UMURBEY ÇAYI HAVZASI’NDA (ÇANAKKALE-LAPSEKİ) TARIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN COĞRAFİ ANALİZİ

Tarım, insanın beslenme ihtiyacının karşılanmasında temel besin maddelerini üretmesi, diğer sektörlere girdi sağlaması, istihdam yaratması, ihracata doğrudan veya dolaylı katkıları sebebiyle ekonominin vazgeçilmez bir sektörüdür. Teknolojik gelişmeler ve modern tarım yöntemlerinin uygulanması, beraberinde tarımsal etkinliklerin yürütüldüğü havzaların doğal ve beşeri potansiyelinin belirlenmesini zorunlu hale getirmektedir. Bu çalışmada; Umurbey Çayı Havzası’nda tarım üzerinde etkili olan doğal ve beşeri çevre faktörlerini ortaya koymak ve dolayısıyla havzada tarımın gelişmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bu amaçla, havzaya ait topografik haritalar ve çeşitli istatistikler kullanılmıştır. Araştırma sahasının mekânsal özelliklerini daha net açıklayabilmek için ArcGIS10 programından yararlanılmıştır. Çalışma süresince yapılan arazi çalışmaları havzanın tarımsal etkinliklerinin mevcut durum analizi, bunlara etki eden fiziki ve beşeri faktörlerin ve sorunların belirlenmesinde büyük bir katkı sağlamıştır. Umurbey Çayı Havzası tarım açısından büyük bir potansiyele sahiptir. 2018 yılı itibari ile havzanın 339.354 dekar olan toplam alanının 81.549 dekarını tarım alanları oluştururken 86.670 ton bitkisel üretim yapılmıştır. 19.247 dekar tarım alanı ise 2018 yılında tarımsal faaliyetlerde değerlendirilmemiştir. Havzada yazın azalan yağışlar, ormanlık alanlar, dağlık ve engebeli topografya tarım alanlarını sınırlandırmaktadır. Tarımsal potansiyelin verimli kullanılamaması, sulama sorunları, toprak problemleri ve erozyon yanı sıra tarım alanlarının yerleşme tehdidi altında kalması ve yanlış arazi kullanımı, değerlendirilmeyen tarım alanları, hayvancılıkta yaşanan sıkıntılar, tarımsal ürünlerin ekonomik getirisinin düşmesi, genç nüfusun göç etmesi, tarım konusunda bilgi ve eğitim eksikliği, pazarlama ve markalaşma konusundaki yetersizlikler vb. Umurbey Çayı Havzası’ndaki başlıca problemleri oluşturur. Havzada tarımsal faaliyetlerin gelişmesine katkı sunacak çalışmaların sınırlı olması bu çalışmanın saha açısından önemini artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tarım Coğrafyası, Tarımsal Potansiyel, Akarsu Havzası, Umurbey Çayı Havzası, Çanakkale

GEOGRAPHIC ANALYSIS OF FACTORS AFFECTING AGRICULTURE IN UMURBEY RIVER BASIN (ÇANAKKALE-LAPSEKİ)

Agriculture, is an indispensable sector of the economy due to the production of basic nutrients in meeting human nutritional needs, providing input to other sectors, creating jobs, direct or indirect contributions to exports. Technological advances and the application of modern agricultural methods make it necessary to determine the natural and human potential of basins where agricultural activities are carried out. In this study, It is aimed to identify the natural and human environmental factors that affect agriculture in the Umurbey River Basin and therefore contribute to the development of agriculture in this basin. For this purpose, topographical maps and various statistics of the the basin were used. ArcGIS10 program was also used to explain the spatial characteristics of the research site more clearly. Field studies conducted during the study period contributed greatly to the current state analysis of the agricultural activities of the basin, determining the physical and human factors and problems that affect them. This basin has a great potential in terms of agriculture. As of 2018, 81,549 decars (22.1%) of the total area of the basin (339,354 decars) were agricultural areas, while 86,670 tons of plant production were manifactured. 19,247 decars agricultural areas were not used in agricultural activities in 2018. In this basin, reduced rainfall in summer, forested areas, mountainous and hilly topography limit the agricultural areas. Inability to use agricultural potential efficiently, irrigation problems, soil problems and erosion, as well as the threat of settling in agricultural areas and improper use of land, unused agricultural areas, problems in animal husbandry, decrease in the economic return of agricultural products, migration of the young population, lack of knowledge and education on agriculture, inadequacy in marketing and branding, etc. constitute the main problems in the Umurbey Stream basin. Limited studies that will contribute to the development of agricultural activities in the basin increase the importance of this study from a field point of view.

Keywords:

Agricultural Geography, Agricultural Potential, River Basin, Umurbey River Basin, Çanakkale,

PDF

___

ALİAĞAOĞLU, A., (2019), Tarihsel Süreçte Dünya'da ve Türkiye'de Tarım Coğrafyası Alanındaki Çalışmalar, Coğrafi Bilimler Dergisi, 17 (2), 367-383.
AKBULAK, C., (2009), İznik Depresyonu’nun Beşeri ve İktisadi Coğrafya Açısından İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul.
AKGİŞ, Ö., KARAKAŞ, E., (2019), Coğrafyada Kalkınma Araştırmalarının Kısa Tarihi, Türk Coğrafya Dergisi, (72), 85‐91.
DOĞANER, S., (1994), Çanakkale Boğazı Kıyılarının Coğrafyası, Türk Coğrafya Dergisi, (29), 125-159, İstanbul.
DOĞAN, M., (2005), Türkiye Ziraatinde Makineleşme: Traktör ve Biçerdöverin Etkileri, İÜ Ed. Fak. Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, (14), 66-75.
ERİNÇ, S., (1957), Tatbiki Klimatoloji ve Türkiye'nin İklim Şartları. İTÜ Hidroloji Enst. Yay. S:2 İstanbul.
ERİNÇ, S., (1984), Klimatoloji ve Metodları (Üçüncü baskı). İÜ Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enst. İstanbul.
EROL, O., (1985), Çanakkale Yöresi Güney Kesiminin Jeomorfolojisi, Geomorphology of the Southern Part of the Çanakkale (Dardanelles) District (Abstract). Jeomorfoloji Dergisi Sayı:13: 1-8. Ankara
GARİPAĞAOĞLU, N., UZUN, M., (2019), İznik Gölü Havzası’nda Doğal Ortam Koşulları, Değişimler ve Muhtemel Risklerin Havza Yönetimi ve Planlamasına Etkisi, Doğu Coğrafya Dergisi 24(42), 1-15.
ILGAR, R., (2010), Çanakkale’de Kuraklık Durumu ve Eğilimlerinin Standartlaştırılmış Yağış İndisi ile Belirlenmesi, Marmara Coğrafya Dergisi, (22), 183-204.
KHGM-Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü-(1999), Çanakkale İli Arazi Varlığı. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yay., İl rapor no: 17, Ankara.
KOÇ, T., (2001), Çanakkale’de Yağış Potansiyeli , Türk Coğrafya Kurumu 29. Coğrafya Meslek Haftası, Çanakkale, Türkiye, 17-19 Mayıs 2001, ss.1-10.
KOÇMAN, A. (1993), Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi Yayınları, No:72, İzmir.
PARLAK, M., YİĞİNİ, Y., EKİNCİ, H., (2014), Çanakkale Umurbey Ovası Topraklarının Erozyona Duyarlılığının Mevsimsel Değişimi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1), 123-131.
ÖZBEK, S., (1978), Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 128, Ders Kitabı: 11, 392-483.
SERTKAYA DOĞAN, Ö., (2008), Türkiye’nin Tarım Politikalarının Belirlenmesinde Coğrafi Özelliklerin Önemi, Sosyoloji Dergisi, 3 (17). Sayı:2008/2, 91·100.
TEMUÇİN, E., (1990), Aylık Değişme Oranlarına Göre Türkiye’de Yağış Rejimi Tipleri, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı 5, 160-183.
TÜİK., Türkiye İstatistik Kurumu, ADNKS 2007-2018 Yılı Nüfus Sayımı Sonuçları.
TÜMERTEKİN, E., ÖZGÜÇ, N., (2009), Ekonomik Coğrafya Kalkınma ve Küreselleşme (17.baskı), Çantay Kitabevi, İstanbul.
TÜRKEŞ, M., (2007), Prof. Dr. Oğuz EROL’a Göre Çanakkale Yöresinin Jeomorfolojik ve Neotektonik Evrimi, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 129-145.
TÜRKEŞ, M., (2010), Klimatoloji ve Meteoroloji. Birinci Baskı, Kriter Yayınevi – Yay. No. 63, Fiziki Coğrafya Serisi No. 1, ISBN: 978-605-5863-39-6, 650 + XXII sayfa, İstanbul.
TÜRKEŞ, M., ALTAN, G., (2014), Çanakkale Yöresinde Oluşan Orman Yangınlarının Hidroklimatolojik Karakteristikleri ve İklim Değişimleriyle İlişkisi, Ege Coğrafya Dergisi, (20/2), 1-25.
YALÇINLAR, İ., (1948), Çanakkale Boğazı Civarının Jeomorfolojisi Üzerine Müşahedeler, Türk Coğrafya Dergisi, 11-12.
URL-1: http://www.fao.org/statistics/en/ (Erişim Tarihi: 15.02.2020)
URL-2: https://data.worldbank.org/indicator/NV.AGR.TOTL.ZS (Erişim Tarihi: 06.03.2020)
URL-3: https://www.turkiye.gov.tr/tuik-gostergeler (Erişim Tarihi: 06.03.2020) URL-4: https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/canakkale_-cdr2018-20200123080146.pdf (Erişim Tarihi: 13.09.2019)
URL-5: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (Erişim Tarihi: 09.09.2019)
URL-6:.https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Canakkale_icdr2012.pdf (Erişim Tarihi 23.04.2020)