1960’LARDA NİYAZİ BERKES: SOL KEMALİST BİR DÜŞÜNÜRÜN YENİDEN DOĞUŞ TEMRİNLERİ

Bu makalenin amacı, 1948’de Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde akademik tasfiyeye uğrayarak1952’de yurtdışına gitmek zorunda kalan Niyazi Berkes’in, 1960’lı yıllarda Türk fikir hayatında YönGazetesi sayesinde kazandığı görünürlüğü ve onun bu yıllarda Yön’le olan ilişkisini sosyo-politik birçerçeve içerisinde incelemektir. Bu bağlamda, Niyazi Berkes’in entelektüel ve politik kimliği ile 1948DTCF Tasfiyeleri, bu akademik kıyımın yazın dünyasına ve fikriyatına etkileri, 1960’ların Türk siyasîve fikir hayatı, Yön’ün bu dönemdeki yeri ve etkileri, Niyazi Berkes’in bu dönemle Yön üzerindeneklemlenmesi bütünsel olarak analiz edilecektir. Çalışma, konuya ilişkin tespit ve düşüncelerimizlesonuçlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Niyazi Berkes, Yön Gazetesi, Sol Kemalizm, 1960’lı Yıllar

NİYAZİ BERKES IN THE 1960s: REBIRTH EXERCISES OF A LEFT-KEMALIST THINKER

Grounding his academic liquidation in the Faculty of Language , History and Geography in 1948 and necessity to go abroad in 1952, this article aims to provide an socio-political study on the visiblity of Niyazi Berkes in the Turkish intellectual life in the 1960s via Yön newspaper and his relations with Yön in this period. In this context, this involves a discussion of the Niyazi Berkes’ intellectual and political identity as well as 1948 FLHG Liquidations, the effects of this liquidation on his realm of writing and thinking, Turkish political and intellectual life in the 1960s, the place and effects of Yön in this period, articulation of Niyazi Berkes with this period via Yön on a comprehensive basis. The study will be concluded with our considerations and thoughts regarding the issue in general.

Keywords:

Niyazi Berkes, Yön newspaper, Left-Kemalism, Years of 1960s,

PDF

___

Adanır, Oğuz. (2000). Türkiye’de ‘Özgün Bir Tarih Felsefesi’ Anlayışı Öncülerinden Niyazi Berkes Üzerine Notlar. İsmail Bozkurt (Yay.Haz.). İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler 1. Sempozyumu: Niyazi Berkes: 21-23 Nisan 1999. (s. 115-126). Gazimağusa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları.

Althusser, Louis. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (4.b.). İstanbul: İletişim Yayınları.

Altun, Fahrettin. (Mayıs 2004). Niyazi Berkes ve Eserleri Hakkında. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (Dosya: Türk Siyaset Tarihi-Tanzimat’tan Günümüze), 2(1), 439-474.

A.N. [Ahmet Niyazi]. (Temmuz-Eylül 1929). Hulâsalar ve Tahliller: Mevkuteler: Publications of the American Sociological Society (Amerikan İçtimaiyat Cemiyeti Neşriyatı) vol. xxıı, 1928. (The University of Chicago Press yayını). Felsefe ve İçtimaiyat Mecmuası, 1, 54-60.

Aren, Sadun. (1993). TİP Olayı 1961-1971. İstanbul: Cem Yayınevi.

Arslanoğlu, Kaan. (2006). Memleketimden Karakter Manzaraları. Ahmet Öz (Yay. Haz.). İstanbul: İthaki Yayınları.

Aslan, Cumhur. (2011). Türk Çağdaşlaşmasının Düşünürü Olarak Niyazi Berkes. Mehmet Devrim Topses. Niyazi Berkes’in Sosyoloji Anlayışı. (s. 1-7). Ankara: Anı Yayıncılık.

Atay, Falih Rıfkı. (1966). Türkiye’yi Kızıl Tehlikeden Kurtaralım. Komünizme ve Komünistlere Karşı Türk Basını-Fasikül 8. (s. 122-126). Ankara: Ayyıldız Matbaası.

Atılgan, Gökhan. (2002). ‘Yön’ünü Ararken Yolunu Yitirmek. Praksis, (Dosya-6 / Bahar 2002: Türkiye’de Sosyalizmin Maddi ve Düşünsel Kaynakları). 6, 119-151.

Atılgan, Gökhan. (2008). Kemalizm ile Marksizm Arasında Geleneksel Aydınlar: Yön-Devrim Hareketi. İstanbul: Yordam Kitap.

Avcıoğlu, Doğan. (1976). Türkiye’nin Düzeni, Dün-Bugün-Yarın, (2 Kitap). İstanbul: Tekin Yayınevi.

Aybar, Mehmet Ali. (1988). TİP (Türkiye İşçi Partisi) Tarihi, (3 Cilt). İstanbul: BDS Yayınları.

Berkes, Fikret. (2000). Niyazi Berkes ve Mediha Berkes’in 1940’lı Yıllarda Ankara Köylerinde Yaptıkları Sosyolojik Araştırmalar. İsmail Bozkurt (Yay.Haz.). İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler 1. Sempozyumu: Niyazi Berkes: 21-23 Nisan 1999. (s. 1-7). Gazimağusa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları.

Berkes, Niyazi. (t.y.). 200 Yıldır Neden Bocalıyoruz?. (y.y.y.): Yön Yayınları.

Berkes, Niyazi. (1965a). İkiyüz Yıldır Neden Bocalıyoruz?. İstanbul: İstanbul Matbaası.

Berkes, Niyazi. (1965b). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. İstanbul: Yön Yayınları.

Berkes, Niyazi. (1969a). Arap Dünyasında İslamiyet Milliyetçilik Sosyalizm. İstanbul: Köprü Yayınları.

Berkes, Niyazi. (1969b). 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi (1. Cilt: Osmanlı Ekonomik Tarihinin Temelleri). İstanbul: Gerçek Yayınevi.

Berkes, Niyazi. (1970). 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi (2. Cilt: Osmanlı Devletinin Ekonomik Çöküşü). İstanbul: Gerçek Yayınevi.

Berkes, Niyazi. (18 Eylül 1974). Yunanistan’ın Sorunu ve Yunan Trajedisi. Cumhuriyet, s. 2.

Berkes, Niyazi. (1975). İslâmlık, Ulusçuluk, Sosyalizm (Arap Ülkelerinde Gördüklerim Üzerine Düşünceler). (2.b.). Ankara: Bilgi Yayınevi.

Berkes, Niyazi. (1976). Asya Mektupları (Gezi, İzlenimler, Eleştiriler). İstanbul: Çağdaş Yayınları.

Berkes, Niyazi. (1982a). Kişisel Anılar. Atatürk ve Devrimler. (s. 11-27). İstanbul: Adam Yayıncılık.

Berkes, Niyazi. (1982b). Atatürk ve Devrimler. İstanbul: Adam Yayıncılık.

Berkes, Niyazi. (1982c). “İhtilal”, “İnkılap” ve Devrim. Atatürk ve Devrimler. (s. 133-151). İstanbul: Adam Yayıncılık.

Berkes, Niyazi. (1997). Unutulan Yıllar. Ruşen Sezer (Yay.Haz.). İstanbul: İletişim Yayınları.

Berkes, Niyazi. (2002). Patrikhane ve Ekümeniklik. İstanbul: Kaynak Yayınları.

Coşkun, İsmail. (1991). Niyazi Berkes Üzerine. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, 3(2), 49-86.

Çetik, Mete. (2008). Üniversitede Cadı Avı: 1948 DTCF Tasfiyesi ve P.N.Boratav’ın Müdafaası. Ankara: Dipnot Yayınları.

Eliçin, Emin Türk. (1970). Kemalist Devrim İdeolojisi. İstanbul: Ant Yayınları.

Fuat, Memet. (12 Ekim 1994). Düşünce Özgürlüğü. Cumhuriyet, s. 13.

Gökberk, Macit. (1989). Macit Gökberk ile Söyleşi. Toplum ve Bilim, 45, 5-13.

Kahraman, Hasan Bülent. (2008). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-I (Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar). İstanbul: Agora Kitaplığı.

Karaaslan Şanlı, Halise. (2011). Basında ve Mecliste 1948 Tasfiyesine İlişkin Tartışmaların Söylemi. Kültür ve İletişim, Kış, 14(1), 105-133.

Kayalı, Kurtuluş. (Şubat 1989a). Hocam Niyazi Berkes’in Ardından. Tarih ve Toplum, 11(62), 7-8.

Kayalı, Kurtuluş. (Şubat 1989b). Niyazi Berkes’in Tarihsel ve Sosyolojik Çalışmalarının Türk Düşün Yaşamı Üzerindeki Etkileri. Argos, 6, 76-80.

Kayalı, Kurtuluş. (2000). Niyazi Berkes ya da İyimserlikten Kötümserliğe Sürüklenmesine Karşın Düşünsel Tercihinde Israrlı Bir Entelektüelin Portresi. Doğu Batı Dergisi, 3(12), 74-85.

Kayalı, Kurtuluş. (2005). Düşüncenin Coğrafyası-I (Toplumdan Soyutlanmış Düşünce ve Direnç Potansiyeli). Ankara: Deniz Kitabevi.

Kaynar, Mete Kaan. (Der.). (2007). Cumhuriyet Dönemi Siyasi Partileri 1923-2006. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.

Mumcu, Uğur. (1994). 40’ların Cadı Kazanı. (13.b.). İstanbul: Tekin Yayınevi.

Nasrattınoğlu, İrfan Ünver. (2000). Niyazi Berkes’in “Asya Mektupları” Üzerine. İsmail Bozkurt (Yay.Haz.). İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler 1. Sempozyumu: Niyazi Berkes: 21-23 Nisan 1999. (s. 187-195). Gazimağusa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları.

Oktay, Ahmet. (23 Aralık 1988). Aydının Ölümü. Milliyet, s. 10.

Özdemir, Hikmet. (1986). Kalkınmada Bir Strateji Arayışı: Yön Hareketi. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Özdemir, Hikmet. (2000). Doğan Avcıoğlu-Bir Jön Türk’ün Ardından. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Özer, İnan. (1993). “Niyazi Berkes”. Emre Kongar (Ed.). Türk Toplumbilimcileri-1. (s. 237-278). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Özlem, Doğan. (2000). Niyazi Berkes’in Bilim Anlayışı. İsmail Bozkurt (Yay.Haz.). İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler 1. Sempozyumu: Niyazi Berkes: 21-23 Nisan 1999. (s. 135- 149). Gazimağusa, KKTC: Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları.

Pamuk, Şevket. (1989). Niyazi Berkes ve İktisat Tarihi. Toplum ve Bilim, 45, 15-17.

Selçuk, İlhan. (01 Ekim 1983). Köprü?. Cumhuriyet, s. 2.

Soysal, İlhami. (28 Ocak 1987). Yön’ünü Bulmak. Milliyet, s. 10.

Tanyol, Cahit. (Ekim 1993). Boran’ın Ahlaki Kişiliği ve Niyazi Berkes. Ali Akay (Ed.). Toplumbilim (Dosya: Türk Toplumbilimi Özel Sayısı), 2, 37-39.

Topuz, Hıfzı. (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Tunçay, Mete. (Ekim 1997). Niyazi Berkes’in Siyah-Beyaz Anıları. Toplumsal Tarih, 8(46), 63-64.

Turan, Şerafettin. (2003). Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Türkiye’nin Bilim, Eğitim ve Kültürel Yaşamındaki Yeri. Kıymet Giray ve Hakan Kaderoğlu (Yay.Haz.). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 66. Kuruluş Yıldönümü Anı Kitabı. (s. 203-234). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.

Yalçın, Aydın. (Ocak 1989). Ölümünün Ardından: Niyazi Berkes. Yeni Forum, 10(224), 47-48.

Yaşar, Abdullah. (2007). Yeter Söz Milletin: 21 Temmuz 1946’dan 22 Temmuz 2007’ye Bir Milletin Demokrasi Feryadı. İstanbul: Popüler Kitaplar.

Yön. (12 Kasım 1965). “Sol eserlere paydos!”. 4(137), 6.

Yön. (14 Nisan 1967). İslâm Devleti Anayasası. 6(211), 2.

Yön. (05 Mayıs 1967). Jean-Paul Sartre “Politika, ahlâkı unuttu”. 6(214), 7.