Duygusal Zekânın Karar Verme Tarzları Üzerindeki Etkisinde Güç Mesafesinin Düzenleyici Rolü: Havayolu Pilotları Üzerinde Bir Araştırma
Karar verme yöneticiliğin olmazsa olmaz vasıflarından biridir. Bu bağlamda, uçuşa ilişkin faaliyetlerin yerine getirilmesini sağlayan mürettebatın yöneticisi olmaları nedeniyle pilotlardan, kararlar almaları ve aldıkları bu kararlarla uçuş faaliyetlerinin emniyetli, etkin ve verimli bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaları beklenmektedir. Bu araştırmada, pilotların sahip oldukları karar verme tarzlarının duygusal zekâlarından etkilenip etkilenmediği ve algıladıkları güç mesafesi düzeyinin bu etkide düzenleyici rolü olup olmadığının tespit edilmesi hedeflenmiştir. Araştırma, Türkiye’deki sivil havacılık sektöründe faaliyet gösteren havayolu işletmelerinde çalışan 386 Türk pilot üzerinde, e-posta veya WhatsApp uygulaması üzerinden bırak-topla yöntemiyle, tabakalı örneklem alınarak gerçekleştirilmiştir. Pilotların duygusal zekâ düzeylerinin rasyonel, kaçıngan ve spontan/anlık karar verme tarzları üzerinde etkisi olduğu ancak sezgisel ve bağımlı karar verme tarzları üzerinde etkisi olmadığı, pilotların algıladıkları güç mesafesi düzeyinin duygusal zekânın kaçıngan karar verme tarzı üzerindeki etkisinde düzenleyici rolü bulunduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Duygusal Zekâ, Karar Verme Tarzları, Güç Mesafesi
The Moderator Role of Power Distance in the Effect of Emotional Intelligence On Decision-Making Styles: A Study on Airline Pilots
Decision-making is one of the bare necessities of management. Within this scope, pilots, as the manager of the crew who is responsible for conducting operations concerning flight, are expected to make decisions and have flight activities fulfilled in a safe, effective, and efficient way by means of these decisions. This research aims to determine whether the decision styles of the pilots are influenced by their emotional intelligence and the power distance level, which they perceive to have a moderating role in this effect. The research was conducted via e-mail and WhatsApp application and drop-and-collect method on a stratified sample group composed of 386 Turkish pilots working in the airline businesses operating in the civil aviation sector of Türkiye. It is found that the emotional intelligence levels of pilots have an effect on rational, avoidant, and spontaneous decision-making styles and have no effect on intuitional and dependent decision-making styles; power distance perception levels of pilots have moderating role in the impact of emotional intelligence levels of pilots on avoidant decision-making style.
Keywords:
Emotional Intelligence, Decision Making Styles, Power Distance,
___
- Aygün, G. (2020). Türk İnşaat sektöründeki Yöneticilerin Liderlik ve Karar Verme Tarzları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
- Aytaç, M. ve Gürsakal, N. 2015. Karar Verme. 1. Baskı. Bursa: Dora Yayıncılık.
- Baltaş, A. (2004). Değer Katan Ekip Çalışması, Ekip Üyesinin El Kitabı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2'nci Basım.
- Baltaş, Z. (2005). İnsan Dünyasını Aydınlatan ve İşine Yansıyan Işık-Duygusal Zekâ. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Bingöllü, M.K. (2022). Ekip Kaynak Yönetimi Becerileri Kapsamında Duygusal Zekanın Karar Verme Tarzları Üzerindeki Etkisinde Güç Mesafesinin Düzenleyici Rolü: Havayolu Pilotları Üzerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Can, E., Kaptanoğlu, S. ve Lazgen, M.H. Akademisyenlerde Cam Tavan Sendromunun Güç Mesafesi ile İlişkisi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt 13, Sayı 50, Temmuz 2018, ISSN 1300-0845, 52-64 DOI: 10.14783/maruoneri.v13i38778.383151.
- Can, Ö. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Akılcı Olmayan İnançları ve Karar Verme Tarzlarınin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Caruso, D. R. ve Salovey, P. (2007). Duygusal Zekâ Yöneticisi. İstanbul: Crea.
- Cooper, R.K. ve Sawaf, A. (2010). Liderlikte Duygusal Zekâ. İstanbul: Sistem Yayıncılık
- Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
- Deniz, E. ve Yılmaz, E. (2006). Üniversite Öğrencilerinde Duygusal Zekâ ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, cilt 3, sayı 25, 17-26.
- Deniz, M. E., Özer, E. ve Işık, E. (2013). Trait Emotional Intelligence Questionnaire-Short Form: Validity and Reliability Studies. Education and Science, 407-419.
- Deveci, F. (2011). Ergenlerde Karar Verme Tarzları ile Algılanan Sosyal Destek Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Keinan, G. (1987). Decision making under stress: Scanning of alternatives under controllable and uncontrollable threats. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 639–644. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.3.639
- Hofstede, G., Hofstede, G. J. ve Minkov, M. (2010). Cultures and Organizations. New York: Mc Graw Hill. Mjøs, K. (2001). Communication and operational failures in the cockpit. Human Factors and Aerospace Safety, 1(4), 323–340
- Nutt, P. C. (1990). Strategic Decisions Made By Top-Executives and Middle Managers with Data and process Dominant Styles. Journal of Management Studies (c.27, s.2), 173-194.
- Orasanu, J. (1993). Decision Making in the Cockpit. In: E.L. Wiener, B.G. Kanki and R.L. Helmreich (eds) Cockpit Resource Management (pp. 137–72). San Diego, CA: Academic Press.
- Orhunbilge, N. (2010). Çok Değişkenli İstatistik Yöntemler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Petrides, K. V. ve Furnham, A. (2000a). Gender Differences in Measured and Self-Estimated Trait Emotional Intelligence. Sex Roles, 449-461.
- Petrides, K. V. ve Furnham, A. (2000b). On The Dimensional Structure of Emotional Intelligence. Personality and Individual Differences, 313-320.
- Raykov, T. ve Marcoulides, G. A. (2018). An Introduction to Applied Multivariate Analysis. London: Routledge.
- Robbins, S.P. and Judge, T.A. (2018). Organizational Behaviour (Eighteenth Edition). London: Pearson.
- Rubinton, N. (1980). Instruction in career decision making and decision-making styles. Journal of Counseling Psychology, 27(6), 581–588. https://doi.org/10.1037/0022-0167.27.6.581
- Scott, S. G. ve Bruce, R. A. (1995). Decision Making Style, The Development of a New Measure. Educational and Psycholgical Measurement Vol.55, No.5.
- Taşdelen, A. (2001). Öğretmen Adaylarının Farklı Psiko-sosyal Değişkenlere göre Karar Verme Tarzları (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Turan, F. (2021). Duygusal Zekâ ve Anksiyetenin Ekip Kaynak Yönetiminin Uygulanmasına Etkisi: Havacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
- Yılmaz, M. ve Talas, M. (2010). Bilgi Merkezinde Karar Verme Süreci. Zeitschrift Für Welt Der Türken c.2, s.1, 197-216.
- Yorulmaz, Y. İ., Çolak, İ., Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2018). Örgütsel Güç Mesafesi Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 671-686.
- http-1: http://www.jeremydawson.co.uk/slopes.htm (Erişim Tarihi : 26.02.2023)
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Maltepe Üniversitesi