Tane Boyu Analizlerine Dayalı Olarak Hesaplanan Geçirgenlik Katsayılarının Karşılaştırılması: Meşelik ve Tepebaşı (Eskişehir) Örnekleri
Bu çalışma, Eskişehir’deki yerleşim alanlarından Meşelik ve Tepebaşı bölgelerindeki zeminlere ait tane boyu analizlerine dayalı olarak farklı yaklaşımlarla hesaplanan geçirgenlik katsayılarının karşılaştırılması amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 6 km2’lik alanda daha önceden açılmış olan 29 adet temel sondaj kuyusunda kesilen alüvyon içerisinde bulunan birimlere ait özellikler jeolojik raporlardaki sondaj logları yardımıyla incelenmiştir. Yapılan elek analizi deneylerine dayalı olarak granülometri eğrileri çizilmiştir. Grafiklerden D60, D50, D30, D20, D10, I0, U, Cc değerleri hesaplanmıştır. Gözeneklilik değerleri dane özgül ağırlığı (Gs), birim yoğunluk ve su içeriği (w) değerlerinden hesaplanmıştır. Su içeriği değeri bulunmayan birimlere ait gözeneklilik değerleri için literatürden elde edilen değer aralıkları dikkate alınmış ve geçirgenlik katsayısı hesaplamaları yapılmıştır. Gözeneklilik değerlerine bağlı veya bu değerlerden bağımsız olarak, Hazen, Kozeny-Carman, Breyer, Slichter, Terzaghi, United States Bureau of Reclamation (USBR) ve Alyamani-Sen yaklaşımları ile her bir kuyuda, farklı derinliklerden alınan sediman örneklerine ait metraj aralıkları için ayrı ayrı geçirgenlik katsayıları hesaplanmış, hangi yaklaşımın hangi derinlikteki hangi birimler için uygun olduğu belirlenmiştir. Geçirgenlik katsayısının tane boyuna ve gözeneklilik farklılıklarına göre değişimi incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, hesaplanan geçirgenlik katsayılarının, uniform olan birimlerde genellikle birbirine yakın, uniform olmayan birimlerde ise birbirinden farklı değerlerde olduğu belirlenmiştir. Yukarıda belirtilen yaklaşımların, kil cinsi malzeme için yapılan geçirgenlik katsayısı hesaplamalarında doğru sonuçlar vermediği görülmüştür. Sonuç olarak, geçirgenlik katsayısı hesaplamalarında uniform olmayan birimler için Breyer, Slitcher, Terzaghi ve Alyamani-Sen yaklaşımların kullanılması, uniform olan birimler için ise Hazen, Cozeny-Carman ve USBR yaklaşımların kullanılması daha uygundur.
Anahtar Kelimeler:
Elek analizi, Eskişehir, Geçirgenlik katsayısı, Gözeneklilik, Granülometri eğrisi
___
- Alyamani, M. S., Sen, Z., 1993. Determination of Hydraulic Conductivity from Grain-Size Distribution Curves. Ground Water, 31, 551-555.
- ASTM, 1992. Classification of soils for engineering purposes (Unified Soil Classification System), ASTM D2487, 325-335.
- Carman, P. C., 1937. Fluid Flow through Granular Beds. Trans.Inst.Chem. Eng., 15,150.
- Carman, P.C., 1956. Flow of Gases through Porous Media. Butterworths Scientific Publications, London.
- Carrier, W.D., 2003. Goodbye Hazen; Hello Kozeny-Carman. Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, 129, 1054-1056.
- Cheng, C., Chen, X., 2007. Evaluation of methods for determination of hydraulic properties in an aquifer-aquitard system hydrologically connected to river. Hydrogeology Journal, 15, 669-678.
- DSİ, 2001a. Porsuk havzası su yönetim planı projesi hidroloji raporu, s. 223, Eskişehir.
- DSİ, 2001b. Porsuk havzası su yönetim planı projesi ara raporu, s. 248, Eskişehir.
- Esen, E., Yakal, M., Gökçen, M., Mumcu, N., Türkman, M., Dirik, M., 1975. Eskişehir ve İnönü ovaları hidrojeolojik etüt raporu. DSİ Rapor No: 40, 49 s, Ankara.
- Freeze, A.R, Cherry, J.A., 1979. Groundwater. Pentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ, USA.
- Gözler, M.Z., Cevher, F. Ergül, E. Asutay, H.J., 1996. Orta Sakarya ve güneyinin jeolojisi, MTA Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Rapor no: 9973, s. 87, Ankara (yayımlanmamış)
- Hazen, A., 1892. Some Physical Properties of Sands and Gravels, with Special Reference to their Use in Filtration. 24th Annual Report, Massachusetts State Board of Health, Pub.Doc. No.34, 539-556.
- Kaçaroğlu, F., 1991. Eskişehir ovası yeraltısuyu kirliliği incelemesi. Doktora Tezi, H.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 340 s, Ankara.
- Kozeny, J., 1927. Uber Kapillare Leitung Des Wassers in Boden. Sitzungsber Akad. Wiss.Wien Math.Naturwiss.Kl., Abt.2a, 136, 271-306.
- McWorter, D. B., Sunada, D. K., 1977. Ground-water hydrology and hydraulics. Water Resources Publications, Littleton, Colorado.
- Odong, J., 2008. Evaluation of empirical formula for determination of hydraulic conductivity based on grain-size analysis. Journal of American Science, 4 (1), 1-6.
- Orhan, A., 2005. Eskişehir il merkezi güney bölümü temel zemin birimlerinin jeo-mühendislik özellikleri ve coğrafi bilgi sisteminin uygulanması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Doktora Tezi, 125 s, Eskişehir.
- Sezer, A., Goktepe, A.B., Altun S., 2009. Estimation of the permeability of granular soils using neuro-fuzzy system. Artificial Intelligence Applications in Environmental Protection Workshop collocated with 5th IFIP Conference on Artificial Intelligence Applications and Innovations, Thessaloniki, Greece, April 23-25, pp. 86-95.
- Shepherd, G. R., 1989. Correlations of permeability and grain size. Ground Water, 27 (5), 633-638.
- Terzaghi, K., Peck, R. B., 1964. Soil Mechanics in Engineering Practice. Wiley, New York.
- ISSN: 1016-9172
- Başlangıç: 1977
- Yayıncı: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
Sayıdaki Diğer Makaleler
Gölbaşı Harmanlı (Adıyaman) Kömürlerinin Organik Jeokimyasal ve Petrografik Özellikleri
Doğal Taş Ocaklarında Blok Hacminin Belirlenmesi için RQD ve Jv’nin Kullanılabilirliği
Ayberk Kaya, Selçuk Alemdağ, Ali Osman Yılmaz, Mehmet Çapik
Galip YÜCE, Belgin Çelik GÜNEŞ
Doğal taş ocaklarında blok hacminin belirlenmesi için RQD ve $J_v$’nin kullanılabilirliği
Ayberk KAYA, Selçuk ALEMDAĞ, Ali Osman YILMAZ, Mehmet ÇAPİK
Zeminlerin Likit Limitinin Tek Nokta Koni Batma Yöntemiyle Belirlenmesi