Hemşirelik Bakımında Kullanılan Malzemelerin Tarihsel Yolculuğu

Hemşireler, bakım kavramı ortaya çıktığından beri halkın temel sağlık hizmetlerine erişebilmesi ve sağlıkla ilgili eşitsizliklerin azaltılması için çabalamıştır. Özellikle muhtaçlara evde bakım hizmeti sunmuşlar, okullarda çocukların sağlık taramasını yapmışlar, bulaşıcı hastalıklarla mücadele için temiz su sağlamışlar, sanitasyon ve karantina gibi hizmetler vermişlerdir. Savaşlarda yer alarak yaralıların tedavi ve bakımda önemli rol oynamışlardır. Bu makalede amaç, tarihsel bir yaklaşımla sağlık bilinci oluşturabilmek için geçmişten günümüze ulaşan sağlık ve hemşirelik bakımında kullanılan malzemelerin tanıtılmasıdır. Bu makalede ilaç şişeleri, hemşire tedavi tepsisi, hemşirelik bakım malzemeleri, sahra tipi otoklav, hemşire/ebe çantası, hemşire başlıklarından söz edilmiştir. Sonuç olarak, eserler geçmişten günümüze zamanla yaşanan değişimleri, o günün koşullarını, sağlık hizmetlerinin boyutunu yansıtması açısından önemli fırsatlar vermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hemşirelik tarihi, tıbbi malzeme, tarih, teçhizat ve gereçler

Historical Journey of Supplies Used In Nursing Care

Nurses have struggled since the concept of care revealed for the public to have access to basic health services and to reduce the health inequalities. In particular, they provided home care services to the indigent people, applied health screening of children in schools, provided clean water combatting infectious diseases, and provided services such as sanitation and quarantine. They played an important role in the treatment and care of the wounded by taking part in wars. The aim of this article is to introduce the materials used in health and nursing care from past to present in order to create health awareness with a historical approach. In this article, medicine bottles, nurse treatment tray, nursing care supplies, field type autoclave, nurse / midwife bag, nurse caps were mentioned. As a result, the materials provide important opportunities in terms of reflecting the changes that have experienced over time from the past to the present, the conditions of the day and the dimension of health services.

Keywords:

History of nursing, materia medica, history, equipment and supplies,

PDF

___

1. Vikipedi. Gılgamış Tufan Efsanesi. [Internet], [Güncellenme 2020 Aralık 12] Erişim https://tr.wikipedia.org/wiki/ G%C4%B1lgam%C4%B1%C5%9F_tufan_efsanesi
2. Öztek Z, Üner S, Eren N. Halk sağlığı kavramı ve gelişmesi. İçinde: Güler Ç, Akın L, editörler. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. 3. baskı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2015. s. 2-4.
3. Aydüz S. İslam Dünyasının ilk Tıp Ansiklopedisi Firdevsü’l-Hikme ve Müellifi Alī b. Sehl Rabbān Ṭaberī: Hayatı ve Eserleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 2013;15: 17-33.
4. Hamidullah M. Dîneverî, Ebû Hanîfe. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14. Cilt. 1996. s. 39-42.
5. Vikipedi. Râzî. [Internet], [Güncellenme 2020 Aralık 12] Erişim https:// tr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A2z%C3%AE#cite_note-4
6. İbn-i Sina. Tahbîzü’l-Mathûn el-Kânûn Fi’t-Tıb Tercümesi. Mütercimi, Tokadî Mustafa Efendi (ö. 1196/1782). 1. Cilt Külliyat, 2. Cilt Müfredat, 3. Cilt Teşrihat 1, 4. Cilt Teşrihat 2, 5. Cilt Cüz’iyat, 6. Cilt Akrabadin- Sözlük. Hazırlayan: Koç, M. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay; yayın no: 98. 2018.
7. Yıldırım N. Savaşlardan modern hastanelere Türkiye’de hemşirelik tarihi.1. Baskı. Vehbi Koç Vakfı. Ofset Yapımevi. 2014. s. 18-50.
8. Köker, A. H. Gevher Nesibe Darüşsifâsı ve Tıp Medresesi. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9. Cilt. 1996. s. 356-8.
9. Yönetmelik. Hemşirelik yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. [Internet] Salı tarihli 27910 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Yönetmelik [Güncellenme 2011 Nisan 19] Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110419-5.htm
10. Yıldırım JG, Yıldırım VE. Darüşşifalardan şehir hastanelerine. İçinde: Eşer İ, Durmaz Akyol A, Bayık Temel A, Orgun F. Okçin F, Yıldırım S, Solak M, Çelik GG, editörler. 19-21 Eylül 2018 I. Uluslararası III. Ulusal Hemşirelik Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı. 1. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi; 2018. s. 972-83.
11. Yıldırım JG, Dündar BN. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Eğitsel SağlıkTarihi Müzesi. İçinde: Eşer İ, Durmaz Akyol A, Bayık Temel A, Orgun F. Okçin F, Yıldırım S, Solak M, Çelik GG, editörler. 19-21 Eylül 2018 I. Uluslararası III. Ulusal Hemşirelik Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı. 1. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi; 2018. s. s. 984-9.
12. İKCÜ SBFD Bülten. İKÇÜ’de ‘Hemşirelikte Kariyer Sempozyumu’ duayenler genç hemşirelerle tecrübelerini paylaştı. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. [Internet]. 2019;4(2):1-3. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/issue-full-file/48927
13. İKCÜ SBF Faaliyet Raporu. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 2019 yılı İdare Faaliyet Raporu [Internet]. [Güncellenme 2020 Ocak 31]. Erişim: https://sbf.ikcu.edu.tr/Share/ AB4DE1A23960CC3F14018AEDBF09A5D2
14. Kâşgarlı Mahmud. Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi. Çev., Atalay B. Ankara: Cilt I-IV (1939 – 1941). 2013. s. 38, 252.
15. Coşkun A, Coşkun Y. Kitabü’l-Haşaiş Fi’t-Tıb. Müellifi, Pedanius Dioscorides, Süleymaniye yazma eser kütüphanesi, No. 3702, Ayasofya koleksiyonu, 2013.
16. Aydın A. Bursalı Ali Münşı’nin Bıdaat El-Mübtedi adlı eseri ve Osmanlı iyatrokimyasındaki yeri. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. [Internet]. 2004;16:77-107. Erişim: http:// dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1273/14661.pdf
17. Şendir M, Açıksöz S, Yalçın Atar N, İnangil D, Kabuk A, Türkoğlu İ. İntravenöz infüzyon uygulamalarının tarihçesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2018;1(1):28-36.
18. Hacıfettahoğlu İ. Millî mücadelede Hilâl-i Ahmer. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Teşkilinden Sakarya Zaferi’ne kadar İcraat Raporu 23 Nisan 1920- 23 Eylül 1921. Türk Kızılayı Tarih Dizisi I, 2. Baskı. Ankara: Tuna Ofset Matbaacılık; 2007.
19. Sarı N, Özaydın Z. Dr. Besim Ömer Paşa ve Kadın Hastabakıcı Eğitiminin Nedenleri (1). Tıp Tarihi. Sendrom [Internet]. 1992 Nisan. 10-8. Erişim: http://kizilaytarih.org/makale-tez/mk007.pdf
20. Çeviker G. Amiral Bristol Hemşirelik Okulu (1920-1999). 1. Baskı. İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Yay; 2011. s. 37-42; 191.
21. Karal Akgün S, Uluğtekin M. Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a. Kızılay 2000, Ankara: TDV yay; 2002.
22. Besim Ömer. Hasta Bakıcılık Dersleri. İstanbul, Dersaadet: Hilâl Matbaası; 1331
23. Besim Ömer. Ahlaki Vezaif ve Harb Zamanında Hasta Bakıcının Bir Günlük Vazifesi. İstanbul, Dersaadet: Hilâl Matbaası; 1331.
24. Besim Ömer. Hasta Bakıcılığa Dair. İstanbul: Evkaf-ı İslamiye Matbaası;1337.
25. Erefe İ, Conk Z, Argon G, Türeyen A, Özgür G, Vatan F, Özkütük N. Yüksek hemşire okulundan hemşirelik fakültesine 60 yıl 1955-2015. Ege Üniversitesi Rektörlüğü basımevi müdürlüğü. 2018. s. 13-17; 67-75.
26. Bilgehan H, Ertaş İ, Akşit B. Ege üniversitesi 60. Yıl albümü (1955-2015) (Ege Üniversitesinin resimli tarihi). Mart 2016. Cilt 1 ve 2. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir; 2016.
27. Genelge. Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği Değişikliği Hakkında Sağlık Bakanlığı Genelgesi. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü [Internet] 13.01.1983 tarihli 17927 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan genelgesi. [Güncellenme 2005 Mayıs 27]. Erişim https://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&vie w=article&id=116:yatakli-tedavkurumlari-letme-yetmeldeklhakkindasaik- bakanli-genelges&catid=3:tebligenelge&Itemid=35