SOL DÜŞÜNCE TARİHİNDE ÇEVİRMENİN ROLÜ: BİR “KÜLTÜR GİRİŞİMCİSİ” OLARAK HAYDAR RİFAT YORULMAZ*

Bu çalışmada, döneminin önemli bir etkin öznesi olan Haydar Rifat Yorulmaz’ın 1908- 1940 yılları arasında ortaya koyduğu çeviri külliyatı önemli hatlarıyla ele alınacaktır. Yorulmaz’ın çeviri faaliyeti, Türkiye’de sol düşüncenin zemin kazanması açısından önemli katkılarda bulundu. Üretken bir çevirmen ve aynı zamanda dönemin etkili avukatlarından olan Yorulmaz, bilinçli bir plan dahilinde sol düşünceye ait çevirilerini “Kültür Serisi” ve “Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı” gibi diziler halinde dönemin okuyucu kitlesine ulaştırmaya çalıştı. Çeviri külliyatı incelendiğinde, Yorulmaz’ın Anarşizm ve özellikle de Sosyalizm’e ait bilinçli bir repertuvar oluşturma çabası içinde olduğu gözlenmektedir. Bu makalede, Itamar Even-Zohar’ın “kültür repertuvarı” (Even-Zohar 2010: 70) kavramından yola çıkılarak, Yorulmaz’ın çeviri etkinliği aracılığıyla bir sol düşünce repertuvarını nasıl kurduğu ele alınacaktır. Bununla birlikte, Yorulmaz’ın çeviri etkinliği üzerinden üstlendiği ve hukuki faaliyetleriyle de beslediği “kültür girişimcisi” (Even-Zohar 2010:195) rolü de incelenecektir.

THE ROLE OF A TRANSLATOR IN THE LEFTIST THOUGHT HISTORY: HAYDAR RIFAT YORULMAZ AS A “CULTURAL ENTREPRENEUR”

This study aims to explore with main points the translation corpus built by Haydar Rifat Yorulmaz, an active agent of the period, between 1908 and 1940. Yorulmaz’s translations have made significant contributions for the leftist thought in Turkey to gain ground. The prolific translator and one of the powerful lawyers of the period, Yorulmaz tried to present his translations of the leftist thought to the readership of the time as serials such as “Kültür Serisi”(The Serial of Culture) and “Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı(The Corpus of the Past and Tomorrow) within a deliberate planning. As his translation corpus has been analyzed, it is observed that Yorulmaz endeavors to establish a repertoire of Anarchism and especially that of Socialism. In this article, drawing on Itamar Even-Zohar’s “culture repertoire” (Even-Zohar 2010: 70), I will look into how Yorulmaz has built a repertoire of leftist thought through his translations. Besides, I will reveal Yorulmaz’s role as a “cultural entrepreneur” (Even-Zohar 2010: 195), which is formed by his translations and fostered by his legal activities.

___

  • SOL DÜŞÜNCE TARİHİNDE ÇEVİRMENİN ROLÜ: BİR “KÜLTÜR GİRİŞİMCİSİ” OLARAK HAYDAR RİFAT YORULMAZ*