KAISERSWERTHER DİYAKONEZLERİ'NİN KUDÜS'TEKİ FAALİYETLERİ VE TALİTHA KUMİ OKULU

Kudüs üç büyük din açısından büyük bir öneme sahip olduğu için bu şehre ilgi daima üst seviyede olmuş ve semavî din mensupları Kudüs'ün Osmanlı idaresi altında olduğu dönemde asırlarca huzur içerisinde bir arada yaşamışlardı. Ancak 19. yüzyılın başlarından itibaren Batılı devletlerin kutsal topraklara ilgi duymaya başlaması ve özellikle 1831-1840 yılları arasında bölgeye hâkim olan Mehmet Ali Paşa’nın Avrupalı devletlerin desteğini almak amacıyla Filistin ve Suriye’yi Avrupa etkisine açması sonrasında farklı din mensuplarına eşit şartların sağlanması, bölgede yeni kiliselerin inşasına ve misyon kuruluşlarının teşekkülüne ortam hazırladı. Bu süreçte birçok misyon kuruluşu başta Kudüs olmak üzere kutsal kabul ettikleri bazı bölgelerde varlık göstermeye başladılar. Bunlardan birisi de Alman Kaiserswerther Diyakonezleri'dir ve bu misyon kuruluşu 19. yüzyılın ortalarından Kudüs'ün İngilizler tarafından işgaline kadar bölgede sorunsuz bir şekilde faaliyet yürütmüştür. Kaiserswerther Misyon Kuruluşu için Kudüs İstasyonu, İstanbul, İzmir, Kahire, İskenderiye ve Lübnan istasyonlarına kıyasla daima önemli bir yere sahip olmuştur. Kutsal topraklarda açılan Kaiserswerther Hastanesi ile çalışmalara başlayan Diyakonezler, Talitha Kumi Kız Okulunun da faaliyete geçmesiyle bölgede yüzlerce kız çocuğunun eğitimiyle ilgilenmişlerdi. 20. yüzyılın başlarına gelindiğinde daha sistemli bir çalışma yürütmek isteyen Kaiserswerther, birbiri ardına anaokulu, öğretmen okulu ve Arap Diyakonez Okulu açarak toplumun her kesimine ulaşmayı hedeflemişti. Bu çalışmada, evvelâ Kaiserswerther Diyakonezleri'nin Osmanlı Devleti'nde ve hususiyle de Kudüs ve çevresinde faaliyete başlaması hakkında bilgi verilecek, daha sonra Kaiserswerther Hastanesi'nin kuruluşu ve çalışmaları ortaya konacaktır. Ayrıca, bu misyon kuruluşunu Kudüs'te bir kız okulu açmaya iten nedenler izah edilecek; Diyakonezlerin okulda verdikleri eğitim ve bunun misyon açısından önemi değerlendirilecektir. Bunlara ilaveten, okul bünyesinde açılan anaokulu, öğretmen okulu ve Arap Diyakonez Okulunun nasıl faaliyet yürüttüğü, bu kurumlarda kimlere eğitim verildiği ve Birinci Dünya Savaşı'yla birlikte başlayan sıkıntılar ile İngilizler'in Kudüs'ü işgalinden sonra kurumun durumu ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Kudüs, Kaiserwerth Diyakonezleri, Talitha Kumi Okulu

The Activities of Kaiserswerth Deaconesses in Jerusalem and Talitha Kumi School

Since Jerusalem had a great importance in terms of the three great religions, the interest in this city was always high and the members of the spiritual religions had lived together peacefully for centuries under the Ottoman rule of al-Quds al-Sharif. However, from the beginning of the 19th century the western states started to take interest in the region and especially Mehmet Ali Pasha, who dominated the region between the years 1831-1840, opened up Palestine and Syria to the European influence in order to get the support of the European states and then provided equal conditions to different religions. Setting the conditions for the construction of new churches and the formation of missionary organisations. In this process, many missionary organisations began to appear in some areas that they considered holy, especially in Jerusalem. One of which was the German Kaiserswerth Deaconesses, which operated smoothly in the region from the middle of the 19th century until the British occupation of Jerusalem. The Jerusalem Station for the Kaiserswerth missionary organisation has always had an important place compared to Constantinople, Smyrna, Cairo, Alexandria and Lebanon stations. Deaconesses who started working with Kaiserswerth Hospital in the Holy Land, were also interested in the training of hundreds of girls in the region by activating Talitha Kumi Girls School in the following years. At the beginning of the 20th century, Kaiserswerth wanted to carry out a more systematic study, aiming to reach all sections of the society by opening a kindergarden, a teacher's school and an Arab Deaconess School one after another. This study, to begin with, will give information about the activities of the Kaiserswerth Deaconesses in the Ottoman Empire and, in particular, in Jerusalem and its surroundings, then the establishment and works of the Kaiserswerth Hospital will be discussed. In addition, the reasons this mission opened a school for girls in Jerusalem will be explained; the education of the deaconesses in the school and its importance in terms of the mission will be evaluated. In addition, how activities were conducted within the institution of the school (including the kindergarden, teachers' school and the Arab Deaconess School), and the problems that started to be faced with the First World War and the situation of their institutions after the British occupation of Jerusalem.

Keywords:

Ottoman Empire, Jerusalem, Kaiserwerth Diaconesses, Talitha Kumi School,

PDF

___

Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı (A.}MKT.MHM), 539/13; 539/15.
Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO), 1521/114054.
Dahiliye Emniyet-i Umumiye Muhasebe Kalemi Evrakı (DH.EUM.MH), 29/32.
Dahiliye Nezareti İdare Evrakı (DH.İD), 117/63.
Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH.MKT), 1707/65; 2214/25; 2251/97; 2388/26.
Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Kom. (DH.TMIK.M), 25/109; 26/18, Lef. 2-4.
Hariciye Nezareti Hukuk Müşavirliği İstişare Odası Evrakı (HR.HMŞ.İŞO), 84/15; 136/14.
Hariciye Nezareti İdare (HR.İD), 2022/81.
Hariciye Nezareti Tahrirat (HR.TH), 98/80; 275/73.
İrade Dahiliye (İ.DH), 727/50731; 1173/91732.
İrade Hususi (İ.HUS), 74/89.
İrade Mabeyn-i Hümayun (İ.MBH), 2/19.
Maarif Nezareti Mekatib-i Gayr-i Müslime Ve Ecnebiye Müfettişliği (MF.MGM), 6/122.
Şura-yı Devlet Evrakı (ŞD), 231/13, Lef. 3-5.
Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y.MTV), 177/67.
Yıldız Perakende Evrakı Adliye ve Mezahib Nezareti Maruzatı (Y.PRK.AZN), 20/74
"Aus dem Zehnten Bericht über die Diakonissen-Stationen im Morgenlande: Das Kinderhaus Talitha Kumi auf der Gottfriedshöhe vor dem Jaffathore bei Jerusalem", Monatliche Mittheilungen an die Mitglieder des Deutschen evangelischen Schulvereins, No. 8 und 9, Ausgegeben im Juli 1875, (ss. 248-254).Bancroft, J. M. (1890). Deaconesses in Europe and Their Lessons for Amerika, New York: Hunt & Eaton.
Zeuge-Buberi, U. (2017). "Von Wittenberg in den Nahen Osten, Der Transfer der Reformation durch die Missionsbewegung", Im Lande der Bibel, Ausgabe 1/2017, (ss. 8-12).
Büttner, A. (2014). "Die Kaiserwerther Diakonie im 1. Weltkrieg", Mein Kaiserwerth Zeitschrift für Düsseldorf-Kaiserwerth, Ausgabe 2/2014, (ss. 25-26).
Deweese, C. W. (2005). Women Deacons and Deaconesses 400 Years of Baptist Service. Macon: Mercer University Press.
Eisler, J., A. G. Krauß (Hrsg). (2002). Nach Jerusalem müssen wir fahren, Das Reisetagbuch des Pädagogen und Missionars Johann Ludwig Schneller im Herbst 1854. Lahr: St. Johannis Druckerei.
Eisler, J. (2006). "Charlotte Pilz (1819-1903)", Frauen Gestalten Diakonie, (Hrsg: Adelheid M. von Hauff), Band. 2: Vom 18 bis zum 20. Jahrhundert, (ss.251-263). Stuttgart: Verlag W. Kohlhammer.
Felgentreff, R. (2000). "Die Entwicklung der Diakonie in Kaiserwerth", D'r Both Lanker Heimatblätter, (ss. 353-363). Merrbusch (Nordrhein-Westfalen): Heimatkreis Lank e.V.
Fliedner, T. (1867). Life of Pastor Fliedner of Kaiserwerth, (Translated from the German by Catherine Winkworth). London: Longmans-Green and Co.
---------- (1866). The German Pastor; or, Scetches of The Life of Theodore Fliedner. London: Hamilton-Adams & Co.
Foerster, F. (1991). Mission im Heiligen Land. Der Jerusalems-Verein zu Berlin 1852-1945. Gütersloh: Gütersloher Verlag.
---------- (1996). "Frühe Missionsbriefe und Reiseberichte als Quellen der deutschen Palästina- Mission", Missiongeschichte, Kirchengeschichte, Weltgeschichte, Christliche Missionen im Kontext nationaller Enrwicklungen in Afrika, Asien und Ozeanien, (Ed: Ulrich van der Heyden und Heike Liebau), (ss. 89-104). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
Frantzman, S. (2001). "Education and Empowerment: Lessons and History of the Christian Education Network in Israel and Palestine", Digest of Middle East Studies, Vol. 20/2, (ss. 186-201).
Gobat, S. (1884). Bischop of Jerusalem: His Life and Work. London: James Nisbet & Co.
Golder, C. (1903). History of the Deaconess Movement in the Christian Church. Cincinnati: Jennings and Pey.
Gorys, E., A. Gorys. (2009). Heiliges Land: Ein 10 000 Jahre altes Kulturland zwischen Mittelmeer, Rotem Meer und Jordan. Ostfildern: Dumonst Reise Verlag.Hanselmann, S. (1961). Deutsche Evangelische Palästinamission. Handbuch ihrer Motive, Geschichte und Ergebnisse. Erlangen: Verlag der Evangelische-Lutherischen Mission.
İnan, U. (2015). Osmanlı Devleti'nde Almanların Protestan Misyonerlik Faaliyetleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Kaminsky, U. (2005). "Die Innere Mission Kaiserwerths im Ausland. Von der Evangelisation zum Bemühen um die Dritte Welt", Sozialer Protestantismus im Kaiserreich: Problem Konstellationen-Lösungsperspektiven-Handlungsprofile, (Hg: Norbert Friedrich und Traugott Jähnichen), (ss. 355-385). Munster.
---------- (2006). "German 'Home Misson'Abroad: The Orientarbeit of the Deaconess Institution Kaiserwerth in the Ottoman Empire", New Faith in Ancient Lands, Western Missions in the Middle East in the Nineteenth and Early Twentienth Centures, (Ed: Heleen Murre-van den Berg), (ss. 191-209). Leiden-Boston: Brill.
---------- (2016). "The Establishment of Nursing Care in the Parish. Kaiserwerth Deaconesses in Jerusalem", Deaconesses in Nursing Care: International Transfer af a Female Model of Life and Work in the 19th and 20th Century, (Ed: Susanne Kreuzer, Karen Nolte), (ss. 81-98). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
Karal, E. Z. (1994). Osmanlı Tarihi, C. V, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Kark, R., D. Denecke, H. Goren (2006). "The Impact of Early German Missionary Enterprise in Palestine on Modernization and Environmental and Technological Change 1820-1914", Christian Witness Between Continuity and New Beginnings Modern Historical Missions in the Middle East. (Eds: Martin Tamcke, Michael Marten), (ss. 145-176). Berlin: Lit Verlag.
Kildani, R. H. (2010). Modern Christianity in the Holy Land: Development of the structure of Churches and the growth of Christian institutions in Jordan and Palestine; the Jerusalem Patriarchate, in the nineteenth century, in light of the Ottoman Firmans and the iternational relations of the Ottoman Sultanate, (Translated by George Musleh). Bloomington-Indiana: Author House.
Kocabaşoğlu, U. (2000). Anadolu'daki Amerika Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Amerikan Misyoner Okulları. Ankara: İmge Kitabevi.
Lenker, J. N. (1894). Lutherans in All Lands: The Wonderful Works of God, Vol. 1 and 2. New York: Milwaukee, Wis., Lutherans in All Lands Company.
Pflanz, R. (1903). Verlassen, nicht vergessen. Das Heilige Land und die deutsch-evangelische Liebesarbeit. Zum fünfzigjährigen Jubelfest des Jerusalems Vereins. Neu-Ruppin.
Schmidt, J. (1998). Beruf: Schwester Mutterhausdiakonie im 19. Jahrhundert. Frankfurt/New York: Campus Verlag.
Schneller, H. (1971). Johann Ludwig Schneller: Der Gründer des Syrischen Waisenhauses. Metzingen-Württemberg: Verlag Ernst Franz.
Sinno, A. (1982). Deutsche Interessen in Syrien und Palästina 1841-1898. Berlin: Baalbek Verlag.
Şimşek, M. (2018). "Alman Misyonerliğinin Yakın Doğu'daki En Büyük Müessesesi: Suriye Yetimhanesi", Belleten, C. LXXXII, S. 293, (ss. 325-355).