Conimbriga Mozaikleri (Lusitania Eyaleti, Portekiz). Atölyelerin Aktiviteleri ve Dekoratif Programlarıyla İlgili Yeni Gözlemler

Yüz yılı aşkın bir süredir gerçekleştirilen araştırma ve yayın çalışmaları sayesinde, Roma İmparatorluğu’nunen batısında bulunan Conimbriga mozaiklerinin Roma dekoratif sanatları içerisinde ön plana çıkan bir grubuoluşturdukları anlaşılmıştır. Kasabanın yerel mimarisi üzerine yapılan son araştırmalar, bu çalışmaların genelbir perspektif içinde ele alınmasını ve beş asır boyunca yerel atölye çalışmalarıyla ilgili bazı çıkarımlarınyapılmasını sağlamaktadır (İÖ 1. - İS IV. yüzyıl). Bu sonuçlar, hem etkinlik hacmi, hem de dekore edilmişyapıların kamusal veya özel nitelikleri ile bu mozaiklerin tarzı gibi teknik ve sanatsal konulara ve dekoratifprogramlarda tercih edilen gündelik hayatın, kahramanca döngülerin ve geniş mitolojik temaların yer aldığıfigüratif motifler gibi ideolojik meselelere önem vermektedir.

The Mosaics of Conimbriga (Prov. Lusitania, Portugal). New Observations on the Activity of their Workshops and on their Decorative Programs

With over 100 years of study and dissemination, the mosaics from Conimbriga are an outstanding group of thisRoman decorative art in the extreme West of the Empire.Recent research on the domestic architecture of the town as allowed for those studies to be put in a generalperspective and some conclusions drawn on the activity of the local workshops over the span of five centuries(1st BC - IVth AD).These conclusions respect both to technical and artistic matters, such as the volume of the activity, the publicor private nature of the decorated buildings and the style of those mosaics, and to ideological issues, suchas the figurative motifs preferred in the decorative programs, where everyday life, heroic cycles and broadmythological themes have an important presence.

___

  • P. Acuña Fernández, 1974, Los relieves de Clunia decorados com motivos militares, Studia Archaeologica nº 30, Santiago de Compostela/Valladolid, Universidades (Reprint Pere de Palol et al. 1991, Clunia 0 Studia Varia Cluniensia Burgos, 213-229).
  • J. de Alarcão, 2010, As casas da zona B de Conimbriga, Coimbra, CEAUCP.
  • J. de Alarcão – R. Etienne, 1977, Fouilles de Conimbriga I, L’architecture, Paris, M.A.F.P./M.M.C.
  • F. C. Almeida, 1970, “Considerações sobre o mosaico das quatro estações de Conimbriga – a representação do Sol”, Actas do II Congresso Nacional de Arqueologia, Coimbra, JNE, vol. II, 495-507.
  • R. Amy – P.-M. Duval – J. Formigé – J. Hatt – C. Picard – G.-C. Picard – A. Piganiol, 1962, L’arc d’Orange, Paris, CNRS, 15th sup. to Gallia.
  • J.-M. André, 1966, L’otium dans la vie morale et intellectuelle romaine des origines à l’époque augusteéne, Paris, Fac. Lettres et Sciences Humaines, Série Recherches 30.
  • X. Barral y Altet – R. Navarro Saéz, 1975, “Un motivo de orla itálico. Las representaciones de murallas en los mosaicos romanos de Hispania”, Boletín del Seminario de Arte y Arqueologia nº 40-41, 503-522.
  • J. B. Fortes, 1999, “El esplendor de un Imperio: la época de Trajano”, Hispania, El legado de Roma, Mérida, MNAR, exib. cat., 253-265.
  • A. K. Bowman – E. Champlin – A. Lintott, 1996, Cambridge Ancient History X, The Augustan Empire, Cambridge University Press.
  • V. Correia, 1941, “Las mas recientes excavaciones romanas de interes en Portugal. La ciudad de Conimbriga”, Archivo Español de Arqueologia 43, 257-267.
  • V. H. Correia, 1994, “O anfiteatro de Conimbriga. Notícia preliminar”, El anfiteatro en la Hispania romana, Mérida, MNAR, 327-344.
  • V. H. Correia, 2001, “Conimbriga. Casa atribuída a Cantaber. Trabalhos arqueológicos 1995-1998”, Conimbriga 40, 83-140.
  • V. H. Correia, 2003, “Notas sobre iconografia e arquitectura na casa dos repuxos (Conimbriga)”, Livro de Actas do Congresso Internacional de Arqueologia Iconográfica e Simbólica, Conimbriga, LAC, 121-131.
  • V. H. Correia, 2004a, “O futuro dos estudos arqueológicos em Conimbriga”, V. H. Correia (ed.), Perspectivas sobre Conimbriga, Lisbon, Ed. Âncora, 49-80.
  • V. H. Correia, 2004b, “Coexistência e revolução. Urbanismo e arquitectura em Conimbriga (séc. I a.C.-IIId.C.)”, M. C. Lopes – R.Vilaça (coord.), O passado em cena: narrativas e fragmentos. Miscelânea oferecida a Jorge de Alarcão, Coimbra, C.E.A.U.C.P., 261-298.
  • V. H. Correia, 2011, “A pedra e o risco: arqueologia e arquitectura na investigação do fórum de Conimbriga”, L. T. Dias – P. Alarcão (coords.) Interpretar a ruína. Contribuições entre campos disciplinares, Oporto, FAUP, 157-160.
  • V. H. Correia, 2013, A arquitectura doméstica de Conimbriga e as estruturas económicas e sociais da cidade romana, Coimbra, Instituto de Arqueologia, Anexos de Conimbriga 6.
  • V. H. Correia, 2016, “A presença dos espaços de reunião no tecido urbano: o exemplo da cidade de Conimbriga (prov. Lusitania, Portugal)”, O. Rodríguez – N. Tran – B. Soler (eds.), Los espácios de reunión de las asociaciones romanas. Diálogos desde Ia arqueología y la historia, en homenaje a Bertrand Goffaux, Seville, ed. Universidad, 345-357.
  • J. De Laine, 1995, “The Insula of the Paintings at Ostia i.4.2-igm for a city in flux”, T. J. Cornell – K. Lomas (eds.), Urban Society in Roman Italy, London, University College of London Press, 79-106.
  • DGEMN 1948 Direcção Geral dos Edifícios e Monumentos Nacionais, Ruínas de Conimbriga, Lisbon, MOP Boletim Monumentos, nº 52-53.
  • DGEMN 1964 Direcção Geral dos Edifícios e Monumentos Nacionais, Ruínas de Conimbriga - Consolidação de Mosaicos, Lisbon, MOP, Boletim Monumentos, nº 116.
  • K. M. D. Dunbabin, 1982, “The victorious charioteer on mosaics and related monuments”, AJA 86, 65-89.
  • M. Durán, 1993, Iconografía de los mosaicos romanos en la Hispania alto-imperial, Barcelona, Un. Rovira i Virgili.
  • A. A. Gonçalves, 1903, “Excavações nas ruínas de Conimbriga (Condeixa-a-Velha)”, Portugalia nº 1 (1899-1903), 359-365.
  • J. L. G. M. Hill, 2006, Messages of immortality: interpretations of water symbolism in Roman mosaics, PhD dissertation, Un. Wales College, Newport.
  • D. Hourcade, 2002, “Fortifications urbaines et discours idéologique: les representations de murailles en Hispanie sous la République et le Haut-Empire”, in Fortificaciones en el entorno del Bajo G uadalquivir, Alcalá de Guadaira, Congreso Internacional, 136-155.
  • C. Kondoleon, 1991, “Signs of privilege and pleasure: Roman domestic mosaics”, E. K. Gazda (ed.), Roman art in the private sphere: new perspectives on the architecture and décor of the domus, uilla and insula, Ann Arbor, Un. Michigan Press, 105-116.
  • J. Lancha, 2004, “Sources images et originalité des ateliers de mosaïstes de Conimbriga”, V. H. Correia (ed.) Perspectivas sobre Conimbriga, Conimbriga, LAC, 81-96.
  • R. Laurence, 1997, “Writing the Roman metropolis”, H. M. Parkins (ed.), Roman urbanism beyond the consumer city, London, Routledge, 21-41.
  • H. Lavagne, 1983, “Luxuria inaudita. Marcus Aemilius Scaurus et la naissance de la mosaïque murale”, Mosaïque - Recueil d’hommages à Henri Stern, Paris, Ed. Recherches sur les civilizations, 259-264.
  • H. Lavagne, 1988, “Un embléme de romanitas: le motif des tours et remparts en mosaïque”, Le monde des images en Gaule et dans les provinces voisines, Sévres, ENS, Caesarodunum 23, 135-147.
  • P. Le Roux, 1995, Romains d’Espagne, Cités et politique dans les provinces, Paris, Armand Colin.
  • C. F. Leon, 1971, Die Bauornamentik des Trajansforum und ihre Stellung in der früh- und mittelkaiserzeitlichen Architekturdekoration Roms, Vienna, Österreichischen Kulturinstituts in Rom.
  • G. López Monteagudo, 1990, “El programa iconográfico de la Casa de los Surtidores en Conimbriga”, Espacio, Tiempo y Forma, série II (Historia Antigua) t. 3, 199-232.
  • G. López Monteagudo, 1999, “El mosaico del auriga de Conimbriga. Ensayo de interpretación”, J. Alvar (ed.) Homenaje a José Mª Blázquez, Madrid, Ed. Clásicas, ARYS 2, vol. IV, 249-266.
  • I. Morand, 1994, Ideologie, culture et spiritualité chez les proprietaires ruraux de l’Hispanie Romaine, Paris, De Boccard, Publications du Centre Pierre Paris 27.
  • I. Morand, 1996, “A propos de la Maison des Jets d’Eau (Conimbriga, Portugal). Architecture et mosaïque”, Revue des Études Anciennes nº 98 1-2, 207-222.
  • I. Morand, 2005, La maison aux jets d’eau de Conimbriga (Portugal), Paris, De Boccard.
  • C. Mourão, 2008, Mirabilia aquarum. Motivos aquáticos em mosaicos da antiguidade no território português, Lisboa, EPAL.
  • T. Nogales Basarrate, 2007a, “Culto imperial en Augusta Emerita: imágenes y programas urbanos”, Trinidad Nogales - J. González, (eds.), Culto imperial: política y poder, Rome, L’Erma di Bretschneider, 447-541.
  • T. Nogales Basarrate, 2007b, “Teatro romano de Augusta Emerita. Evolución y programas decorativos”, Mainake nº 29, 103-138.
  • J. M. B. Oleiro, 1965, “Mosaïques romaines du Portugal”, CMGR I, 257-66.
  • J. M. B. Oleiro, 1973, “Mosaicos de Conimbriga encontrados durante as sondagens de 1899”, Conimbriga 12, 67-158.
  • J. M. B. Oleiro, 1965, “Mosaico romano”, J. de Alarcão (coord.), História da Arte em Portugal, Vol 1, Do Paleolítico à arte visigótica, Lisbon, Pub. Alfa, 111-128.
  • J. M. B. Oleiro, 1992, Conimbriga. Casa dos Repuxos, Conimbriga, MMC, Corpus dos Mosaicos Romanos de Portugal 1.
  • J. M. B. Oleiro, 1994a, “Mosaiques romaines de Conimbriga”, Le Portugal de la prehistoire á l’epoque romaine, Dijon, Les Dossiers d l’Archeologie 198, 42-47.
  • J. M. B. Oleiro, 1994b, “O tema do labirinto nos mosaicos portugueses”, VI Coloquio Internacional sobre Mosaico Antiguo, Palencia, Associacion Española del Mosaico, 273-278.
  • C. Oliveira, 2005, Mosaicos de Conimbriga, Conimbriga, MMC.
  • C. Oliveira, 2008, “Fragmentos de mosaicos das termas do Sul de Conimbriga”, J. P. Bernardes (ed.), Hispania Romana - Actas do IV Congresso de Arqueologia Peninsular, Faro, Un. Algarve, Promontoria Monografica 10, 183-195.
  • R. M. Pereira, 2008, “Resultados dos trabalhos arqueológicos no Paço dos Vasconcelos (Maio de 2002 a Julho de 2004)”, J. P. Bernardes (ed.), Hispania Romana - Actas do IV Congresso de Arqueologia Peninsular, Faro, Un. Algarve, Promontoria Monografica 10, 171-181.
  • M. Pessoa, 1998, Villa romana do Rabaçal. Um objecto de arte na paisagem, Penela, Câmara Municipal.
  • M. Pessoa, 2005, “Contributo para o estudo dos mosaicos romanos no território das civitates de Aeminium e de Conimbriga, Portugal”, Revista Portuguesa de Arqueologia 8-2, 363-401.
  • M. Pessoa, 2016, “Mimicking ‘marble’ in Roman mosaics in Conimbriga (Condeixa-a-velha – Portugal) discovered between 1938 and 1944 in the time of professor Vergílio Correia (1888-1944): a reflection”, JMR 9, 59-83.
  • E. Polito, 1995, “I fregi d’armi del foro di Traiano. La base della colonna e i panneli nella storia del motivo”, E. La Rocca – L. Ungaro – R. Meneghini (eds.), I luoghi del consenso imperiale - Il foro di Augusto, il foro di Traiano. Introduzione storico-topografica, Rome, Commune, 110-113.
  • E. Polito, 1998, Fulgentibus armis. Introduzione allo studio dei fregi d’armi antichi, Rome, L’Erma.
  • M. P. Reis – C. Oliveira, 2009, “A água como elemento decorativo e a simbologia dos edifícios hidráulicos na Lusitânia romana. Alguns exemplos”, M. L. Cusatti (ed.), Portogallo e Mediterraneo. Atti del Congresso Internazionale, Naples, Un. “L’orientale”, 24-49.
  • L. Ungaro, 1994, “Il foro di Traiano: decorazione architettonico-scultorea e programma decorativo”, La ciudad en el mundo romano, Tarragona, CSIC, Actas do XIV C.I.A.C., vol 2, 410-413.
  • L. Ungaro – M. Milella – M. Vitti, 2004, “Il sistema museale dei Fori Imperiali e i Mercati di Traiano”, Simulacra Romae, Tarragona, CUHR, 11-48.
  • P. Zanker, 1993, Pompei. Società, immagini e forme dell’abitare, Turim, Giulio Einaudi.