Giriş: Hastalıkların tanı ve tedavisinde laboratuvar sonuçları önemli bir yer tutar. Bu nedenle laboratuvar sonuçlarının kalite güvencesi altına alınması gerekir. Bu çalışmada; Hasta Bazlı Kalite Kontrol (HBKK) prosedürlerinden biri olan popülasyonun medyan ve ortalamalarının izlenmesinin laboratuvar testi sonuçlarının güvenilirliğini artırmada yararlı olup olamayacağının araştırılması amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Merkez Laboratuvarı’na rutin analiz için başvuran hastaların serum biyokimyasal test sonuçları bir yıllık süre boyunca Laboratuvar Bilgi Sistemi’nden alındı. Her bir günde çalışılan hasta sonuçlarının ortalama ve medyanları, o gün çalışılan sonuçları temsil eden birer veri olarak alınarak histogramlar aracılığıyla dağılımları, çizgi grafikleri aracılığı ile ortalamalar ile medyanların karşılaştırılması ve X-MR kontrol kartları ile süreç stabiliteleri değerlendirildi. Bulgular: Bir yıllık veriler incelendiğinde; testlerin büyük çoğunluğunun normal dağılım eğrisine uymadığı; ortalamalar ve medyanlar arasında önemli farkların olduğu belirlenmiştir. X-MR kontrol kartları kullanılarak elde edilen indekslerden; Na, K, Cl, glukoz, BUN, kreatinin, AST, ALT, ALP, LDH, ürik asid, TG, kolesterol, HDL-K, total protein, albümin, total bilirubin, direkt bilirubin, kalsiyum, UIBC, fosfor, ürik asid, B12 ve folik asid testlerinin hata saptama performansının yüksek; mesai içinde CRP, demir, ferritin; mesai dışında ise GGT, CRP ve CK testlerinin performansının düşük olduğu saptanmıştır. Sonuç: İç Kalite Kontrol’ün (İKK) bütünleyicisi olarak HBKK’nın uygulanması, analitik kalite güvencesini daha da artıracaktır. Özellikle orta ve büyük ölçekli laboratuvarlarda, popülasyon medyan değerlerinin izlenmesi gibi HBKK uygulamalarının LBS’ye uyarlanmasıyla, hem verilere çok daha kolay ulaşılabilecek, hem de daha kolay işlenebilecek; böylece, “analitik run” daki kaymalar daha erken bir refleksle algılanarak hatalı sonuçların verilmesi önlenebilecektir. Ayrıca, oluşturulan kontrol kartları ile geriye doğru incelemeler yapılarak analitik sistemin geçmiş performansı hakkında da çok faydalı bilgiler elde edilebilecektir.

Introduction: Laboratory test results are very important in diagnosis and treatment of diseases. So, ensuring quality assurance of laboratory test results is a requirement. In this study, we aimed to evaulate whether monitoring the median and mean values of population which is one of the patient based quality control (PBQC) procedure, could be used in improving the safety of the test results. Materials and Method: The test results of patiens who applied to the Central laboratory of Nine September University Hospital for routine clinical chemistry analysis were taken from laboratory information system (LIS). By using the results of means and medians obtained from the data for one-year period, the graphics were made: histograms to evaluate the distributions, line graphics to compare of the median results and mean results, and control charts to evaluate the process stability. Results: Based on the results of on-year period, we defined the significant differences between means and medians; furthermore, most of the tests didn’t have normal distribution. By using the moving range control charts (X-MR ), we de termined higher error detection performance in all groups for Na, K, Cl, glucose, BUN, creatinine, AST, ALT, ALP, LDH, uric acid, TG, cholesterol, HDL-Cholesterol, total protein, albumin, total bilirubin, direct bilirubin, calcium, UIBC, phosphorus, vitamine B12 and folic acid; lower error detection performance in the groups of daytime for CRP, iron, ferritin and in the groups of shift for GGT, CRP ve CK. Conclusion: As a complementery of Internal Quality Qontrol (IQC) procedures, PBQC procedures could improve the analytical quality assurance. As PBQC adopted to LIS, in particular, the laboratories which have the higher and moderate test capacity could reach and assess the data easily; so, analytical shifts during run could be defined early, and the erroneous results could be prevented. In additon, with retrospective evaluation of the control charts, useful information could be obtained about the analytical system.