Tip 2 Diyabetli Bireylerin Sosyodemografik Özellikleri ve Hastalıkla Yaşam Deneyimleri Açısından İyi Oluş Düzeylerinin İncelenmesi

Amaç: Bu araştırma tip 2 diyabetli bireylerin sosyodemografik özellikleri ve hastalıkla yaşam deneyimleri açısından iyi oluş düzeylerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntemler: Bu tanımlayıcı araştırma bir hastanenin dahiliye ve endokrinoloji polikliniklerine başvuran tip 2 diyabetli 254 bireyle yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında “Sosyodemografik Özellikler Formu,” “Tip 2 Diyabet Tanısıyla Yaşam Deneyimleri Formu” ve “PERMA Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 25.0 paket programı ile tanımlayıcı istatistikler, independent t testi, ANOVA, pearson korelasyon analizi ve Posthoc Tukey testi kullanılarak istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin ortalama 8,29 ± 6,72 yıldır tip 2 diyabet ile yaşadıkları belirlenmiştir. Çalışmadaki tip 2 diyabet tanısı alan bireyler PERMA Ölçeği alt boyutları arasında en yüksek puanı başarı (8,49±0,99), en düşük puanı ise olumsuz duygular (3.17±1.60) alt boyutlarından almışlardır. Bireylerin yaşadığı yer, eğitim durumu, çalışma durumu, tedavi şekli, hastalığa bağlı başka sağlık sorunu olma durumu, hastaneye yatış öyküsü, önerilen diyete, aktiviteye uyum sağlayabilme durumu ve informal destek alma durumu açısından PERMA Ölçeği alt boyut puanlarında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (P < ,05). Sonuç: Tip 2 diyabetli bireylerin iyi oluş düzeylerinin yüksek seviyede olduğu, yaşanılan yer, eğitim düzeyi, çalışma durumu, tedavi şekilleri, hastalığa bağlı başka sağlık sorunu olma durumu, hastaneye yatış öyküleri, önerilen diyete uyum sağlayabilme, önerilen aktivitelere uyum sağlayabilme ve informal destek alma durumları açısından bireylerin iyi oluş düzeylerinin değiştiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Deneyim, doğum korkusu, fenomenolojik, hemşirelik

Investigation of Well-Being Levels of Individuals Diagnosed with Type 2 Diabetes in Terms of Sociodemographic Characteristics and Life Experiences with the Disease

Objective: This study was conducted to examine the sociodemographic characteristics of people diagnosed with type 2 diabetes and the level of well-being in terms of life experiences with the disease. Methods: This descriptive type of research was conducted with 254 people diagnosed with type 2 diabetes and admitted to Internal Medicine and Endocrinology Clinics of a hospital. “Sociodemographic characteristics form,” ”life experiences with the diagnosis of type 2 diabetes form,” and the “PERMA Sscale” were used to collect the data. The data of the study were statistically analyzed using the SPSS 25.0 package program and descriptive statistics, independent t test, ANOVA, pearson correlation analysis and Posthoc Tukey test. Results: It was determined that the individuals participating in the study lived with type 2 diabetes for an average of 8.29 ± 6.72 years. Individuals diagnosed with type 2 diabetes in the study got the highest score from the PERMA Scale sub-dimensions of success (8.49±0.99) and the lowest score from the sub-dimensions of negative emotions (3.17±1.60). It has been determined that there is a significant difference in the PERMA scale sub-dimension scores in terms of place of residence, education level, working status, treatment type, having other health problems related to the disease, hospitalization history, adaptability to the recommended diet, activity, and informal support (P < .05). Conclusion: It was concluded that individuals diagnosed with type 2 diabetes had a high level of well-being, which varies depending on the place of residence, education level, employment status, types of treatment, other health problems related to the disease, hospitalization history, adaptation to the recommended diet, adaptation to the recommended activities, and to what extent informal support is received.

Keywords:

Type 2 diabetes sociodemographic characteristics, illness experiences, well-being, nursing,

PDF

___

1. Shayeghian, Z., Aguilar-Vafaie, M. E., Besharat, M. A., Amiri, P., Parvin, M., Gillani, K. R., & Hassanabadi, H. (2015). Self-care activities and glycated haemoglobin in Iranian patients with type 2 diabetes: Can coping styles and social support have a buffering role? Psychology and Health, 30(2), 153–164. [CrossRef]
2. American Diabetes Association (ADA) (2015). Standards of medical care in diabetes. Diabetes Care, 33(2), 97–111. [CrossRef]
3. Pearce, M. J., Pereira, K., & Davis, E. (2013). The psychological impact of diabetes: A practical guide for the nurse practitioner. Journal of the American Association of Nurse Practitioners, 25(11), 578–583. [CrossRef]
4. Robinson, D. J., Luthra, M., & Vallis, M. (2013). Diabetes and mental health. Canadian Journal of Diabetes, 37(Suppl. 1), 87–92. [CrossRef]
5. Meriç, M. (2017). Diyabetli bireyin mücadelesi: Gözden kaçan psikososyal boyut. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Hemşireliği-Özel Konular, 3(1), 37–41.
6. Huppert, F. A. (2009). A new approach to reducing disorder and improving well-being. Perspectives on Psychological Science, 4(1), 108–111. [CrossRef]
7. Özgüleş, B., & Arslanoğlu, A. (2020). Sağlık çalışanlarında öznel iyi oluşun duygusal emek davranışı üzerine etkisi. International Journal of Society Researches, 15(22), 1115–1133. [CrossRef]
8. Stone, A. A., Krueger, A. B., Stiglitz, J. E., Fitoussi, J. P., & Durand, M. (2018). Understanding subjective well-being. For good measure: Advancing research on well-being metrics beyond GDP. 163–201.
9. Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2008). Hedonia, eudaimonia, and well-being: An introduction. Journal of Happiness Studies, 9(1), 1–11. [CrossRef]
10. Huffman, J. C., DuBois, C. M., Millstein, R. A., Celano, C. M., & Wexler, D. (2015). Positive psychological interventions for patients with type 2 diabetes: Rationale, theoretical model, and intervention development. Journal of Diabetes Research, 2015, 428349. [CrossRef]
11. Warr, P. (2007). Searching for happiness at work. Psychologist, 20(12), 726–729.
12. Piciu, A. M., Johar, H., Lukaschek, K., Thorand, B., & Ladwig, K. H. (2018). Life satisfaction is a protective factor against the onset of Type 2 diabetes in men but not in women: findings from the Monica/KORA cohort study. Diabetic Medicine, 35(3), 323–331. [CrossRef]
13. Cetinkaya, R. S., & Yılmaz, K. Y. (2019). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri: Psikolojik ve demografik değişkenlerin rolü. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 165–177. [CrossRef]
14. Saatci, E., Tahmiscioğlu, G., Bozdemir, N., Akpinar, E., Ozcan, S., & Kurdak, H. (2010). The well-being and treatment satisfaction of diabetic patients in primary care. Health and Quality of Life Outcomes, 8, 67. [CrossRef]
15. Üstündağ, Ş., & Dayapoğlu, N. (2021). Tip 2 diyabetli bireylerin hastalık yönetiminde karşılaştıkları engellerin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(3), 514–533. [CrossRef]
16. Rashİdİ, M., & Genç, A. (2020). Tip 1 ve tip 2 diyabetli hastaların diyabet tutumlarının değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(10), 34–49. [CrossRef]
17. İlaslan, E., Dalkiran, Ş., Canli Özer, Z. C., & Balci, M. K. (2021). Tip 2 diyabetli bireylerin hastalığı kabul düzeyi ve bakım verenlerin bakım verme yükü. STED / Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(2), 84–95. [CrossRef]
18. Butler, J., & Kern, M. L. (2016). The PERMA-Profiler: A brief multidimensional measure of flourishing. International Journal of Wellbeing, 6(3), 1–48. [CrossRef]
19. Demirci, İ., Ekşi, H., Dinçer, D., & Kardaş, S. (2017). Beş boyutlu iyi oluş modeli: PERMA Ölçeği Türkçe Formunun geçerlik ve güvenirliği. Journal of Happiness &Well-Being, 5(1), 60–77.
20. Gündoğdu, R., & Yavuzer, Y. (2012). Öğretmen adaylarının öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 115–131. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/ issue/19396/206025
21. Reisoğlu, S., & Yazıcı, H. (2017). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarını yordamada beş faktör kişilik özellikleri, mizah tarzları ve duygusal zekânın rolü. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 888–912. [CrossRef]
22. Kousha, M., & Mohseni, N. (2000). Are Iranians happy? A comparative study between Iran and the United States. Social Indicators Research, 52(3), 259–289. Retrieved from https://link.springer.com/article/10.1023/A:1007061431186. [CrossRef]
23. Verma, K., & Dadarwal, M. (2017). Diabetes and quality of life: A theoretical perspective. Journal of Social Health and Diabetes, 05(1), 5–8. [CrossRef]
24. Corrêa, K., Gouvêa, G. R., Silva, M. A. V. D., Possobon, R. F., Barbosa, L. F. D. L. N., Pereira, A. C., Miranda, L. G., & Cortellazzi, K. L. (2017). Quality of life and characteristics of diabetic patients. Ciência and Saúde Coletiva, 22(3), 921–930. [CrossRef]
25. Zeren, G., Amanvermez, Y., Buyruk-Genç, A., & Erus, S. M. (2020). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumları, Pozitif ve Negatif Duyguları: İstanbul da Bir Devlet Üniversitesinde Profil Çalışması / Examining Life Satisfaction, Positive and Negative Affects in University Students: A Profile Study. Kalem Uluslararasi Egitim ve Insan Bilimleri Dergisi, 10(2/19), 563–595. [CrossRef]
26. Parvizi, G., & Özabacı, N. (2022). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumlarının yordayıcısı olarak bilişsel esnekliğin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 65–81. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ aduefebder/issue/70803/991026
27. Üzar Özçetin, Y. S., Sarıoğlu, G., & Dursun, S. İ. (2019). Onkoloji hemşirelerinin psikolojik sağlamlık, tükenmişlik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar – Current Approaches in Psychiatry, 11, 147–164. [CrossRef]
28. Zurita-Cruz, J. N., Manuel-Apolinar, L., Arellano-Flores, M. L., Gutierrez-Gonzalez, A., Najera-Ahumada, A. G., & Cisneros-González, N. (2018). Health and quality of life outcomes impairment of quality of life in type 2 diabetes mellitus: A cross-sectional study. Health and Quality of Life Outcomes, 16(1), 1–7. [CrossRef]
29. Huang, I. C., Hwang, C. C., Wu, M. Y., Lin, W., Leite, W., & Wu, A. W. (2008). Diabetes-specific or generic measures for health-related quality of life? Evidence from psychometric validation of the D-39 and SF-36. Value in Health, 11(3), 450–461. [CrossRef]
30. Çıtıl, R., Öztürk, Y., & Günay, O. (2010). Kayseri il merkezinde bir sağlık ocağına başvuran diyabetik hastalarda metabolik kontrol durumu ve eşlik eden faktörler. Erciyes Tıp Dergisi, 32(2), 111–122. Retrieved from https://jag.journalagent.com/erciyesmedj/pdfs/EMJ_32_3_111_1 22.pdf
31. Lu, Y., Wang, N., Chen, Y., Nie, X., Li, Q., Han, B., Chen, Y., Xia, F., Cang, Z., Lu, M., Meng, Y., & Lu, Y. (2017). Health-related quality of life in type-2 diabetes patients: A cross-sectional study in East China. BMC Endocrine Disorders, 17(1), 38. [CrossRef]
32. Riviere, P. A., Irazola, V., Beratarrechea, A., Alcaraz, A., & Carrara, C. (2015). Quality of life in type 2 diabetes mellitus patients requiring insulin treatment in Buenos Aires, Argentina: A cross-sectional study. Joournal Health Policy Manag., 4(7), 475–480. [CrossRef]
33. Trikkalinou, A., Papazafiropoulou, A., & Kand Melidonis, A. (2017). Type 2 diabetes and quality of life. World Journal of Diabetes, 8(4), 120–129. [CrossRef]
34. Prajapati, V. B., Blake, R., Acharya, L. D., & Seshadri, S. (2017). Assessment of quality of life in type II diabetic patients using the modified diabetes quality of life (MDQoL)-17 questionnaire. Brazilian Journal of Pharmaceutical Sciences, 53(4), 17144. [CrossRef]
35. Akinci, F., Yildirim, A., Gözü, H., Sargın, H., Orbay, E., & Sargın, M. (2008). Assessment of health-related quality of life (HRQoL) of patients with type 2 diabetes in Turkey. Diabetes Research and Clinical Practice, 79(1), 117–123. [CrossRef]
36. Redekop, W. K., Koopmanschap, M. A., & Stolk, R. P. (2012). Health related quality of life and treatment satisfaction in Dutch patients with type 2 diabetes. Diabetes Care, 25(3), 458–463. [CrossRef]
37. Bilgin, M. S., Özenç, S., Sarı, O., Yesilkaya, S., Aydogan, U., & Koc, B. (2015). Diabet hastaların kaliteli yaşaması üzerine bir araştırma. Journal of Clinical and Analytical Medicine, 6(2), 159–163. [CrossRef]
38. Kumar, S. A., Raghavendraswamy, K., & Chandrashekar, S. (2016). Quality of life of type 2 diabetespatients in a tertiary care hospital in southern part of India, Shimoga, Karnataka: A cross-sectional study. International Journal of Community Medicine and Public Health, 3(7), 1723–1728. [CrossRef]
39. Eren, İ., & Erdi, Ö. (2004); 12. Tip II diabetes mellitusta komplikasyonların psikiyatrik komorbiditeye etkisi. Dergisi, 3P, 209–216. Retrieved from http://psikiyatridizini.net/viewarticle.aspx?articleid=1807
40. Imayama, I., Plotnikoff, R. C., Courneya, K. S., & Johnson, J. A. (2011). Determinants of quality of life in adults with type 1 and type 2 diabetes. Health and Quality of Life Outcomes, 9(9), 115. [CrossRef]
41. Green, A. J., Bazata, D. D., Fox, K. M., & Grandy, S. (2012). Quality of life, depression and health care resource utilization among adults with type 2 diabetes mellitus and concomitant hypertension and obesity: A prospective survey. Cardiology Research and Practice, 2012, 404107. [CrossRef]
42. Mokhtari, Z., Gheshlagh, R. G., & Kurdi, A. (2019). Health-related quality of life in Iranian patients with type 2 diabetes: An updated meta-analysis. Diabetes and Metabolic Syndrome, 13(1), 402–407. [CrossRef]
43. Daya, R., Bayat, Z., & Raal, F. J. (2016). Effects of diabetes mellitus on health-related quality of life at a tertiary hospital in South Africa: A cross-sectional study. South African Medical Journal/Suid-Afrikaanse Tydskrif vir Geneeskunde, 106(9), 918–928. [CrossRef]
44. Koh, O., Lee, J., Tan, M. L. S., Tai, E. S., Foo, C. J., Chong, K. J., Goh, S. Y., Bee, Y. M., Thumboo, J., Cheung, Y. B., Singh, A., & Wee, H. L. (2014). Establishing the thematic framework for a diabetes-specific healthrelated quality of life item bank for use in an English-speaking Asian population. PLoS One, 9(12), e115654. [CrossRef]
45. Fu, T., Cao, H., Yin, R., Zhang, L., Zhang, Q., Li, L., & Gu, Z. (2017). Associated factors with functional disability and health-related quality of life in Chinese patients with gout: A case-control study. BMC Musculoskeletal Disorders, 18(1), 429. [CrossRef]
46. Amelia, R., Lelo, A., Lindarto, D., & Mutiara, E. (2018). Quality of life and glycemic profile of type 2 diabetes mellitus patients of Indonesian: A descriptive study. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 125(1). [CrossRef]
47. Krousel-Wood, M. A., Berger, L., Jiang, X., Blonde, L., Myers, L., & Webber, L. (2008). Does home-based exercise improve body mass index in patients with type 2 diabetes? Results of a feasibility trial. Diabetes Research and Clinical Practice, 79(2), 230–236. [CrossRef]
48. Quah, J. H. M., Luo, N., Ng, W. Y., How, C. H., & Tay, E. G. (2011). Health related quality of life is associated with diabetic complications, but not with short-term diabetic control in primary care. Annals of the Academy of Medicine, Singapore, 40(6), 276–286. [CrossRef]
49. Daniele, T. M. C., Bruin, V. M. S., Oliveira, D. S. N., Pompeu, C. M. R., & Forti, A. C. (2013). Associations among physical activity comorbidities, depressive symptoms and health-related quality of life in type 2 diabetes. Arquivos Brasileiros de Endocrinologia e Metabologia, 57(1), 44–50. [CrossRef]
50. Shen, H. (2008). Effectiveness of A peer-led self-management program for older people with Type 2 diabetes in China (PhD Thesis). Queensl and University of Technology.
51. Peyrot, M., Burns, K. K., Davies, M., Forbes, A., Hermanns, N., Holt, R., Kalra, S., Nicolucci, A., Pouwer, F., Wens, J., Willaing, I., & Skovlund, S. E. (2013). Diabetes Attitudes Wishes and Needs 2 (DAWN2): A multinational, multi-stake holder study of psychosocial issues in diabetes and person-centred diabetes care. Diabetes Research and Clinical Practice, 99(2), 174–184. [CrossRef]
52. Rotberg, B., Junqueira, Y., Gosdin, L., Mejia, R., & Umpierrez, G. E. (2016). The importance of social support on glycemic control in lowincome Latinos with type 2 diabetes. American Journal of Health Education, 47(5), 279–286. [CrossRef]
53. Muslu, L., Ardahan, M., & Günbayı, İ. (2017). Perceptions of patients with type 2 diabetes mellitus on psychosocial adaptation process: A phenomenological study. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar – Current Approaches in Psychiatry, 9(1), 75–100. [CrossRef]