Fatma TANRIKULU, Yurdanur DİKMEN, Fatma TANRIKULU

Yoğun Bakım Hastalarında Basınç Yaraları: Risk Faktörleri ve Önlemler

Basınç yaraları bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, hastanede kalış süresini uzatan, hasta bakım ve tedavini maliyetini arttıran önemli bir sağlık sorunudur. Yoğun bakım ünitelerinde (YBÜ) bakım verilen hastaların hem klinik özellikleri hem de bu ünitelerde uygulanan bakım ve tedavi girişimleri nedeniyle basınç yarası gelişme riski diğer hastalara göre daha yüksektir. Dolayısıyla YBÜ’de özellikle risk grubunda yer alan hastaların belirlenmesi ve erken dönemde basınç yaralarını önleyici girişimlerin uygulanması bu yaraların önlenmesi açısından oldukça önemlidir. Bu derlemede basınç yaralarının sınıflandırılması, YBÜ’de basınç yarası gelişiminde etkili olabilecek risk faktörleri ve gerekli önlemler tartışılmıştır.

Keywords:

Basınç yarası; hemşirelik bakımı; yoğun bakım ünitesi,

PDF

___

1) Kıraner E, Terzi B, Uzun Ekinci A, Tunalı B. Yoğun Bakım Ünitemizdeki Basınç Yarası İnsidansı ve Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2016; 20(2): 78-83.
2) Ersoy EO, Öcal S, Öz A, Yılmaz P, Arsava B, Topeli A. Yoğun Bakım Hastalarında Bası Yarası Gelişiminde Rol Oynayabilecek Risk Faktörlerinin Değerlendirmesi. Yoğun Bakım Dergisi 2013; 4: 9-12.
3) Europan Pressure Ulcer Advisory Panel and National Pressure Ulcer Advisory Panel. Prevention and treatment of pressure ulcers: guick reference guide. Washington DC. National Pressure Ulcer Advisory Panel; 2009. (Çev:Yara Ostomi İnkontinans Hemşireleri Derneği). Basınç Ülserlerini Önleme: Hızlı Başvuru Kılavuzu. Ankara Aralık 2010.
4) Balzer K, Kremer L, Junghans A, Halfens RJG, Dassen T, Kottner J. What patient characteristics guide nurses’ clinical judgement on pressure ulcer risk? A mixed methods study. International Journal of Nursing Studies 2014 51: 703–716.
5) Chicano SG, Drolshagen C. J Reducing Hospital-Acquired Pressure Ulcers Wound Ostomy Continence Nurs.2009;36(1):45-50.
6) Kurtuluş Tosun Z, Bölüktaş RP. Yoğun Bakım Ünitelerindeki Yaşlı Hastalarda Bası Yarası Prevalansı ve Etkileyen Faktörler. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2015;19(2):43-53.
7) Cooper KL. Evidence-Based Prevention of Pressure Ulcers in the Intensive Care Unit. Critical Care Nurse. 33(6): 57-66.
8) Bours G J, DeLaat E, Halfens R J, Lubbers M. Prevalence, risk factors and prevention of pressure ulcers in Dutch intensive care units. Intensive Care Medicine 2001; 27:1599-1605.
9) VanGilder C, Amlung S, HarrisonP, Meyer S. Results of the 2008-2009 International Pressure Ulcer Prevalence Survey and a three year acute care unit specific analysis. Ostomy Wound Manage 2009;55(11):39-55.
10) Campbell KE, Woodbury MG, Houghton PE. Implementation of best practice in the prevention of heel pressure ulcers in the acute orthopedic population. International Wound Journal 2010;7(1):28-40.
11) Shahin E S, Dassen T., & Halfens, R. J. Pressure ulcer prevalence and incidence in intensive care patients: a literature review. Nursing in Critical Care 2008; 13(2): 71-79.
12) Tokgöz OS, Demir O. Nöroloji yoğun bakım ünitesinde bası yara insidansı ve risk faktörleri. Selçuk Üniv. Tıp Dergisi 2010;26(3):95-8.
13) İnan DG, Öztunç G. Pressure Ulcer Prevalence in Turkey A Sample From a University Hospital. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2012;39(4):409-413.
14) Gencer ZE, Özkan Ö. Basınç ülserleri sürveyans raporları. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2015;13:26-30.
15) Katran HB. Bir cerrahi yoğun bakım ünitesinde bası yarası görülme sıklığı ve bası yarası gelişimini etkileyen risk faktörlerinin irdelenmesi. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN 2015;1(1):8-14.
16) Clarke HF, Bradley C, Whytock S, Handfield S, Van der Wal R, Gundry S. Pressure ulcers: implementation of evidence-based nursing practice. Journal of Advanced Nursing 2005; 49(6): 578-590. 17) Langer G, Fink A. Nutritional interventions for preventing and treating pressure ulcers. The Cochrane Library 2014. 18) Uzun Ö. Cerrahi hastalarda basınç ülserlerinin önlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2010;5(15): 114-127.
19) Sönmez M. Basınç Yarasının Önlenmesinde Zeytinyağının Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı Programı. İzmir 2016.
20) Yücel A. Bası Yaraları.Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2008; 6(2): 73-82.
21) Health Quality Ontario. Pressure ulcer prevention: An evidence-based analysis. Ontario Health Technology Assessment Series 2009; 9(2): 1.
22) de Sousa Júnior BS, da Silva Duarte FH, Rodrigues ANP, de Mendonça AEO, de Vasconcelos Torres G, Dantas DV, de Macedo EAB. Preventive Actions in Pressure Ulcer Development in Intensive Care Units. International Archives of Medicine 2016 9(183):1-9.
23) Akın S, Karan MA. Bası Yaraları. İç Hastalıkları Dergisi 2011; 18: 83-90.
24) Beğer T. Yoğun bakımda dekübit ülserleri; risk faktörleri ve önlenmesi. Yoğun Bakım Dergisi 2004; 4(4): 244-253.
25) Karadağ A. Basınç Ülserleri: Değerlendirme, Önleme ve Tedavi. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu 2003, 7 (2):41-48.
26) Akman Mert Ö. Yoğun Bakımda Yatan Hastaların Basınç Yarası Risklerinin Saptanması ve Hemşirelik Bakım Uygulamalarının Belirlenmesi. Doktora Tezi Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. İstanbul, 2012.
27) Coleman S, Gorecki C, Nelson EA, Closs SJ, Defloor T. Patient risk factors for pressure ulcer development: Systematic review. International Journal of Nursing Studies 2013; 50: 974–1003.
28) Kelebek Girgin N, Kurhan Erarı G. Bası yarası bakımı. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2007;5(Özel sayı):11-13.
29) Gage W. Preventing pressure ulcers in patients in intensive care. Nursing Standard 2015; 29(26):53-61.
30) Ayello EA, Sibbald RG. Preventing pressure ulcers and skin tears. Evidence-based geriatric nursing protocols for best practice. 4th ed. New York (NY): Springer Publishing Company 2012; 298-323.
31) Ayello EA, Braden B. How and Why to Do Pressure Ulcer Risk Assessment. Advances in Skin&Wound Care 2002; 15:125-131.
32) Sepit D. Bası Yaraları- Basıdan Kaynaklanan Hasarların Önlenmesi. Hemşilirelikte E¤itim ve Araflt›rma Dergisi 2008; 5 (2): 17-21