Hüseyin MUŞMAL, Mustafa ÇETİNASLAN, İbrahim KUNT

Beyşehir yöresinde XV-XVI. Yüzyıla tarihlenen sanduka örnekleri

Günümüzde Konya nın bir ilçesi olan Beyşehir in tarih, edebiyat ve sanatgeçmişinin incelenmesi, hem o bölgenin hem de ilgili dönemin kültür tarihinina çıklığa kavuşturulması açısından büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada,Beyşehir yöresinde bulunan ve XV -XVI. yüzyıllara tarihlenen altı sanduka ele alınarak tarih, sanat tarihi ve edebiyat bilim dallarının ölçütlerine göre incelenmektedir.Makalede incelenen sandukaların çoğunluğu, Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasından sonra, Karamanoğulları ile Osmanlıların Beyşehir çevresinde iktidarmücadelesi verdikleri geçiş dönemine tarihlenmektedir. Sandukaların bir tanesiise bölgede kesin olarak Osmanlı hâkimiyetinin tesis edildiği döneme aittir. Genel anlamda Selçuklu dönemi üslubunu devam ettiren sandukalar boyut, yazı stili, süslemesi, kullanılan dil ve ifadeler açısından Karamanoğulları -Osmanlı izlerinide taşımakta dır.Bu çalışma ile Anadolu Selçuklu Devletinden sonraki Beylikler ve OsmanlıDevleti dönemlerinde Beyşehir ve çevresinde yaşanan kültürel değişimin izleriaranmış, sandukalar üzerinde elde edilen bulgularla bu geçiş döneminin bazıözellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The samples of sarcophaguses dated XV-XVI. century precincts of Beyşehir

The examination of historic, literary and artistic past of Beyşehir has impo r- tance in terms of elucidating the cultural history of that region and above period.In this study six sarcophaguses, dated XV.-XVI. century in Beyşehir region, are i n- vestigated according to criterions of history, art history and literary sciences. Inthis article most of sarcophaguses dated to the transition period when Karama- noğulları and Ottoman Empire struggled for power near Beyşehir after AnatolianSeljuks. One of the sarcophaguses is from during the certain Ottoman domina- tion. In general terms, although the sarcophaguses have Seljuk art style, interms of size, writing style, or mentation, language and expressions they havetraces Karamanoğulları - Ottoman style. With this study, it has been investigatedthe traces of cultural shift in Beyşehir during the Ottomans and Principalities a f- ter Anatolian Seljuks, and was tried to present some features of this transitionperiod in terms of history, art history and literary with the obtained findings onsarcophaguses.

PDF

___

» AKÖZ, Alâaddin (2000), ―Tarihçe: Türk Devri‖, Karaman Kültür Sanat, Karaman, 53-90.
» AKYURT, Yusuf, (1940),―Beyşehir Kitabeleri ve Eşrefoğlu Cami ve Türbesi‖, TTAED, IV, İ stanbul, 91-129.
» Ali el-Kârî (1985), Şerhu Müsnedi Ebû Hanîfe , Dârü'l-l Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut.
» Âşıkpaşa (1985), Âşıkpaşaoğlu Tarih i, (Haz. A.Nihal Atsız), Ankara 1985.
» BAŞKAN, Seyfi (1996), Karamanoğulları Dönemi Konya Mezartaşları, Ankara.
» BAYIK, Naciye (1995), Konya ve Çevresindeki Selçuklu ve Beylikler Dönemi Sandukaları,
» BOZKURT, Nebi (2009), ― Sanduka ‖, TDVİA, Cilt: 36, İstanbul, 102 -104.
» ÇİFTÇİOĞLU, İsmail (2002), ―Beyşehirde Moğol Emiri İsmail Ağanın Eserleri ve Vakıfları‖ , SDÜFEFSBD, Sayı: 6 -7, Isparta, 1-16.
» Darkot, Besim (1997), ― Beyşehir , İA, II, Eskişehir, 588 -589.
» ERDEMİR, Yaşar (2009a), İnce Minare Taş ve Ahşap Eserler Müzesi, Konya.
» ERDEMİR, Yaşar (2009b), Sırçalı Medrese Mezar Anıtları Müzesi, Konya.
» ERDOĞRU, M. Akif (1992), ― Beyşehir, TDVİA, Ci lt: 6, İstanbul, 84 -85.
» ERDOĞRU, M. Akif (1992a), ―Karaman Vilâyetinin İdarî Taksimatı‖, Osmanlı Araştırmaları, XII, The Journal of Ottoman Studies, XII, İstanbul, 424 -430.
» ERDOĞRU, M. Akif, (1998), Osmanlı Yönetiminde Beyşehir Sancağı, İzmir.
» GÜNDOĞDU, Hamza (1993),―İkonografik Açıdan Türk Sanatında Rumi ve Palmetler‖, Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar, Güner Önala Armağan, Ankara, 197 -211.
» Halil Edhem, (1330), Anadolu‟da İslami Kitabeler, Beyşehri-Uluborlu-Alaiyye, TOEM , Sene: 5, Numara: 27 (1 Ağustos 1330), İstanbul, 134 -158.
» Hoca Sadeddin (1992), Tacüttevarih, (Çev. İsmet Parmaksızoğlu), II. Ankara.
» İsmâil Hakkı Bursevî (Ty), Rûhu'l-Beyân , Cilt: 7, Dârü'l-fikr, Dımeşk.
» KARAÇAĞ, Demet (1994), Bursadaki 14 -15. Yüzyıl Mezartaşları, Ankara.
» KARAMAĞARALI, Beyhan (1993), Türk Mimari Eserlerinde Ahlat Mezartaşları, Ankara.
» KAZANCIGİL, Ratıp - vd. (2012), Edirne Müzesi Osmanlı Dönemi Mezar Taşlarından Örne kler, Edirne.
» KONYALI, İbrahim Hakkı (1991), Âbideleri ve Kitâbeleriyle Beyşehir Tarihi, (Haz. Prof. Dr. Ahmet Savran), Erzurum.
» KUNT, İbrahim MUŞMAL, Hüseyin ÇETİNASLAN, Mustafa (2014), ―Beyşehirde Moğol Emiri İsmail Ağa Dönemine Ait Farsça -Arapça Sandukalar‖, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , Volume 9/1, Ankara, 367-386.
» LAQUER, Hans-Peter(1997), Hüve‟l-Baki, İstanbul‟da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, (Çev. Selahattin Di lidüzgün), İstanbul.
» Mehmet Neşri (1995), Kitab-ı Cihannümâ II, (Yay. Faik Reşit Unat, Mehmet A . Köymen), Ankara.
» Mustafa Nuri Paşa (1979), Netayic‟ül-Vukuat, Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi, (Sadeleştiren: Neşet Ç a ğatay), I -II, Ankara.
» MÜLAYİM, Selçuk (1976 -77), ―Selçuklu Palmet Motiflerinin Tipolojisi‖, Anadolu (Anatolia), XX, Ankara, 141-159.
» MÜLAYİM, Selçuk (1997), ―Rumi Motifinin Zoomorfik Kökeni Hakkında‖, Uluslararası Osmanlı Öncesi Türk Kü ltürü Sempozyumu, 4-7 Eylül 1989, Ankara, 177-182.
» Müneccimbaşı Ahmet Dede (Ty), Müneccimbaşı Tarihi, I, (Türkçeleştiren: İsmail Erünsal), Byy.
» ÖDE N, Zerrin Günal (2002), ―Karamanoğulları Beyliği‖, Türkler, VI, Ankara, 756-763.
» ÖNDER, Mehmet (1983), ―Bir Selçuklu Şaheseri Mevlânanın Ahşap Sandukası‖, Vakıflar Dergisi, Sayı: XVII, A nkara, 79-92.
» ÖZKARCI, Mehmet (2001), ―Sinopta Candaroğulları Beyliği Dönemi Sandukaları‖, Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu Armağanı -Sanat Yazıları, (Editörler Mustafa Denktaş -Yıldıray Özbek), Kayseri, 435-461.
» PARRY, V.J. (1986), ―Beyshehir‖, Rhr Encyclopadıa of Islam , 1, Leiden E.J. Brıll, 1191 - 1992.
» PEKTAŞ, Kadir (2001a), Bitlis Tarihî Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Ankara.
» PEKTAŞ, Kadir (2001b), ―Bitlis Çevresinde Bilinmeyen Mezarlıklar ve Mezar Taşları‖, I. Ulu slar Arası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi, Bildiriler II. Cilt, Konya, 203 -211, 557- 566.
» PITCHER, Donald Edgar (2001), Osmanlı İmparatorluğu‟nun Tarihsel Coğrafyası, (Çev. Bahar Tırnakçı), İstanbul.
» Solak-zâde Mehmet Hemdemî Çelebi (1989), Solak-zâde Tarihi I, (Haz. Vahid Çubuk), Ankara.
» SÜMER, Faruk, (1996), ―Karamanoğulları, Karamanlılar, (Çev. M. Akif Erd oğru), TDAD, Sayı: 100.
» Şikârî (1946), Karamanoğulları Tarihi, (Haz. Mesut Koman), Konya.
» TEKİN, Ömer - Bilginer, Recep (1945), Beyşehir ve Eşrefoğulları, Eskişehir.
» TEKİNDAĞ, Şehabettin (1963 ), Son Osmanlı Karaman Münasebetleri Hakkında Araştırm alar, İÜEFTD, XIII, Sayı: 17 -18, İstanbul, 43 -76
» TÜFEKÇİOĞLU, Abdülhamit (2001), Erken Dönem Osmanlı Mimarîsinde Yazı, Ankara.
» ULUÇAM, Abdüsselâm (2000), Eski Erciş -Çelebibağı Mezarlığı ve Mezar Taşları, Ankara.
» UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1981), Osmanlı Tarihi I, Ankara.
» UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988), Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletl eri, Ankara.
» ÜREKLİ, Bayram - YÖRÜK, Doğan (2002), ―Kivâmiye Göre Fatihin I ve II. Karaman Seferi‖ , İpek Yolu V, Özel S a yı, Konya, 207 -218
» YAVUZ, Memduh (1934) , Eşrefoğulları Tarihi Beyşehir Klavuzu, Konya.
» YÜCEL, Yaşar (1991), Anadolu Türk Beylikleri Hakkında Araştırmalar II, Ankara. Konya (S.Ü. SBE Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yü ksek Lisans Tezi).
» BERK, Süleyman (2006), Hat Sanatı, İstanbul.