ERKEN ORTA ÇAĞ’DA FİLİSTİN’DE KABİLE İSKÂNI VE TOPRAK MÜLKİYETİ

Bu makale İslâm fetihlerinin öncesinden Haçlı seferlerinin başlangıcına kadar Filistin ve Ürdün bölgesinde kabile iskânı ve toprak mülkiyeti ile ilgilidir. İslâm‘ın ortaya çıkmasından önce bazı Arap kabileleri Filistin bölgesine göç etmeye başladılar. Fakat bölgedeki fetihlerle birlikte Hz. Ömer‘in toprak mülkiyeti ve vergilerle ilgili düzenlemelerinin de mahiyeti belli olmaya başladı. Emeviler döneminde bu bölgelerde tarımsal yerleşime ve arazi ıslahına son derece önem verildi. Bu dönemde devlete ait olan araziler genel olarak Abbasilere intikal etti. Fakat Abbasiler kırsal bölgelerde ortaya çıkan isyanlar sebebiyle bu toprakları Emeviler kadar iyi idare edemediler

Anahtar Kelimeler:

Filistin, Kabile İskânı, Emeviler, Abbasiler, Toprak Mülkiyeti

Tribal Settlement and Patterns of Land Tenure in Early Medieval Palestine

This paper deals with the tribal settlement and the land tenure in Palestine and al-Urdun from the eve of Muslim conquests until the eve of the Crusades. Before the rise of Islam, some Arab tribes started to immigrate to the Palestinian territory. But the nature of Caliph Umar‘s tax and land tenure arrangements started to become apparent with the Muslim conquests. It was attached a particular importance to agricultural settlement and land reclamation in the Umayyad period. The Umayyad royal estates, in general, passed into the hands of the Abbasids. However, due to the revolts that broke out in rural areas, the Abbasids were not able to administer these lands as Umayyads as well

Keywords:

Palestine, Tribal Settlement, Umayyads, Abbasids, Land Tenure,

PDF

___

» ABEL, Félix-Marie, Histoire de la Palestine depuis la conquete d'Alexandre jusqu'a l'Inva- sion Arabe (Volumes I and II), Paris: J. Gabalda 1952.
» BEKRÎ, Ebû Ubeyd (ö. 487/1094), I-IV, Mu„cem me‟sta„cem (nşr. Mustafa Sakka), Kahire: Ma'hadü'l-Huleyfi li'l-ebhas 1945-49
» BELÂZURÎ (ö. 279/892), Fütûhu‟l-büldân (nşr. de Goeje), Leiden 1866.
» ________, Ensâbu‟l-eşrâf (nşr. S. D. Goiten), V, Jerusalem 1936.
» CEHŞİYÂRÎ (ö. 331/942), el-Vüzerâ ve‟l-küttâb (nşr. Mustafa Sakkâ), Kahire 1938.
» CONDER, Claude Reignier, Tent Work in Palestine, London: Bentley 1887 [1879].
» DEBBÂG, Mustafa Murad, el-Kabâilü‘l-Arabiyye ve selâilühâ fî bilâdinâ Filistin, Beyrut 1979.
» DENNET, Daniel C., Conversion and Poll Tax in Early Islam, Cambridge: Harvard University Press 1950.
» DİNEVERÎ (ö. 282/895), Ahbâru‟t-tıvâl (nşr. Abdülmünim Amir ve dğr.), Kahire 1960.
» DONNER, Fred M. The Early Islamic Conquests, Princeton: Princeton University Press 1981.
» DÛRÎ, Abdülaziz, ―el-Arab ve‘l-ard fî Bilâdi‘ş-Şâm fî sadri‘l-İslâm‖, el-Mu„temeru‟d-düvelî li târîhi Bilâdi‟ş-Şâm, Amman 1974, s. 25-34.
» EZDÎ, Muhammed b. Abdullah (ö. 165/782), Fütûhu‟ş-Şâm (nşr. Abdülmünim Amir), Kahire 1970.
» HALİDÎ, Ahmed Salih, Ehlü‟l-ilm ve‟l-hükm fî rîfi Filistin, Amman: Vizaretü‘s-Sekâfe ve‘l-İ‘lam 1968.
» HALÎFE b. Hayyât (ö. 240/854), Târih (nşr. Süheyl Zekkâr), Dımaşk 1967-68.
» HAMİDULLAH, Muhammed, Mecmû‗atu‘l-vesâiki‘s-siyâsiyye li‘l-ahdi‘n-nebevî ve‘l-hilâfeti‘r- râşide, Kahire 1956.
» İBN ABDÜRABBİH (ö. 328/940), el-İkdü‟l-ferîd (nşr. Ahmet Emîn ve dğr.), Kahire: Lecnetü't- Telif ve't-Terceme ve‘n-Neşr 1940-1953.
» İBN ASÂKİR (ö. 571/1176), Tehzîbu târîhi Dımaşki‟l-kebîr (nşr. Abdülkadir Bedran), I-V, Dı- maşk: Dârü'l-Mesire 1331/1913.
» ________, Târihu medîneti Dımaşk (nşr. Selahaddin Müneccid), I-II, Dımaşk: Mecmaü'l- İlmiyyi‘l-Arabi 1954.
» İBNÜ‘L-ESÎR (ö. 630/1233), el-Kâmil fi‟t-târih (nşr. Johannes Tornberg), I-XII, Beyrut: Dâru Sadır (Ofset Baskı) 1979.
» İBN HABÎB (ö. 245/860), Kitâbu‟l-muhabber (nşr. I. Lichtenstadter), Haydarabad: Dâiretü‘l- Maârifi‘l-Osmaniyye 1942.
» İBN HACER (ö. 852/1449), el-İsâbe fî temyîzi‟s-sahâbe (nşr. Ali Muhammed Bicavi), I-VIII, Kahire: Dâru Nehdati Mısr 1970.
» İBN HALLİKÂN (ö. 681/1282), Vefayâtu‟l-a„yân ve enbau ebnâi'z-zaman (nşr. İhsan Abbas), I- VIII, Beyrut: Dâru Sadır 1968-1972.
» İBN HAZM (ö. 456/1064), Cemheretü ensâbi‟l-Arab (nşr. Abdüsselam Muhammed Harun), Kahire 1962.
» İBNÜ‘L-KELBÎ (ö. 204/819), Kitâbu‟l-esnâm (nşr. Ahmed Zeki [Paşa]), Kahire: Dârü‘l- Kütübi‘l-Mısriyye 1924.
» İBN KUTEYBE (ö. 276/889), Kitâbu‟l-maârif (nşr. Servet Ukkâşe), Kahire: Dârü'l-Maârif 1969.
» İBN SÎRÂFÎ, el-İşâre ilâ men nâle‟l-vizâre (nşr. Abdullah Muhlis), BIFAO [Le Bulletin de l'Insti- tut Français d'archéologie orientale], 25 (1924), s. 19-20.
» İSFAHÂNÎ (ö. 357/967), Egânî (nşr. Abdülkerim İbrâhim Uzbavi ve dğr.), I-XIV, Kahire: Dâru İhyai‘t-Türasi‘l-Arabi 1394/1974.
» JONES, Arnold Hugh Martin, The Later Roman Empire, Oxford 1964.
» ________, Cities of the Eastern Roman Empire, Oxford 1971.
» KİNDÎ, Ebû Ömer Muhammed b. Yusuf b. Yakub (ö. 350/961), Vulâtü Mısr (nşr. Hüseyin Nassar), Beyrut: Dâru Sadır 1959.
» MAKRİZÎ, Takıyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdülkadir (ö. 845/1442), Dav‟ü‟s-sârî fî ma„rifeti haberi Temîm ed-Dârî (nşr. Muhammed Ahmed Aşur), Kahire: Dârü'l-İ'tisam 1972.
» MATTHEWS, Charles D., ―Maqrizi's treatise Dau As-Sari on the Tamimi Waqf in Hebron‖ Jo- urnal of the Palestine Oriental Society, 19 (1939), s. 147-179.
» MERMERCÎ, A.S., Büldâniyyetü Filistin el-Arabiyye, Beyrut 1948. → →
Empire, Oxford 1971, s. 284.
Makalenin aslında olmayıp tarafımızdan eklenmiştir. (çev.)
» MES‗ÛDÎ (ö. 345/956 ), Murûcu‟z-zeheb (nşr. C. Pellat), Beyrut 1966-79.
» MUHLİS, Abdullah, Mi‟zenetü‟l-câmi„i‟l-ebyad fi‟r-Remle, Beyrut: el-Matbaatu‘l-Edebiyye [ts.]
» MAKDÎSÎ (ö. 355/966 ), Kitâbu‟l-bed„ ve‟t-târih (nşr. Clement I. Huart), I-VI, Paris 1899- 1919.
» MUKADDESÎ (ö. 380/990), Ahsenü‟t-tekâsim (nşr. de Goeje), Leiden: Brill 1906.
» MÜSEBBİHÎ, İzzü'l-Melik Muhammed b. Ubeydullah b. Ahmed (ö. 420/1029), Ahbâru Mısr fi seneteyn (h. 414 - 415) (nşr. Willam C. Millward), Kahire: el-Hey'etü'l-Mısriyyetü'l-Âmme li'l-Kitâb 1980.
» NASIR Hüsrev (ö. 481/1088), Sefernâme (Arapçaya trc. Yahya Haşşab), Kahire 1980.
» NASR b. Müzâhim, Vak„atü Sıffîn (nşr. Abdüsselam Harun), Kahire: el-Müessesetü'l-Arabiyye 1382/1962-63.
» PROCOPIUS (ö. 565), Anecdota [Secret history (İngilizceye trc. Richard Atwater), Ann Arbor: University of Michigan Press 1961.]
» SMITH, George Adam, The Historical Geography of the Holy Land, New York-London 1894.
» SÛLÎ, Ebû Bekr Muhammed b. Yahyâ b. Abdullah (ö. 335/946), Edebü‟l-küttâb (nşr. Mu- hammed Behçet el-Eserî), Kahire: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye 1341/1922-1923.
» STRANGE, G. Le, Palestine under the Muslims: a description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500: translated from the works of the Medieval Arap geographers, Beyrut: Khayats 1965.
» TABERÎ (ö. 310/922), Târih (nşr. de Goeje), I-III, Leiden: Brill 1879-1901.
» The pilgrimage of Arculfus in the Holy Land (about the year A. D. 670) (İngilizceye trc. Ja- mes Rose Macpherson), London: Palestine Pilgrim Text Society 1897.
» WILSON, Charles Thomas, Peasant Life in the Holy Land, London: John Murray 1906.
» YA‗KÛBÎ (ö. 292/905), Kitâbu‟l-büldân (nşr. de Goeje), Leiden: Brill 1892.
» YÂKÛT el-Hamevî (ö. 626/1129), Mu„cemu‟l-büldân (nşr. M. A. Hancî), I-VI, Kahire: Matbaa- tu‘s-Saade 1906.