Hava Hukukunun Hukuk Düzeni İçerisindeki Yeri, Yapısı ve Özellikleri

Hava hukukunun derin bir geçmişinin olmadığı, ilk balonlu uçuş denemelerinin ardından ortaya konulan hukuk kurallarının varlığı ile anlaşılmaktadır. Bugüne kadar yaklaşık olarak 100 yıl geçmiş ve hava hukuku, uluslararası sivil havacılık faaliyetlerinin düzenlenmesi adına çok çeşitli sözleşmelerin, anlaşmaların ve protokollerin ortaya konulduğu modern yapısına kavuşmuştur. İlgili tüm düzenlemelerin hangilerinin uluslararası hava kamu hukukuna, hangilerinin uluslararası hava özel hukukuna ilişkin olduğu; diğer yandan hava hukukunun tanımının, özelliklerinin ve kapsamının tam anlamıyla neler olduğu hususları doktrinde halen tartışılan ve üzerinde fikir birliği bulunmayan konular arasında yer almaktadır. Bu anlamda tüm bu hususların daha anlaşılır kılınabilmesi adına çalışmada hava hukukunun yapısının ortaya konulması amaçlanmış ve kendisine has muhtariyetinin olup olmadığı irdelenerek, özellikleri açıklanmaya çalışılmıştır. Hava hukukunun kendi içerisinde hava kamu hukuku ve hava özel hukuku ayrımının belirgin olmadığı anlaşılmakla birlikte; diğer tüm hukuk dalları ile olan ilişkisinin karmaşıklığı da göz önüne alındığında, tüm ilgili hukuk dallarından ayrı düşünülemeyeceği görülmektedir. Tüm bunlarla birlikte herhangi bir havacılık faaliyetinin birçok ülkenin hukuki konusu haline gelmesi, hava hukukunun uluslararası olma özelliğini belirgin bir şekilde gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hava Hukuku, Havacılık Hukuku, Uluslararası Hava Hukuku, Hava Hukukunun Özellikleri

The Position, Structure and Characteristics of Air Law in The Legal Order

The absence of a deep history of air law is understood by the existence of the rules of law which are introduced after the first balloon flight experiments. For about 100 years, air law has reached a modern structure in which a wide range of agreements and protocols are laid out in the name of the regulation of international civil aviation activities. All these which are related to the international air public law or the international air private law and definition, characteristics and scope of the air law are among the issues discussed in the doctrine. In this sense, in order to make all these matters more understandable, it is aimed to reveal the structure of the air law in this study and it is tried to reveal its characteristics by examining whether it has its own autonomy. Because it is understood that in air law the difference between air public law and air private law is not clear, the complexity of the relationship with all the branches of law is taken into consideration and it seems that it can not be considered separately from all relevant branches of law. Taking into account all of these, the fact that any aviation activity becomes a legal subject of many countries clearly demonstrates the international character of air law.

Keywords:

Air Law, Aviation Law, International Air Law, Characteristics of Air Law,

PDF

___

[1] Dempsey, P. S. (2008). Public International Air Law. Montreal: McGill University. [2] Anderson, D., Grahan, I. ve Williams, B. (2011). “Flight and Motion, The History and Science of Flying”. Dr. Richard P. Hallion. (Haz./Ed.). New York: Myron E. Sharpe Inc. [3] Wittmer, A. ve Bieger, T. (2011). “Fundamentals and Structure of Aviaiton Systems”. Andreas Wittmer, Thomas Bieger, Roland Mu¨ller (Haz./Ed.). Aviation Systems, Management of Integrated Aviation Value Chain (s. 5-38). Berlin: Springer-Verlag. [4] Kılınç, S. U. (2011). Avrupa Birliği-Eurocontrol Sivil Havacılık Düzenlemeleri ve Türkiye. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık A.Ş. [5] Hazeltine, H. D. (1911). The Law of The Air. London: University of London Press, LTD. [6] Diederiks-Verschoor, I. H. Pb. (2006). An Introduction to Air Law. Netherlands: Kluwer Law International B.V. [7] Banner, S. (2008). Who Owns The Sky? The Struggle to Control Airspace From The Wright Brothers On. London: Harvard University Press. [8] Çağa, T. (1963). Hava Hukuku. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 996. Hukuk Fakültesi Yayın No: 206. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık A.Ş. [9] Günel, R. V. (2010). “Açık Semalar” Antlaşmaları Sürecinde Uluslararası Havacılık Hukuku (eleştirel yaklaşım). İstanbul: Beta Basım A.Ş. [10] Öztürk, Y. (2010). Hava Hukuku 1. Samsun. [11] Ulusoy, Ü. H. (2013). “Uluslararası Hukuk Açısından Ege Hava Sahasında Türkiye ve Yunanistan Arasındaki Sorunlar”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 109: 303-334. [12] Cheng, B. (1989). “Air Law”. Rudolf, D., Robert, E. H., Steven, L. ve Peter, M-S. (Ed.). Encyclopedia of Public International Law. Volume 11. (s. 5-12). Amsterdam: Elsevier Science Publishing Company Inc. [13] Ünal, M. S. (2009). Sivil Havacılık ve Uluslararası Hukuk. Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. [14] Göknil, M. N. (1947). Hava Hukuku Notları. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 339. Hukuk Fakültesi Yayın No: 74. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi. [15] Göknil, M. N. (1951). Hava Hukuku. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 484. Hukuk Fakültesi Yayın No: 107. İstanbul: Fakülteler Matbaası. [16] Belbez, H. (1943). “Hava Hukuku Konusu ve Mahiyeti”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 01, Sayı: 4: 743-746. [17] Milde, M. (2012). International Air Law and ICAO. Netherlands: Eleven International Publishing. [18] Şahiner, O. (2006). Hava ve Uzay Hukukunun Gelişimi Açısından Türkiye’nin Yeri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır. [19] Şerif, R. (1934). Hava Hukuku. İstanbul: Akşam Matbaası. [20] Pazarcı, H. (1989). Uluslararası Hukuk Dersleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgilere Fakültesi ve Basın-Yayın Yüksekokulu Basımevi. [21] Speciale, C. R. (2006). Fundamentals of Aviation Law [Elektronik Sürüm]. New York: McGraw-Hill Companies, Inc. [22] Bilge, S. A. (1951). “Şikago Havacılık Anlaşmaları ve Milletlerarası Sivil Havacılık Teşkilatı (O.I.A.C.)”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt: 6, Sayı: 1: 196-214. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/358/3750.pdf Erişim tarihi Ekim 2, 2017.
[23] Cooper, C. J. (1952). “International Air Law, Roman Law and The Maxim Cujus Est Solum In International Air Law”. McGill Law Journal. Vol: 1: 23-65. http://www.lawjournal.mcgill.ca/userfiles/other/39679-1.1.Cooper.pdf Erişim tarihi Ekim 2, 2017. [24] Köksal, T. (2011). Uluslararası Sivil Havacılık Hukuku (International Civil Aviation Law). Ankara: Adalet Yayınevi. [25] Milde, M., Abeyratne, R., Bunker, D., Faller, E., Thaker, S. J., Haanappel, P. C. P., Jakhu, R., Janda, R. Margo, D. R., Matte, M. N., Schubert, F., Dam, V. R. ve Vlasic, A. I. (2005). “Annals of Air and Space Law”. P. S. Dempsey (Ed.). Vol. XXX., Part I. Montreal: The Carswell Company Ltd. [26] Pearson, W. M. ve Riley, S. D. (2015). Foundation of Aviation Law. İngiltere: Ashgate Publishing Limited. [27] Bartsch, R. I. C. (2012). International Aviation Law A Practical Guide. [Elektronik Sürüm]. İngiltere: Ashgate Publishing Limited. [28] Havel, B. F. ve Sanchez, G. S. (2014). The Principles and Practice of International Aviation Law. New York: Cambridge University Press. [29] Güriz, A. (1999). Hukuk Başlangıcı. Ankara: Siyasal Kitabevi. [30] Gözübüyük, A. Ş. (2007). Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları. Ankara: Turhan Kitabevi. [31] Görgün, Ş. (1996). Hukukun Temel Kavramları. Ankara: Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım A. Ş. [32] Sancakdar, O. (2006). “Özelleştirmenin Kamu Hukuku-Özel Hukuk Ayırımına Etkileri ve Bu Bağlamda Güncel Özelleştirme Tartışmalarındaki Başlıca Görüşler”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1: 241-270. [33] Siyahhan, M. (2009). “Turizm ve Otel İşletmeciliği Öğrencileri İçin Hukuka Giriş, İşletme Hukuku ve Turizm Hukuku Dersleri” Ders Notları. https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0ahUKEwiSy_iFs8XLAhVIfHIKHUrOC9EQFggaMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.satm.bilkent.edu.tr%2F~siyahhan%2Flecture%2520notes%2520february%25202009.doc&usg=AFQjCNHcOua3tnJDo42Tmm84FXdHMG_HgA&sig2=nBPlqIDXqYYVeCXMi3hkTA&bvm=bv.116954456,d.bGQ&cad=rja Erişim tarihi Ekim 2, 2017. [34] Sorgucu, A. (2012). Hava ve Uzay Hukuku (Air and Space Law). Ankara: Adalet Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti. [35] Şimşek, G. E. (2012). “Uluslararası Hukukta Kişilik”. Tütüncü, A. N. ve Uzun, E. (Ed.). Uluslararası Hukuk I. (s. 66-87). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset. [36] Adal, E. (1985). Hukukun Temel İlkeleri. Marmara Üniversitesi Yayın No: 428. Marmara Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayın No: 372. İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası. [37] Gözler, K. (2008). Meslek Yüksekokulları İçin Genel Hukuk Bilgisi. Bursa: Ekin Basım Yayın ve Dağıtım. [38] Ünsal, A. (2010). “Hukukun Temeli İle İlgili Yaklaşımlar”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 18: 5-23. [39] Önen, M. (2005). Hukuka Giriş. İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti. [40] Fong, T. U. “Air Law”. The People’s University. Beijing. http://www.dsaj.gov.mo/iis/EventForm/ContentFileGen.aspx?Rec_Id=4947 Erişim tarihi Ekim 2, 2017. [41] Bal, A. (2014). “Hava-Uzay Araçlarının (Aerospacecraft) Hukuki Rejimi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 16, Özel Sayı: 1465-1528. [42] Abeyratne, R. I. R. (2002). Frontiers of Aerospace Law. London: Ashgate Publishing. [43] Wassenbergh, H. A. (1962). Post-War International Civil Aviation Policy and The Law of The Air. [Elektronik Sürüm]. Netherlands: The Hague Martinus Nijhoff. [44] Fırat, N. C. (2010). Havayolu Kazalarından Doğan Kanunlar İhtilafı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. [45] Güneysu, G. (2011). “Uluslararası Sivil Havacılığa İlişkin Hukukta Aykırı Eylemlerin Bastırılması Hakkındaki 2010 Pekin Sözleşmesi”. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Sayı: 83-84: 7-20. [46] Rhoades, L. D. (2014). Evolution of International Aviation (Third Edition). İngiltere: Ashgate Publishing Limited. [47] Demirkıran, M. H. (2007). “Varşova/Lahey Konvansiyonu Uyarınca Uluslararası Yolcu Taşımalarından Hava Taşıyıcısının Sorumluluğu ve Manevi Tazminat Meselesi”. Prof. Dr. Hüseyin Ülgen”e Armağan, (ss. 1-17), İstanbul. http://www.demirkiran.av.tr/wp-content/uploads/2013/02/Uluslaras%C4%B1_Yolcu_Tasimalarinda_Hava_Tasiyicisinin_Sorumlulugu.pdf Erişim tarihi Ekim 2, 2016.