Fethiye özel çevre koruma alanı kara sularının kalite değerlendirimi

Fethiye ilçesi ve civarında 266 $km^2$ kara ve 23 $km^2$ deniz alanını kaplayan özel çevre koruma alanında başlıca Fethiye, Göcek, İnlice ve Kayaköy ovaları yer almaktadır. Alandaki yüzey (akarsu ve Koca Göl) ve yeraltısuları Çevre Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı desteği'ile yürütülen proje kapsamında incelenmiş ve suların hidrokimyasal özellikleri pH, TCK, EC, Na, K, Ca, Mg, $HCO_3$, $CO_3$, $SO_4$, Cl, $NO_3$ ve $NH_4$ parametreleri kullanılarak belirlenmiştir. Belirlenen parametreler ve bu parametrelerden kıtaiçi su kaynakları ve sulama suyu kalite limitleri kullanılarak elde edilen suların kalite sınıfları coğrafi bilgi sistemi ortamına aktarılarak TNT-MIPS yazılım paketi ile yorumlanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, alanın yeraltısuları Mg/Ca/karışık-$HCO_3$'lı sular olup, ilişkide bulundukları litolojik birimlerin kimyasal içeriğini yansıtmaktadır. Kıtaiçi su kaynakları TCK, Cl, N-$NO_3$ ve $SO_4$ limitlerine göre yüksek kaliteli veya az kirlenmiş yeraltısuyu içeren alan, sulama suyu SAR, %Na, Cl ve $SO_4$ limitlerine göre çok iyi veya iyi kalitede, EC ve $NO_3$ limitlerine göre ise, iyi veya kullanılabilir kalitede su içermektedir. Kıtaiçi su kaynakları ve sulama suyu kalite sınıflandırma parametrelerinin kendi içerisinde tümünün eşit ağırlıklı değerlendirilmesi ile alan için yeraltısuyu kalite haritaları oluşturulmuştur. Bu haritalara göre, yeraltısularının kıtaiçi su kaynakları kalite sınıflamasına göre 4-16 ölçeğinde 4,5 ve 6 indekslerine girdiği ve sulama suyu kalite sınıfla-masına göre ise, 6-30 ölçeğinde 7, 8, 9, 10 ve 12 indekslerine girdiği belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre, alan yer-altısularının ölçülen parametreler çerçevesinde kaliteli sular olduğu sonucuna varılmıştır. Alan içerisinde yer alan Koca Göl'ün suyu ise özellikle Cl, $SO_4$ ve Na iyonlarına göre kirlenmiş sudur. Doğal kirliliğin kaynağı göl suyu-na karışan deniz suyu ve göl civarındaki sülfatça zengin mineralli sulardır. Koruma bölgesi yeraltısularında herhangi bir kirlilik belirlenmemiş olmasına karşın, alanda kirlilik oluşturabilecek başlıca noktasal potansiyel kirlilik kaynakları olarak çöp döküm alanları, Eti Holding krom işletme tesisleri, gübre deposu ve krom ve manganez ocakları belirlenmiştir.

Quality evaluation of Fethiye special environmental protection area waters

The special environmental protection area, covering 266$km^2$ area on land and 23 $km^2$area on sea in and around Fethiye, includes Fethiye, Göcek, İnlice and Kayaköy plains. Surface and groundwaters in the area have been investigated and hydrochemical characteristics of waters were determined using pH, TDK, EC, Na, K, Ca, Mg, $HCO_3$, $CO_3$, $SO_4$, Cl, $NO_3$ ve $NH_4$ parameters in a project supported by the Special Environmental Protection Agency of Turkey. These parameters and the quality classes of waters, which were calculated using both irrigation water limits and spring water limits, were evaluated in GIS environment through TNT-MIPS software.Groundwaters in the area are Mg/Ca/Mixed-$HCO_3$i type that reflects the chemical interactions between groundwaters and litological units. According to spring water TDS, Cl, N-$NO_3$ and $SO_4$limits, groundwaters are high quality or little contaminated, according to irrigation water SAR, %Na, Cl and $SO_4$ limits groundwaters are high or good quality and according to irrigation water EC and $NOi_3$ limits groundwaters are good or medium quality. Two water quality maps were prepared for the area using all spring water and all irrigation water parameters, separately, assigning the same weight. The quality map of spring water classification suggests that the area includes quality indexes of 4, 5, and 6 in the range of 4 to 16. The quality map of irrigation water classifi-cation suggests that the area includes quality indexes of 7, 8, 9, 10, and 12 in the range of 6 to 30. As a result of these applications, it has been concluded that groundwaters in the area are of good quality in terms of the measured parameters. Koca Göl lake water in on the other hand, is contaminated by Cl, $SO_4$ ve Na ions. Natural sources of contamination are the sea water that mixes with the lake water and the mineral waters rich in $SO_4$pre-sent in vicinity of the lake. Although no pollution has been detected in the groundwaters, there are potential point contamination sources in the area. These are waste disposal sites of the municipitalities, Eti Holding chromium processing plant, a fertilizer warehouse, and chromium and manganeze mineralizations in the region.

___

  • Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (SKKY), 1988, Resmi Gazete. Sayı: 19919.
  • Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (SKKY), 1991, Resmi Gazete. Sayı: 20748.
  • Tansuğ, Z. ve Öztunalı, A., 1977, Fethiye ve civarının hidrojeolojik etüd rapora, DSİ İzmir Bölge Müdürlüğü, 28 sayfa.
  • Tarcan, G. 1989, Urla-İçmeler ve çevresinin jeolojik- hidrojeolojik incelemesi, sıcak-soğuk suların jeokimyasal yorumlanması. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.