Vandettin ÇİFTÇİ, Haluk KULAZ

Mercimekte Lens culinaris Medik Çimlenme Durgunluğu

Araşt ı rma 1996 y ı l ı nda Sazak-91, Kay ı -91, Kış l ı k Pul 11, Kış l ı k Yeş il 21, Kış l ı k Kı rm ı z ı 51 ve Yerli K ı rm ı z ı isimleri ile tescil edilmi ş 6 mercimek çeşidiyle yürütülmü ştür. Haziran' ı n 24'ünde hasat edilen tohumlar, 2 Temmuz, 2 Ağ ustos, 2 Eylül, 3 Ekim ve 4 Kas ı m'da olmak üzere 5 farkl ı zamanda ekilerek çimlenme ve sürme de ğerleri saptanm ışt ı r Çimlenme ve sürme de ğerleri çeşit ve ekim tarihlerine göre istatistiki olarak önemli düzeyde farkl ı olmuştur. Genel olarak en son ekimlerden en yüksek de ğerler al ı nm ışt ı r. En düş ük çimienme değerleri ilk ekim tarihinde, hiç çirnlenme göstermeyen Sazak-91 ve Yerli K ı rm ı z ı çeş itlerinde; en yüksek çimlenme h ı z ı ve gücü ise % 100 ile K ış l ı k Kı rmı z ı 51 çeş idinin en son ekim tarihinde belirlenmi ştir. Sürme h ı z ı na ait en düş ük değer ilk ekim tarihinde, hiç ç ı k ış yapmayan Sazak-91, Kay ı -91, Kış l ı k Pul 11 ve Yerli Kı rm ı z ı çeş itlerinde; en yüksek sürme h ı z ı değeri ise % 90.5 ile en son ekim tarihinde Kış l ı k Yeşil 21 çe ş idinde saptanm ışt ı r. Sürme gücünde ise en dü şük değer 2 Temmuz'da ekilen ve hiç ç ı k ış yapmayan Sazak-91 ve Yerli Kı rm ı z ı çeş itlerinde kaydedilirken,. en yüksek değer % 95.3 ile en son ekim tarihinde K ış « Kı rm ı z ı -51 çeşidinde saptanmışt ı r. Ele al ı nan mercimek çe ş itlerinin yeterli miktarda sürme h ı z ve gücüne ula şabilmeleri icin 4-5 ayl ı k bir dirı lenme süresine ihtiyaç duyduklar ı söylenebilir. Buna göre k ış l ı k mercimek ekimlerinde e ğer ayn ı y ı l ı n tol-lumlan tohumluk olarak kullan ı lacaksa tohumluk miktar ı n ı % 10-20 art ı rı lmas ı gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Mercimek, çimlenme durgunluğ u, tohumluk

Dormancy in Lentil Lens culinaris Medik.

This experiment was conducted in the year of 1996 by using 6 cultivars of lentil which were reg ı stered cultivars and named as Sazak-91, Kay1-91, K ış l ı k Pul-11, Kış l ı k Yeşil-21, Kış l ı k Kı rm ı z ı -51 and Yerli Kı rm ı z ı . Va ı ues for germination and emergence percentage were investigated in 5 different sowing dates July 2, August 2, September 2, October 3 and November 4 by using seeds harvested in June 24. The effects of sowing dates and cultivars on the germination and emergence values were found significant. Generally the higher values were obtained from the latest dates of sowing. No germination percentage was found for Sazak-91 and Yerli Kı rm ı z ı cultivars in the first sowing date while the highest value 100 % was recorded for the K ış l ı k Kı rm ı z ı -51 cultivar in the latest sowing date. The lowest emergence value in the first counting was obtained from Sazak-91, Kay ı -91, Kış l ı k Pul-11 and Yerli Kı rm ı z ı , which were sowed in the first sowing date and had no emergence. However, the highe,. emergence percentage was found from K ış l ı k Yeş il-21 90.5 % in the latest sowing date. On the other hand, the lowest emergence value in the second counting was recorded from Sazak-91 and Yerli K ı rm ı z ı cultivars, which had no emergence in the first sowing date while the highest value was found the K ış l ı k Kı rm ı z ı -51 cultivar as 95.3 % in the latest sowing date. • Hence to a resting period achieve higher emergence values for the above mentioned lentil cultivars it would be. necessary to wait for 4-5 months after harvest especially for winter sowing of lentils the seed rate must be increased about 10-20 % if the same year's seeds will be used.

Keywords:

Lentil, seed dormancy, seed,

PDF

___

Çiftçi, V. 1996. Van Ekolojik Koşulları nda Ekim Zaman ı ve Ekim Sı kl ığı nı n Bazı Mercimek Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğelerine Etkisi, Yay ı nlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yı l Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Van 91 s.
Düzgüneş , O., T. Kesici, O. Kavuncu, F. Gürbüz, 1987. Araştı rma ve Deneme Metodlan (Istatistik Metodlar ı II), A.Ü. Ziraat Fakültesi Yay ı nları : 1021, Ders Kitab ı : 295, Ankara, 381 s.
Hull, F.H. 1937. lnheritance of Rest Periods of Seeds and Certain Other Characters in the Peanuts, Fla. Agr. Exp. Bul, 314 p.
Kumari, P., C. Ram, 1987. Release of seed dormancy in lentil during storage. Seeds and Farms, 13: 11, 29-30
Mart ı n, J.H., W.H. Leonard, D.L Stamp, 1976. Principles of Field Crop Production, Third Edition, Mac Millan Publich Co., lnc, New York, 176-210
Sami, M., P.C. Gupta, 1984. Seed dormancy studies in lentil during storage. Field Crop Abst. Vol. 37:3207
Sinha, R.P. 1985. Hard seeds in lentils. Lens Newsletter 12:1, 33
Stevenson, T.M. 1937. Sweet Clover Studies on Habit of Growth, Seed Pigmentation and Permeability of the Seed Coat, Sci. Agr., 17:627-654
Tosun, O., D. Eser, 1975. Nohutta (C. arietinum L.) Ekim S ı kl ığı Araştı rmaları , 1-Ekim Stkl ığı nı n Verim Üzerine Etkileri, A.Ü. Ziraat Fakültesi Y ı ll ığı . 25 (1) :171-180
Tosun O., 1975. Türkiyede Tahı l Aç ığı Nedenleri ve Çözüm Yolları , A.Ü. Ziraat Fakültesi Yay ı nlar ı : 595, Bilimsel Araşt ı rma ve incelemeler: 343, 455
Tosun, O., D. Eser, H.H. Geçit, 1978. Mercimekte çimlenme durgunluğu, A.Ü, Ziraat Fakültes..i Y ı ll ığı , Cilt:28, Fasikül 3- 4, 771-787