Beytülmakdis’in 1099’daki İstilası ile 20. Yüzyıldaki İstilası Arasındaki Farklar ve Bunun Çözüme Yansıtılması
20. yüzyıldaki Beytülmakdis istilası, İslam dünyasında genelde 1099’daki Beytülmakdis istilası gibi açıklanmakta; Beytülmakdis’in Selâhaddîn-i Eyyûbî önderliğinde kurtarılması da (1187) bugünkü kurtuluş için bir örneklik olarak anlatılmaktadır. Oysa 1099 istilası, 20. yüzyıldaki istiladan, istilacıların kimliği açısından bariz bir şekilde ayrılmaktadır. 1099’daki istila, Avrupa Katolikliği, Bizans Ortodoksluğu ve İslam dünyasındaki etnik Ortodoks yapıların ittifakı ile gerçekleşmiştir. Buna karşı 20. yüzyıldaki istila, Siyonist Hıristiyanlar olarak da nitelenen Evanjelist Hıristiyanlar ve Siyonist Yahudilerin ittifakı ile gerçekleşti. 20.yüzyıla girilmeden oluşan bu ittifak, II. Dünya Savaşı’ndan sonra, Filistin’de İsrail’in varlık bulması konusunda, Sovyetlerin de açık desteğini almıştır. Ancak bu ittifak, İslam dünyasındaki Hıristiyan azınlıkların desteğini almadığı gibi, geleneksel Ortodoks dünya ve sivil Batı Katolikliğinin desteğini de elde edememiştir. 20. yüzyıldaki istilanın aktörleri arasında Hıristiyan kökenli bir yapı bulunmakla birlikte bu istila, Haçlı istilası olarak değerlendirilemez. Dolayısıyla İslam dünyasında bu istiladan kurtuluş söyleminin yaygın bir şekilde Haçlılık odaklı oluşturulması, sorgulanmayı gerektirmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Beytülmakdis, Filistin, Haçlılar, Siyonistler, Kudüs
Differences between the Occupation of Bayt Al-Maqdis in 11th and 20th Century: Reflecting on a Solution
The occupation of Bayt al-Maqdis in the 20th century is generally compared and likened, in the Muslim world, to its crusader occupation in 1099; moreover, its liberation under the leadership of Salah al-Din Yusuf ibn Ayyub (1187) is described as an example of its liberation today. However, the 1099 occupation is obviously different from that of 20th century in terms of the invaders’ identities. The 1099 invasion was the result of an alliance of European Catholicism, Byzantine Orthodoxy, and ethnic Orthodox groups in the Islamic world. The 20th century invasion, nonetheless, was the result of an alliance of Evangelical Christians, which is also known as Christian Zionists, and Zionist Jews. The alliance formed before the 20th century received open support from the Soviet Union, too, in order to make the existence of Israel happen on the Palestinian Land after the World War II. The alliance, nevertheless, failed to gain the support of the traditional Orthodox world and civic Western Catholicism as well as the support of Christian minorities in the Muslim world. Although there is a Christian-origin clique among the actors of the 20th century invasion, it still can not be considered as a Crusader invasion. Therefore, it is required to question the discourse of liberation from the occupation in the Muslim world, commonly crusader centered.
Keywords:
Bayt al-Maqdis, Palestine, Crusaders, Zionists, Jerusalem,
___
- Albert of Aachen. (2007). Historia Ierosolimitana, History of Journey to Jerusalem. Edisyon ve çeviri: Susan b. Edgington, Oxford: Clarendon Press.
- Anna, Kommena, Alexiad- (1996). Malazgirt’in Sonrası. çev. Leyla Umar, İstanbul: İnkilâp Kitabevi.
- Ataöv, Türkkaya (ed.) (1982). Siyonizm ve Irkçılık. Sempozyum Notları, Ankara: AÜSBF Yayınları.
- Aşûr, Said Abdülfettah (2010). el-Haraketü’s-Salîbîyye. Kahire: Mektebetü’l-Enclû el-Mısrîyye.
- Azîmî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed el-Azîmî et-Tenûhî. (1984). Târîħu Ĥaleb. Thk.: İbrahim Zarur, Dımaşk: y.y.
- Black, Alasdair. (2018). “The Balfour Declaratıon: Scottish Presbyterıan Eschatology and British policy towards Palestine”, Perichoresis, 16 (4), 35-59.
- Bündârî, el-Feth b. Alî. (1979). Sene’l-Berkı’ş-Şâmî. Thk.: Fethiye en-Nebravî, Kahire: Mektebetü’l-Hanci.
- Cebbûr, Cebrail Süleyman. (1980). “Mukaddime”, Fedailü’l-Kuds (Ebû Farac Abdurrahman İbnü’l-Cevzi) içinde, Beyrut: Dârü’l-Afak el-Cedide.
- Çoban, Bekir Zahir. (2013). “Nostra Aetatenin Arkaplanı”, DEUİFD XL VI/ 2017, ss.7-34. Demirkent, Işın, Urfa Haçlı Kontluğu, Ankara: TTK.
- Demirkent, Işın. (1996). “Haçlılar”, DİA, C.4, İstanbul: TDV Yayınları, ss.525-546
- Ebû Şâme, Ebü’l-Kāsım (Ebû Muhammed) Şihâbüddîn Abdurrahmân b. İsmâîl b. İbrâhîm el Makdisî. (2002). Kitâbü’r-Ravzateyn fî ahbâri’d-devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye. Şerh ve İlgiler: İbrahim Şemseddin, Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye.
- El-Awaisi, K. (2019). The Origins of the Idea of Establishing a Zionist Client-State in Islamicjerusalem. Journal of Al-Tamaddun, 14(1), 13–26.
- Finney, Mark. (2016). “Christian Zionism, the US, and the Middle East, A Sketch and Brief Analysis”, in: M.Sandford (ed.) The Bible, Zionism and Palestine: The Bible's Role in Conflict and Liberation in Israel-Palestine. Dunedin, New Zealand: Relegere Academic Press, pp. 20-31.
- Fulcherius Carnotensis, akt. Süheyl Zekkâr. (1995). el-Mevsuatü’l-Şâmile fi’t-târîħ-i hurûb’s-salibîyye. C.6, Dımaşk: Dârü’l-fikr.
- Gorodetsky, Gabriel. (2001). The Soviet Union and the Creation of the State of Israel. (CAP Working-Paper). München: Universität München, Sozialwissenschaftliche Fakultät, Centrum für angewandte Politikforschung (C.A.P).
- İbn Asâkir, Ebü’l-Kāsım Alî ed-Dımaşkī, (1995). Târîħu Medîneti Dımaşķ. Thk.: Muhibbuddîn Ebi Said Ömer b. Garame el-Umrevî, Beyrut: Dârü’l-fikr.
- İbnü'l-Cevzî, Ebü’l-Farac Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî (ö. 597/1201). (1992). el-Muntazam. Thk.: Muhammed Abdülkadir Atâ ve Mustafa Abdülkadir Atâ, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
- İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî eş-Şeybânî el-Cezerî. (1978). el-Kâmil fi't-târîħ. Thk.: Ebu’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî, Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye.
- İbnü’l-Kalânisî, Ebû Ya‘lâ Hamza b. Esed b. Ali b. Muhammed et-Temîmî İbnü’l-Kalânisî, Târîħu Dımaşķ. Thk.: Süheyl Zekkâr, Dımaşk: Dâru Hassân, 1983.
- İnan, Zeynep. (2014). “I. ve II. Haçlı Seferleri Sürecinde Ermeni-Latin İlişkileri”, Tarihte Türkler ve Ermeniler. C.2, Ankara: TTK, ss.211-231.
- Kızıltaş, Şahin. (2013). “Benjamin Disraeli: A Pseudo-Christian or a Loyal Jew? A Two faced Jew or a Devoted Christian? or a Judaeo-Christian?”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (26), 305-314.
- Kissinger, Henry. (2000). Diplomasi. Çev. İbrahim H. Kurt, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Ostrogorsky, Georg. (2015). Bizans Devleti Tarihi. Çev. Fikret Işıltan, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Papaz Grigor. (1962). Urfalı Maetos Vekayi-namesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). Çev. Hrant D. Andreasyan, Ankara: TTK.
- Polat, Ziya (2019). Umut İradesi: İmâdüddin Zengî. İstanbul: hiperyayın.
- Renton, James. (2007). The Zionist Masquerade: The Birth of the Anglo-Zionist Alliance, 1914-1918. Londra: Palgrave Macmillan.
- Riley-Smith, Jonathan. (2003). The First Crusade and the Idea of Crusading. Londra: Bloomsbury Publishing.
- Roth, Cecil. (1941). A History of the Jews in England. Oxford: Clarendon Press.
- Runciman, Steven. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi. Çev. Fikret Işıltan. 3.Basım. Ankara: TTK.
- Setton, Kenneth Meyer (ed.) (1969). A History of the Crusades (The First Hundred Years). C.1, Wisconsin, Londra: University of Wisconsin Press.
- Secler, Bartlomiej. (2016). “Twenty years of diplomatic relations between Vatican City state and Israel”, Review of Nationalities, 6, ss.115-134.
- Stevenson, W.B. (1907). The Crusaders in the East. Cambridge: Cambridge University Press.
- Süryani Mihail, akt. Süheyl Zekkâr. (1995). el-Mevsuatü’l-Şâmile fi’t-târîħ-i hurûb’s-salibîyye. C.6, Dımaşk: Dârü’l-fikr.
- Turan, Abdulkadir. (2018a). Nûreddin Mahmud Zengî ve Devri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi.
- Turan, Abdulkadir, (2018b). Beytülmakdis Sorunu, İstanbul: SDAM.
- William of Tyre. (1943). A History of Deed Beyond The Sea. Emily Atwater Babcock (İngilizceye Çeviren ve Açıklamaları Ekleyen), New York: Colombia Universıty Press.
- Zekkâr, Süheyl. (1995). El-Mevsuatü’l-Şâmile fi’t-târîħ-i hurûb’s-salibîyye. C.5, Dımaşk: Dârü’l-fikr.
- Urfalı Mateos (Mattâ er-Rahavî). (2009). Tarihu Mattâ er-Rahavî. Ter. Mahmud Muhammed er-Rüvaydî, Abdurrahim Mustafa, Ürdün: Vezaretis’s-Sakâfe.
- ISSN: 1367-1936
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1997
- Yayıncı: Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı