Salgında Bir Din Adamı: Papaz Paneloux ve Dini Şüpheleri

Dini şüphe, din psikolojisinin temel araştırma alanları arasında yer alan bir konudur. Bu makalede Albert Camus’nun kurgusal romanı Veba’da bir din adamı olarak karakterize edilen Papaz Paneloux’un salgın sürecinde yaşadığı dini şüpheler ele alınacaktır. Papaz Paneloux’un yaşadığı sorgulamalar, manevi buhranlar ve dini şüpheler; salgın gibi zorlu yaşam olayları karşısında insanın psikolojisini anlamak adına önemlidir. Kurgusal karakter Papaz Paneloux, nitel araştırma desenine uygun bir şekilde örnek olay yöntemi kullanılarak analiz edilmiş ve din psikolojisinin verileri ışığında yorumlanmıştır. Başlangıçta ateşli vaazlar veren Papaz Paneloux salgınla mücadele için sağlık ekiplerine katıldığında dini şüphelere kapılıp inancını sorgulamak zorunda kalmış ve tam bir araftalık hali yaşamıştır. Bu durum, insanı aşan ve zorlayan olaylar karşısında anlam ve kontrol duygusunu sağlamak adına yaşanan doğal psikolojik bir süreç içerisinde ortaya çıkan özgün bir durumu betimlemektedir. Gerek Camus’nün zihnindeki soruları gerekse Paneloux’u karakterini yansıtan ve “felsefi-varoluşsal dini şüphe” olarak isimlendirilebilecek bu sorgulamaların inancı sarsıcı ve inançsızlığa evrilebilecek bir dini şüphe çeşidini oluşturduğu, buna rağmen Paneloux’nun bir inanan olarak kalmayı başarabildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Din Psikolojisi, Salgın, Veba, Albert Camus, Dini Şüphe

A Cleric in Outbreak: Father Paneloux and His Religious Suspicions

Religious doubt is one of the main research areas in the psychology of religion. In this article, the religious doubts of Father Paneloux, who is characterized as a clergyman in Albert Camus's fictional novel The Plague, will be discussed during the outbreak. Father Paneloux's inquiries, spiritual crises and religious doubts; It is important to understand the psychology of people in the face of difficult life events such as outbreak. In this study, the fictional character of Father Paneloux was analyzed in accordance with the qualitative research paradigm by using the case study method and interpreted in the light of the data of the psychology of religion. When Father Paneloux, who initially gave fiery sermons, joined the medical teams to fight the outbreak, he had to question his faith because of religious doubts and experienced a state of complete limbo. This situation describes a unique situation that emerges in a natural psychological process in order to provide a sense of meaning and control in the face of events that transcend and force people. These inquiries, which can be called “philosophical-existential religious doubt”, reflect both the questions in Camus' mind and the character of Paneloux, and it has been concluded that when viewed from both perspectives, they form a type of religious doubt that trembles faith and can evolve into disbelief, and yet Paneloux has managed to remain a believer.

Keywords:

Psychology of Religion, Outbreak, The Plague, Albert Camus, Religious Doubt,

PDF

___

Adler, Alfred. Yaşamın Anlam ve Amacı. çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Say Yayınları, 9. Baskı., 2011.
Aristoteles. Metafizik. çev. Y. Gurur Sev. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2. Baskı., 2015.
Ayten, Ali - Yıldız, Refik. “Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/1 (2016), 281-308.
Bahadır, Abdulkerim. Ergenlik Dönemi Dini Şüphe ve Tereddütler. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1994.
Bahadır, Abdulkerim. İnsanın Anlam Arayışı ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Baskı., 2011.
Bayrakdar, Nazım vd. Disiplinlerarası Bir Yaklaşımla Dinsel Şüphe Problemi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2017.
Camus, Albert. The Plague. çev. Stuart Gilbert. USA: Random House, 1948.
Camus, Albert. Veba. çev. Oktay Akbal. İstanbul: Varlık Yayınları, 4. Baskı., 1972.
Camus, Albert. Veba. çev. Çetin Toral. Ankara: ÜBL Yayıncılık, 2004.
Camus, Albert. Veba. çev. Nedret Tanyolaç Öztokat. İstanbul: Can Yayınları, 20. Bskı., 2013.
Camus, Catherine. “Babam Albert Camus”. İzdiham Dergi. 03 Mart 2018. Erişim 28 Ağustos 2021. https://www.izdiham.com/catherine-camus-babam-albert-camus/
Cruickshank, John. Albert Camus ve Başkaldırma Edebiyatı. İstanbul: Zepros Yayınları, 2016.
Çınar, Aliye. Varoluşçu Teolojide İnsan ve Anlam. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 1. Baskı., 2015.
Delacampagne, Christian. 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi. çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
Durakoğlu, Abdullah - Coşkun, Hamit. “Koranavirüsü Covid-19 Veba Romanıyla Değerlendirmek”. Kesit Akademi Dergisi 23 (01 Nisan 2020), 120-129. https://doi.org/10.29228/kesit.44232
Ferah, Nimet. “Bireysel Psikoloji ve Din”. Toplumbilimleri Dergisi 8/15 (2014), 195-208.
Ferah, Nimet. Boşanma Psikolojisi Dini Başa Çıkma Yaklaşımı. İstanbul: Marmara Akademi Yayınları, 1. Baskı., 2019.
Ferah, Nimet. “Müslüman Yaşlılarda Pandemi Sürecine İlişkin Ruhsal Etkilenimler ve Dini Düşünceler”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 55 (30 Haziran 2021), 397-420. https://doi.org/10.29288/ilted.887667
Frankl, Viktor E. Duyulmayan Anlam Çığlığı. çev. Selçuk Budak. Ankara: Öteki Yayınevi, 1. Baskı., 1994.
Frankl, Viktor E. İnsanın Anlam Arayışı. çev. Selçuk Budak. İstanbul, 9. Baskı., 2013.
Güler Aydın, Özlem. “Yaşamı Sürdürmede ve İntiharı Önlemede Dindarlık ile İlgili Değişkenlerin Rolü”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/40 (2015), 466-475.
Gündoğan, Ali Osman. Albert Camus Hayatı, Yapıtları, Felsefesi. Bursa: MKM Yayıncılık, 2011.
Gündoğan, Ali Osman. Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2. Baskı., 1997.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 8. Baskı., 2010.
Kalgı, Mehmet Emin. “Koronavirüs Salgını ve Dindarlıkla İlgili Yapılmış Ampirik Çalışmaların Analizleri”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (15 Haziran 2021), 111-132. https://doi.org/10.21054/deuifd.851885
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Şüphe İnkâr İlişkisi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/4 (01 Ağustos 2004), 57-116.
Kayıklık, Hasan. “Psikolojik Açıdan İnanç, İman ve Şüphe”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46/1 (01 Nisan 2005), 133-155. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000368
Ok, Üzeyir. “Dini Düşüncede Yaşanan Stresin (Şüphe, Uyumsuzluk, Çelişki vb.) Boyutları”. Dini Araştırmalar 8/22 (01 Haziran 2005), 11-40.
Park, Crystal L. “Din ve Anlam”. çev. İlker Yenen. Din ve Maneviyat Psikolojisi Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. ed. Raymond F. Paloutzian - Crystal L. Park. 29-66. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2013.
Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 7. Baskı., 2011.
Reneaux, Roger. Egzistansiyalizm Üzerine Dersler. çev. Murtaza Korlaelçi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1994.
Sönmez, Veysel - Alacapınar, Füsun G. Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2011.
Şentürk, Habil - Yakut, Selahattin. “Hayatın Anlamı ve Din”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33 (01 Aralık 2014), 45-60.
Tokat, Latif. Varoluşçu Teoloji. Ankara: Elis, 1. Baskı., 2013.
Topaloğlu, Aydın. “İnsan Zihninin Tanrı’ya Gidişi”. İnsanın Anlam Arayışı. ed. Fatih Kurt. 17-25. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. Baskı., 2019.
Ulutaş, Nurullah. “Covıd-19 Bağlamında Veba Romanında Bir Paradoks Olarak Yaşam Sancısı”. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 737-800. https://doi.org/10.21550/sosbilder.743245
Yalom, Irvin. Varoluşçu Psikoterapi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 3. Baskı., 2001.