MÜSLÜMANLARIN FETHİNDEN MERVANÎLERİN YIKILIŞINA KADAR MEYYÂFÂRİKÎN

Meyyâfârikîn, 19/640’da İyâz b. Ganm tarafından sulhla fethedilmiş; Müslümanlar tarafından fethinden Mervanîlerin yıkılışına kadar geçen yaklaşık dört buçuk asırlık sürede el-Cezîre bölgesinin önemli şehirlerinden biri olmaya devam etmiştir. Özellikle Abbasîler döneminde bölgeye hâkim olan Şeyhoğulları, Hamdanîler ve Mervanîler zamanında şehrin siyasî önemi artmıştır. Sağlam bir sura sahip olan şehir, Hamdanîlerden Seyfuddevle ile Mervanîlerden Nasruddevle döneminde büyük bir gelişme göstermiş; bu arada ilim adamlarının, şairlerin ve edebiyatçıların uğrak yerlerinden biri olmuştur. Şehrin, Mervanîler döneminde, çevredeki devletlere yayılan Şiîliğe rağmen Sünnîliğin sağlam bir kalesi olarak kalması, birçok Sünnî âlimin buraya sığınmasına vesile olmuştur

Anahtar Kelimeler:

Meyyâfârikîn, Silvan, Şeyhoğulları, Hamdanîler, Mervanîler, Seyfuddevle, Nasruddevle

Mayyafariqin From its Conquest by the Muslims to the Fall of Marwanids

Mayyafariqin was conquered by Iyad b. Ghanm in 640 (H 19) through a peaceful agreement. In the course of the nearly four and a half centuries from its conquest by the Muslims to the fall of the Marwanids, it remained as one of the significant cities in the region of al-Jazirah. In the Abbasid era, its political significance particularly boosted during the periods when the region fell into the control of the Sons of Sheikh, the Hamdanids and the Marwanids. The city that was surrounded by unyielding walls made great advancement during the reigns of Sayf al-Dawlah of the Hamdanids, and of Nasr al-Dawlah of the Marwanids. In the meantime, the city turned to be a popular place where many scholars, poets and authors frequented. Although the Shiite was expanding in many adjacent states at the time, it maintained its Sunnite faith, and therefore this caused many Sunnite scholars to take shelter in it

Keywords:

Mayyafariqin, Silvan, the Sons of Sheikh, Hamdanids, Marwanids, Sayf al-Dawlah, Nasr al-Dawlah,

PDF

___

Kaynaklar Kaynaklar Kaynaklar
» Ahmed İsa Bey, Târîhu’l-bîmâristânât fi’l-İslâm, 2. Basım, Dâru’r-râidi’l-ğarbî, Beyrut 1401/1981.
» el-Belâzurî, Fütûhu’l-büldân, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» Çubukçu, Asri, “İyâz b. Ganm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXIII, İstanbul 2001.
» Demircan, Adnan, “Diyâru Bekr’de Haricî İsyanları”, I. Uluslararası Oğuzlardan Osmanlıya Diyarbakır Sempozyumu (20-22 Mayıs 2004 Diyarbakır), Diyarbakır 2004.
» ed-Dîneverî, el-Ahbâru’t-tıvâl, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» Ebu’l-Fidâ, el-Muhtasar fî ahbâri’l-beşer, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» Fayda, Mustafa, Hz. Ömer Zamanında Gayr-ı Müslimler, Genişletilmiş 3. Basım, Marmara İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul 2006.
» Güner, Ahmet, “Nâsıruddevle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXII, İstanbul 2006.
» Halîfe b. Hayyât, Târîh, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
İbnu’l-Ezrak, s. 190-194; İbnu’l-Esîr (1), IV, 321; Ebu’l-Fidâ, I, 283; Tufantoz, s. 114-118.
Meyyâfârikîn’in ele geçirildiği tarih, 6 Cemaziyelevvel 478/30 Ağustos 1085 olarak da verilmiştir
(İbnu’l-Cevzî, IV, 492).
İbnu’l-Ezrak, s. 206, 208-209, 216; Tufantoz, s. 119-122. Nâsıruddevle’nin Muharrem 489/ Ocak
’da vefat ettiği de nakledilir (İbnu’l-Esîr (2), X, 256).
» el-Hemdânî, Muhammed b. Abdülmelik b. İbrahim Ebu'l-Fadl, Tekmiletu Târîhi't-Taberî, Thk.: Albert Yusuf Kenan, Matbaatu'l-Kasulikiyye, Beyrut 1958 (Mektebetü't-Târîh ve'l- Hadârati'l-İslâmiyye 3.0).
» el-Himyerî, Muhammed b. Abdulmun‘im, er-Ravdu’l-mi‘târ fî haberi’l-aktâr, el-Mektebetü’ş- şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbnu’l-‘Adîm, Zubdetu’l-Haleb fî târihi Haleb, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbn Asâkir, Târîhu Dımaşk, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbnu’l-Cevzî, el-Muntazam, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbn Ebî Usaybi‘a, ‘Uyûnu’l-enbâ fî tabakâti’l-etıbbâ, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbnu’l-Esîr (1), el-Kâmil fi’t-târîh, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbnu’l-Esîr (2), el-Kâmil fi’t-târîh, Dâru Sâdır, Beyrut 1399/1979.
» İbnu’l-Ezrak, Mervani Kürtleri Tarihi, Çev.: Mehmet Emin Bozarslan, 2. Basım, Koral Yayın- ları, İstanbul 1990.
» İbn Haldûn, Târîh, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» İbn Şeddâd, el-A‘lâku’l-hatîre fî zikri umerâi’ş-Şâm ve’l-Cezîre, el-Mektebetü’ş-şâmile (el- isdâru’s-sânî 2.09).
» İbn Tağrîberdî, en-Nücûmu’z-zâhire fî mülûki Mısr ve’l-Kahire, el-Mektebetü’ş-şâmile (el- isdâru’s-sânî 2.09).
» Minorsky, V., “Meyyâfârikîn”, İslâm Ansiklopedisi, VIII, İstanbul 1993.
» en-Nüveyrî, Nihâyetu’l-ereb fî funûni’l-edeb, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» Savran, Ahmet, “Meyyâfârikîn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXIX, Ankara 2004.
» Sobernheim, M., “Hamdanîler”, İslâm Ansiklopedisi, V/I, İstanbul 1993.
» Sönmez, M. Ali, “Hişâm b. Hakîm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XVIII, İstanbul 1998.
» es-Suyûtî, Târîhu’l-hulefâ, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» et-Taberî, Târîh: Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» Tokuş, Ömer, Hamdanîler (Siyasî, İçtimaî, İlmî ve Kültürel Hayat (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa 2006.
» Tufantoz, Abdurrahim, Ortaçağ’da Diyarbekir: Mervanoğulları/ 990-1085, Aça Yayınları, Ankara 2005.
» el-Ya‘kûbî, Târîhu’l-Ya‘kûbî, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» Yınanç, Mükrimin H., “Diyârbekir”, İslâm Ansiklopedisi, III, İstanbul 1993.
» el-Vâkıdî, Fütûhu’ş-Şâm, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).
» ez-Ziriklî, el-A‘lâm, el-Mektebetü’ş-şâmile (el-isdâru’s-sânî 2.09).