YURDA DÖNEN İŞÇİLERİN SOSYO-EKONOMİK STATÜLERİ VE SİYASAL TUTUMLARI

Bu makale, Türk işgücü göçünün yurda dönen işçilerin siyasal tutum ve davranışları üzerindeki etkisini incelemektedir. Ankara’nın Yenimahalle ilçesinde gerçekleştirilen bir alan araştırmasının sonuçlarına dayanan çalışma; araştırma örnekleminde yer alan işçilerin yurtdışına gitmeden önceki sosyo-ekonomik statülerini, yurtdışına ne şekilde ve niçin gittiklerini, yurtdışındaki ve geri döndükten sonraki sosyo-ekonomik statülerini ve son olarak siyasal tutum ve davranışlarını kapsamaktadır. Makalede yurtdışındaki Türk işçilerinin homojen bir kitle oluşturmadığı dikkate alınarak, tüm göç sürecinin ve siyasal tutum ve davranışların, işçilerin yurtdışına gitmeden önceki sosyo-ekonomik statülerine bağlı olduğu varsayımı ileri sürülmektedir. Bu çerçevede, işçi göçünün tek başına sosyal ve politik dönüşüm yaratabilecek bir olgu olmadığı, ancak belli koşullar altında böyle bir etkiye yol açabileceği sonucuna varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türk İşçi Göçü, Almanya, Dönen İşçiler

SOCIO-ECONOMIC STATUS AND POLITICAL ATTITUDES OF THE WORKERS RETURNING HOME

This study examines the impact of Turkish labour migration on political attitudes and behaviour of the workers returning home. It is based on the results of a field study conducted in Yenimahalle District, Ankara. It covers the socio-economic status of the sample workers prior to their going abroad, why and how they went away, their socio-economic status while living abroad and since returning home, and finally their political attitudes and behaviour. The study takes into consideration the fact that the Turkish workers abroad do not form a homogeneous mass, and it is assumed that the entire process of the labour migration as well as their individual political attitudes and behaviour depended on their respective socio-economic status prior to their moving abroad. It is to be concluded, therefore, that the labour migration is not a phenomenon by itself capable of creating social and political transformation, but under specific conditions, could influence such a trend.

Keywords:

Turkish Labour Migration Germany, Returning Workers, Political Attitudes,

PDF

___

ABADAN, N., 1964, Batı Almanya’daki Türk İşçileri ve Sorunları, Ankara: DPT Yayınları.
ABADAN-UNAT, N., 1972, Türkiye’nin Dış Göç Akımı ve Sosyal Hareketlilik, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 27 (4), 17-52.
ABADAN-UNAT, N., 1984, Uluslararası Göç Akımının Kadınların Toplumsal Rolleri Üzerindeki Etkisi, Prof. Dr. Aziz Köklü’nün Anısına Armağan, Ankara: A.Ü. SBF Yayınları, 1-31.
ABADAN-UNAT, N., 1986, Türk Dış Göçünün 24 Yıllık Bilimsel Bilançosu. 1960-1984, Türk Dış Göçü 1960-1984. Yorumlu Bibliyografya, (haz.) N. Abadan-Unat ve N. Kemiksiz, Ankara: A.Ü. SBF Yayınları, 1-57.
ABADAN-UNAT, N., 1988, The Socio-Economic Aspects of Return Migration in Turkey, International Migration of Middle Easterners and North Africans: Comparative Perspectives Konferansı’na sunulan bildiri, 19-21 Mayıs 1988, California.
ADEM, M., 1979, Dünya Çocuk Yılında Yurtdışındaki Türk Çocuklarının Eğitim Sorunları Seminerinin Değerlendirilmesi, Yurtdışındaki Türk Çocuklarının Eğitim Sorunları, Ankara: A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları, 73-77.
AKÇAYLI, N. ve diğ., 1987, Yurtdışından Kesin Dönüş Yapan Türk İşçilerinin Türkiye’de Emek Piyasası Üzerindeki Etkileri, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
AKER, A., 1972, İşçi Göçü, İstanbul: Sander Yayınları.
ALKAN, T., 1979, Siyasal Toplumsallaşma, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
BARIŞIK, A. ve DÜNDAR, H., 1988, Türkiye’ye Dönen İşçilerin Topluma Uyum Sağlamalarını Kolaylaştırmak İçin Uygulanan Politikalar, Ankara: DPT Yayınları.
BAYKAL, D., 1970, Siyasal Katılma. Bir Davranış İncelemesi, Ankara: A.Ü. SBF Yayınları.
BİRERÇİN, M., 1966, Dış Ülkelere İşgücü Sevkinin Sosyal ve Ekonomik Hayatımızdaki Etkileri, Sosyal Siyaset Konferansları (18.Kitap), İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayınları, 199-205.
CASTLES, S. ve KOSACK, G., 1973, Immigrant Workers and Class Structure in Western Europe, Oxford: Oxford University Press.
ÇALIŞMA ve SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI, 1988, 1987 Yılı Yurtdışı İşçi Hizmetleri Raporu, Ankara.
ÇEZİK, A., 1980, Yabancı Ülkelere Giden Türk İşçilerinin Bölgesel ve Kentsel Dağılımları ve Konunun Kentleşme Olgusu İle İlişkisi, Ankara: DPT Yayınları.
DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ, 1986, Milletvekili Ara Seçimi Sonuçları, Ankara.
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI, 1972, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI, 1974, Yurtdışından Dönen İşçilerin Sosyo-Ekonomik Eğilimleri Üzerinde Bir Çalışma, Ankara.
ERGİL, D., 1980, Yabancılaşma ve Siyasal Katılma, Ankara: Olgaç Yayınevi.
FEDERAL ÇALIŞMA KURUMU, 1974, 72 Örnekleme Araştırması. Almanya’da Çalışan Yabancı İşçilerin İstihdam, Aile ve İkamet Sorunları, Ankara, İİBK Yayınları.
GİTMEZ, A., 1983, Yurtdışına İşçi Göçü ve Geri Dönüşler, İstanbul: Alan Yayıncılık.
GÜVEN, H. S., 1986, Yurda Dönen Türk İşçilerinin Mesleki Uyumları Konusunda Bazı Gözlemler, İkinci Kuşak Türklerin F.Almanya ve Türkiye’de Mesleki Uyumları, (ed.) N.Akçaylı, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları, 81-103.
HİSLİ, N., 1986, Geri Dönüş Yapan İkinci Kuşağın Psikolojik Uyum Sorunları, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
İŞ ve İŞÇİ BULMA KURUMU, 1974, Yurtdışındaki Türk İşçileri ve Dönüş Eğilimleri, Ankara.
KAĞITÇIBAŞI, Ç., 1975, Dış Ülke Yaşantısının Etkileri, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
KALAYCIOĞLU, E., 1983, Karşılaştırmalı Siyasal Katılma, İstanbul: İ.Ü. Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları.
KÖKTAĞ, C., 1966, Dış Memleketlerdeki İşçilerimizle İlgili Bazı Meseleler, Sosyal Siyaset Konferansları (18.Kitap), İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayınları, 151-170.
KUDAT, A., 1974, Sociological Impacts of Turkish Migration, Berlin: International Institute of Comparative Social Studies.
KUDAT, A., 1979, International Labor Migration: A Description of the Preliminary Findings of the West Berlin Migrant Worker Survey, Berlin: International Institute of Comparative Social Studies.
KUDAT, A. ve ÖZKAN, Y., 1976, Internal and External Migration Effects on the Experience of Foreign Workers in Europe, Berlin: International Institute of Comparative Social Studies.
LIPSET, S.M., 1986, Siyasal İnsan (Çev. M. Tuncay), Ankara: Teori Yayınları.
PAINE, S., 1974, Exporting Workers. The Turkish Case, Oxford: Cambridge University Press.
PENNINX, R. ve VAN VELZEN, L., 1976, Göçmen İşgücü, Boğazlıyan İlçesi, Göç ve Gelişme, (ed.) N.Abadan-Unat ve diğ., Ankara: Ajans-Türk Matbaası, 173-208.
PENNINX, R. ve VAN RENSELAAR, H., 1976, Bugünkü Avrupa Ekonomisindeki Durgunluktan Önceki ve Sonraki Türk İşçi Göçünün Evrimi, Göç ve Gelişme, (ed.) N.Abadan-Unat ve diğ., Ankara: Ajans-Türk Matbaası, 5-27.
RIST, R.C., 1978, Guestworkers in Germany. The Prospect for Pluralism, New York: Praeger Publishers.
ŞEN, F., 1986, F.Alman Hükümetinin Yabancılarla İlgili Olarak Aldığı Yeni Önlemler ve Bu Önlemlerin Ülkede Yaşayan Türkler Üzerindeki Etkileri, F.Almanya’da Yaşayan Türkler ve Sorunları, (ed.) N.Akçaylı, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları, 77-84.
T.C. MERKEZ BANKASI, 1986, Yurtdışındaki Vatandaşlarımızın Tasarruf Eğilimleri Araştırması, Ankara.
TUFAN, B., 1987, Türkiye’ye Dönen İkinci Kuşak Göçmen İşçi Çocuklarının Psiko-Sosyal Durumları, Ankara: DPT Yayınları.
TUNA, O., 1965, Türkiye’de İstihdam Meseleleri ve Batı Memleketlerine İşgücü Akımı, Türkiye’de İşçi Ücretleri, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, 3-14. TUNA, O., 1967, Yurda Dönen İşçilerin İntibakı Sorunları, Ankara: DPT Yayınları.
VAN RENSELAAR, H. ve VAN VELZEN, L., 1976, Gelişme İçin Dışa İşgücü Göçünü Kullanmayı Amaçlayan Kamusal ve Özel Girişimler, Göç ve Gelişme, (ed.) N. Abadan-Unat ve diğ., Ankara: Ajans-Türk Matbaası, 107-148.
VASSAF, G., 1983, Daha Sesimizi Duyurmadık. Avrupa’daki Türk İşçi Çocukları, İstanbul: Belge Yayınları.
YASA, İ., 1979, Dış Göçler ve Alamancı Aile, Sosyoloji Konferansları (17.Kitap) Ord. Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken Özel Sayısı, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayınları, 83-87.
YASA, İ., 1979, Yurda Dönen İşçiler ve Toplumsal Değişme, Ankara: TODAİE Yayınları.