hayat kavramı. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 146, 20- 28. TDK, https://sozluk.gov.tr/
  • Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 215-234.
  • Ülger, K., & İmer, Z. (2013). Probleme dayalı öğrenme (PDÖ) yaklaşımının öğrencilerin yaratıcı düşünme becerileri üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 382-392.
  • Yenice, N. (2012). Öğretmen adaylarının öz -yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 36-58.
  • URL-1: http://www.pz.harvard.edu/ Erişim tarihi: 07.04.2021
  • URL-2: http://www.pz.harvard.edu/projects/visible-thinking. Erişim tarihi: 15.10.2021
  • URL-3: https://pz.harvard.edu/thinking-routines. Erişim tarihi: 15.10.2021
  • https://www.aa.com.tr/tr/cevre/uzmanlara-gore-ipcc-raporu-iklim-degisikligi-konusunda-son-ikaz/2329725
  • https://www.turizmgunlugu.com/2020/10/12/kuresel-iklim-degisikligi-fotograf-yarismasi/
  • https://haber.sol.org.tr/haber/iklim-degisikligi-orman-yanginlarini-kolaylastiriyor-310777
  • http://www.aljazeera.com.tr/haber/kuresel-isinma-hayvanlari-etkiledi