Özlem ŞAHİN SOY, Merve ŞENOL

7840

Türkiye’de Opera Çevirisinin Tarihsel Yolculuğu ve Çağdaş Opera Sanatçılarının Çeviri Operaya Bakış Açısı

Tiyatro ve müzik gibi iki sanat dalı temelinde ortaya çıkan opera yüzyıllar içerisinde birçok ülke ve ulusu derinlemesine etkileyen bir tür olmuştur. Erken on altıncı yüzyılda Batı ülkelerinde ortaya çıkmış ve gelişmiş olmasına rağmen operanın Türk seyircisiyle buluşması için dört yüz yıl daha geçmiştir. Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyetini Batılılaştırma ve Avrupalılaştırma çabası içerisinde çeviri önemli bir araç olmuştur. Bir ulus-devlet kurma gayreti esnasında çok uluslu ve çok dilli Osmanlı Devletinde Tanzimat bir dönüşümün başlangıcı olmuştur ve bu sebeple Batılılaşma süreci edebiyat ve müzik alanları dahil olmak üzere tüm alanlarda kendini göstermiştir. Cumhuriyet çok sesli müziğe önem verdiği ve Türk müziğini evrensel standartlara taşımaya çalıştığı için müziğin en eski ve en önemli alanı olan operada çeviriler yapılmıştır. Opera çevirileri, zamanın bestecileri tarafından yapılmış ve prozodiye uygun söylenebilir ve ahenk barındıran çeviriler ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı hem opera çevirisinin Türkiye'deki tarihsel serüvenini ortaya koymak hem de görüşülen Ankara Devlet Opera ve Balesinin çağdaş opera sanatçılarının çeviri opera hakkındaki düşüncelerini yansıtmaktır.
Anahtar Kelimeler:

Opera Çevirisi, Opera Sanatçıları, Batılılaşma Süreci, Söylenebilirlik, Türkiye’de Opera Çevirisi

The Historical Journey of Opera Translation in Turkey and its Perception by Contemporary Turkish Opera Performers

Opera, evolving on the foundation of two art forms, theatre and music, is a multidisciplinary genre that has affected many countries and cultures profoundly over the centuries. Even though opera emerged and blossomed in Western societies in the early sixteenth century, it took four more centuries to pass so that opera could meet the Turkish audience. Translation from Western sources has been a substantial medium to Westernize and Europeanize the Ottoman Empire and Republican Turkey. The proclamation of Tanzimat was the beginning of transformation in the multicultural and multilingual Ottoman Empire to form a nation-state, and therefore the Westernization process started in all fields including literature and music. Opera was one of the new art forms that came into prominence apart from theatre and prose. Since the Republic gave much importance to polyphonic music and attempted to carry Turkish music into universal standards, works of art in the most paramount genre of music, the opera, were translated. Translations of operas were carried out by the Turkish composers of the time in order to achieve a singable and coherent translation in terms of prosody. In this context, this study aims to present both the historical journey of opera translation in Turkey and to introduce the remarks of some contemporary opera performers of Ankara State Opera and Ballet, who were interviewed so as to grasp their perception of translated opera.
Keywords:

Opera Translation, Opera Performers, Singability, Westernization Process, Opera Translation in Turkey,

PDF

___

  • Apter, R., & Herman, M. (1995). The Worst Translations: Almost Any Opera in English. Translation Review, 48/49 (p.p. 26-32).
  • Berk, Ö. (2006). Translating the “West”: The Position of Translated Western Literature within the Turkish Literary Polysystem. RiLUnE, n. 4 (p.p. 1-18).
  • Creswell, J. W. (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches. 2nd Ed. Sage Publications.
  • Derrida, J. (2001). What is a “Relevant” Translation. Critical Inquiry. vol. 27 n. 2 (Winter 2001). trans. by Lawrence Venuti. pub. by The University of Chicago Press. (p.p. 174-200).
  • Desblache, L. (2007). Music to my ears, but words to my eyes? Text, opera and their audiences. Linguistica Antwerpiensa. n. 6 (p.p. 155-170).
  • Elam, K. (1980[2002]). The Semiotics of Theatre and Drama. London: Routledge.
  • Franzon, J. (2008). Choices in Song Translation: Singability in Print, Subtitles and Sung Performance. The Translator: Studies in Intercultural Communication. vol. 14 n. 2 Manchester: St. Jerome Publishing. (p.p. 373-399).
  • Hacıibrahimoğlu, I. Ç. (2008). Translation Studies as the Touchstone of the Republic Period. International Review of Turkology. vol. 1 n. 2 (p.p. 55-65).
  • Hutcheon L., & Hutcheon M. (2010). Prima la musica, poi le parole? Operatic Challenges to Word-Music Relations. University of Toronto Quarterly. vol. 79 n. 3 Toronto: University of Toronto Press (p.p. 869-880).
  • Jacobs, A. (1961). On Translating Opera. The Musical Times. vol. 102 n. 1415 Musical Times Publications Ltd. (Jan. 1961) (p.p. 23-25).
  • Komşuoğlu, A., & Turan, N. S. (2007). From Empire to the Republic: the western music tradition and the perception of opera. International Journal of Turcologia. vol. 2 n. 3 (p.p. 5-29).
  • Low, P. (2003). Singable Translations of Songs. Perspectives: Studies in Translatology. 11:2 Routledge (p.p. 87-103).
  • Low, P. (2005). The Pentathlon Approach to Translating Songs. Song and Significance: Virtues and Vices of Vocal Translation. ed. Dinda L. Gorlée. Amsterdam: NLD Editions Rodopi (p.p. 185-213).
  • Maurino, F. D. (1947). The Opera and Its Language. Hispania. vol. 30 N.3 (Aug. 1947) pub. by American Association of Teachers of Spansih and Portuguese. (p.p. 382-384).
  • Orero, P., & Matamala, A. (2007). Accessible Opera: Overcoming Linguistic and Sensorial Barriers. Perspectives: Studies in Translatology. 15:4 Taylor and Francis: Routledge (p.p. 262-277).
  • Snell-Hornby, M. (1997). Written to be Spoken: The Audio-Medial Text in Translation. Text Typology and Translation. ed. Anna Trosberg. John Benjamins Publishing. (p.p. 277-288).
  • Susam-Sarajeva, Ş. (2008). Translation and Music: Changing Perspectives, Frameworks and Significance. The Translator. vol. 14 n. 2 Manchester: St. Jerome Publishing (p.p. 187-200).
  • Şahin Soy, Ö., & Şenol Özdemir, M. (2015). General Review of Opera Libretti Translation into Turkish. Çeviribilim Özel Bölümü II, Littera (Cilt 35) (pp. 197-207).
  • Temperley, N. (1992[2001]). Great Britain. The New Grove Dictionary of Opera. ed. Stanley Sadie London: Macmillan Press. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü Stratejik Planı (2011-2015). http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/YBS7M+DevletOperaveBalesiSP1115.pdf downloaded in November 24th, 2013.
İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2020
  • Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye’de Opera Çevirisinin Tarihsel Yolculuğu ve Çağdaş Opera Sanatçılarının Çeviri Operaya Bakış Açısı

Özlem ŞAHİN SOY, Merve ŞENOL