Kök Değerlere İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Algıları: Nitel Bir Araştırma
Bu araştırmada, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında (2018) yer alan kök değerleri (adalet, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, dostluk, dürüstlük, öz denetim, yardımseverlik ve vatanseverlik) sosyal bilgiler öğretmen adaylarının nasıl algıladıklarını belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; öğretmen adaylarının kök değerlere ilişkin geliştirdikleri metaforlar ve çizdikleri resim/karikatürler incelenmiştir. Nitel araştırma yönteminde gerçekleştirilen araştırmada kök değerlere yönelik mecazlar yoluyla veri toplama ve doküman analizi birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örneklem yoluyla belirlenen 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Gazi Üniversitesinde eğitim gören 170 sosyal bilgiler eğitimi lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; sınıf farkı gözetilmeksizin öğretmen adaylarının çoğunun kök değerleri olmazsa olmaz unsur, temel oluşturan ve eksikliğinde olumsuzluk oluşturan olarak algıladıkları görülmektedir. Bunun yanı sıra öğretmen adaylarının tamamına yakınının kök değerleri olumlu düzeyde algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Olmazsa olmaz unsur kategorisindeki öğretmen adaylarının sınıf düzeyi yükseldikçe temsil sayısının azaldığı görülmektedir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak kök değer konusunun farklı şekillerde ele alınmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Sosyal bilgiler eğitimi, kök değerler, nitel araştırma, metafor
Perception of Social Studies Teacher Candidates Ragarding the Root Values: A Qualitative Study
In this study, it is aimed to determine how social studies teacher candidates perceive the root values (justice, patience, respect and love, responsibility, friendship, honesty, self-control, helpfulness and patriotism) in the Social Studies Curriculum (2018). In accordance with this purpose; the metaphors regarding the root values developed by teacher candidates and their drawings/cartoons them regarding the root values were examined. In the research conducted with in the qualitative research method, data collecting through metaphors for the root values and document analysis were used together. The study group of the research consists of 170 undergraduate students who are determined through purposeful sampling and who are studying social studies education at Gazi University in the spring term of 2018-2019 academic year. Content analysis were used in the analysis of the obtained data. According to the results obtained from the research; regardless of the grade, it is seen that most of the teacher candidates perceive the root values as the sine qua non elements forming the basic and that creates negativity in the absence. In addition, it was concluded that almost all of the teacher candidates perceive the root values at a positive level. It is seen that as the grade of the teacher candidates in the category of sine qua non rises, the number of the representatives decreases. Based on the results of the research, suggestions on dealing the subject of the root values in different ways were made.
Keywords:
Social studies education, root values, qualitative study, metaphor,
___
- Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aktepe, V. ve Yel, S. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin değer yargılarının betimlenmesi: Kırşehir ili örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, 607-622.
- Aladağ, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini kazanma düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aral, D. (2008). Milli Eğitim Bakanlığı’nın hazırladığı 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerler üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
- Avcı, N. (2007). Toplumsal değerler ve gençlik. Ankara: Siyasal.
- Aydın, M. (2003). Gençliğin değer algısı: Konya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi. 1(3), ss. 121-144.
- Aydın, M. Z. ve Akyol-Gürler, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi, yöntemler- teknikler- kaynaklar. Ankara: Nobel.
- Balcı, F. A. ve Yelken, Y. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 195-213.
- Doğanay, A. (2007). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım içinde (255-286). Ankara: Pegem A.
- Dökmen, Ü. (2012). Küçük şeyler. İstanbul: Remzi.
- Güngör, E. (1993). Değerler psikolojisi. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı.
- Halstead, J. M. & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2). 169-202.
- Hökelekli, H. (2010). Modern eğitimde yeni bir paradigma: değerler eğitimi. Eğitim Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 6(18), 4-9.
- Karakaya, T. (2007). Küreselleşme ve Avrupa birliği sürecinde etik değerlere kritik bir yaklaşım -sorunlar ve çözümler-. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler ve eğitimi uluslararası sempozyumu. İstanbul: DEM. ss. 203-214.
- Kılcan, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kılcan, B. (2016). Öğretmen adaylarının, değerlerin kazandırılmasına yönelik görüşleri ile değerler eğitimine ilişkin algılarında değerler eğitimi dersinin rolü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 605-618.
- Kurtoğlu, F. S. (2019). Kök değerler açısından Hacı Bektaş Velî’nin eserleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 89, 55-70.
- Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76.
- MEB (2018). Milli eğitim bakanlığı sosyal bilgiler öğretim programı. Ankara: MEB.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE.
- Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
- Silah, M. (2000). Sosyal psikoloji (Davranış bilimi). Ankara: Gazi.
- Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, (TTKB). (2010). 18. Millî Eğitim Şûrası Kararları, Öğretmenin Yetiştirilmesi İstihdamı ve Mesleki Gelişimi komisyonu raporu, http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29170222_18_sura.pdf adresinden edinilmiştir.
- Tarhan, N. (2013). Güzel insan modeli. İstanbul: Timaş.
- Uçar, S. (2009). Sosyal bilgiler programındaki değerlerle ilgili kazanımlara yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme, Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
- Yel, S. ve Aladağ, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretimi. M. Safran (Ed.). Sosyal bilgilerde karakter eğitimi içinde (s. 151-164). Ankara: Pegem A.
- Yeşil, R. ve Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-84.
- ISSN: 2667-8578
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Edugarden Org. Kongre Ve Yay. San. Ve Tic. Ltd. Şti.