Beytüllahim ve Kamame’yi Paylaş(ama)mak: 19. Yüzyılda Kudüs’te Ermeni-Süryani Tartışmaları
İslam toplumunun demografik açıdan göz ardı edilmeyecek derecede önemli bir parçası olan Hristiyan cemaatlerin, derin teolojik çatışmalar sonrasında birbirlerine karşı düşmanlık güden etno-mezhepsel cemaatlere ayrılmış olması, İslam toplumunun önemli problemlerinden biri olmuştur. Hayatın çok farklı alanlarında karşılaşılan bu sorunlar, Müslüman yöneticileri çoğu kez anlamakta zorlandıkları ve esasına vakıf ol(a)madıkları meseleleri çözme mesuliyeti ile karşı karşıya bırakmıştır. Osmanlı Devleti’nin bu bağlamda yaşadığı en önemli problemlerden biri Kudüs’teki kutsal mekânlar üzerinde Hristiyan cemaatlerin tartışmalarıdır. Bu tartışmaların odak noktası Kamame ve Beytüllahim kiliseleridir. Bu çalışmada Ermeni ve Süryanilerin bu iki kilise üzerinden çatışmaları incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Kudüs, Kamame, Beytüllahim, Ermeni, Süryani
The (un)sharing of the Holy Sepulchre and Bethlehem: 19th Century Armenian-Syriac disputes in Jerusalem
Christian communities are an important part of the Islamic society in terms of demography. These communities which are separated along ethno-sectarian lines bearing enmity to one another, due to the deep theological divergences had become one of the major problems of the Islamic society. These problems, encountered in many different areas of life, have often confronted Muslim rulers with the responsibility of resolving such issues which they had difficulty understanding and comprehending. One of the most important problems that the Ottoman State had experienced in this context is the dispute amongst Christian communities on sacred places in Islamicjerusalem. The focal point of these disputes were the churches of Kamame (Holy Sepulchre) and Bethlehem. This paper examines the conflicts between Armenian and Syriac Christians over these two churches.
Keywords:
Jerusalem, Holy Sepulchre, Bethlehem, Armenian, Syriac,
___
- KAYNAKLAR ARŞİV BELGELERİ Başbakanlık Osmanlı Arşivi A.DVN. 61/42. BEO 101/ 7570, 208/15557, 241/18015, 17/1225, 38/2849, 91/ 6789. DH.MKT 1/27, 7/6, 2252/21, 29/38. DH.TMIK.M. 81/53. HR.SYS.2812/21. NFS.d. 530. Y.MTV., 68/54, 49/108. BOA, GM 8: Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 8 No’lu Defter 1236-1274. BOA, GM 9: Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 9 No’lu Defter 1255-1328. BOA, GM 10: Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 10 No’lu Defter 1277-1324. BOA, GM 15: Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 15 No’lu Defter 1251-1329. Şer’iye Sicilleri 352 nolu Diyarbekir Şer’iye Sicili, KİTAPLAR, TEZLER, MAKALELER Akyüz, G. (1998). Mardin İli’nin Merkez ve Civar Köylerinde ve İlçelerinde Bulunan Kiliselerin ve Manastırların Tarihi, İstanbul. Atay, F.R. (1943). Zeytindağı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Ercan, Y. (1988). Kudüs Ermeni Patrikhanesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Kenanoğlu, M. M. (2004). Osmanlı Millet Sistemi, Mit ve Gerçek. İstanbul: Klasik Yayınları. Kılıç, S. Satış, İ. (2011). “Osmanlı Arşiv Vesikalarına Göre Hıristiyan Cemaatlerin Kamame Kilisesi ile İlgili Tartışmaları”. History Studies, c.3, s.3, 225-244. Küçük, A. (1992). “Beytülahm”, DİA, c.6, 86-88. Özcoşar, İ. (2008). Bir Yüzyıl Bir Sancak Bir Cemaat 19. Yüzyılda Mardin Süryanileri, İstanbul:Beyan Yayınları. Özcoşar, İ. (2015). “Osmanlı’da Hıristiyan Cemaatler Arası İlişkiler: Ermeni-Süryani Örneği”. Mukaddime, c.5, s.,2, 1-14 Satış, İ. (2012). “8 Numaralı (Kamame) Kilise Defteri’nin Tanıtımı ve Fihristi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 5, s..21, 306-313. Seyfeli, C. (2005). “Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlerin İdari Yapısı: Ermeni Örneği”. Milel ve Nihal, c.2 s.2, 125-156
- ISSN: 1367-1936
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1997
- Yayıncı: Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı