YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YENİ BİR MODEL ÖNERİSİ: PERAKENDE SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Günümüzde firmalar ile tedarikçiler arasındaki iyi ilişkiler firmalara rekabet avantajı sağlamaktadır. Tedarikçi seçim kriterlerinin belirlenmesi ve tedarikçilerin belirli zamanlarda değerlendirilerek ödüllendirilmesi, tedarikçilerle başarılı ilişkiler kurulmasında büyük önem taşımaktadır. Bu nedenlerle bu çalışmada tekstil sektöründe faaliyet gösteren firmalarda ürün ve kumaş tedarikinde dikkat edilmesi gereken kriterlerin belirlenerek ağırlıklandırılması ve en iyi sonuçların yeşil tedarikçilere sunulması amaçlanmaktadır. Belirlenen amaç doğrultusunda tekstil sektöründen İstanbul'da yerleşik bir perakende firmasında çalışmalar yapılmıştır. Tedarikçi değerlendirme kriterleri firma ve literatürdeki diğer çalışmalardan derlenerek ana ve alt kriterler olmak üzere iki alanda incelenmiştir. Maliyet, kalite, teslimat, esneklik, çevre yönetimi, teknoloji ve sosyal ana kriterler altında 34 farklı alt kriterin değerlendirmesi 3 uzman tarafından yapılmıştır. Değerlendirmelerin çözümlerinde en iyi-kötü yöntemi tercih edilmiştir. Best-Worst yöntemine göre belirlenen kriter ağırlıkları, Weighted Aggregated Sum Product Assessment yöntemi ile değerlendirilerek 9 tedarikçinin sıralaması ortaya çıktı. Verilerin analizinde Excel programı kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Multi-Criteria Decision Making, Best-Worst Method, Weighted Aggregated Sum Product Assessment Method, Green Supply Chain

A NOVEL MODEL PROPOSAL FOR GREEN SUPPLIER SELECTION: AN APPLICATION IN THE RETAIL INDUSTRY

Today, good relations between companies and suppliers provide companies with a competitive advantage. Determining the supplier selection criteria and rewarding the suppliers by evaluating them at certain times is of great importance in establishing successful relations with the suppliers. For these reasons, in this study, it is aimed to determine and weight the criteria to be considered in the supply of products and fabrics in companies operating in the textile sector and to present the best results to green suppliers. In line with the determined purpose, studies were carried out in a retail company located in Istanbul from the textile sector. Supplier evaluation criteria were collected from the company and other studies in the literature and analyzed in two areas as main and sub-criteria. The evaluation of 34 different sub-criteria under the main criteria of cost, quality, delivery, flexibility, environmental management, technology and social was made by 3 experts. In the solutions of the evaluations, the best-worst method was preferred. The criteria weights determined according to the Best-Worst method were evaluated with the Weighted Aggregated Sum Product Assessment method and the ranking of 9 suppliers was revealed. Excel program was used during the analysis of the data.

Keywords:

Multi-Criteria Decision Making, Best-Worst Method, Weighted Aggregated Sum Product Assessment Method, Green Supply Chain,

PDF

___

Ahmadi, H. B., Sarpong, S. K. & Rezaei, J. (2017). Assessing the Social Sustainability of Supply Chains Using Best Worst Method. Resources, Conservation & Recycling, 126, 99-106.
Ahmet Öztürk, Şenol Erdoğmuş, Vesile Sinem Arıkan Analitik Hiyerarsi Süreci (AHS) Kullanılarak Tedarikçilerin Degerlendirilmesi: Bir Tekstil Firmasında Uygulama Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:26, Sayı:1, Yıl:2011, ss.93-112.
A. Özdemir, “Ürün Grupları Temelinde Tedarikçi Seçim Probleminin Ele Alınması ve Analitik Hiyerarşi Süreci İle Çözümlenmesi,” Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Derg., vol. 12, no. 1, pp. 55–84, 2010.
Aliye Ayça Supçiller, Kevser Deligöz “TEDARİKÇİ SEÇİMİ PROBLEMİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE UZLAŞIK ÇÖZÜMÜ” DOI: 10.18092/ulikidince.352742 UİİİD-IJEAS, 2018
Amir Hossein Azadniaa, Muhamad Zameri Mat Samana,, Kuan Yew Wonga, Pezhman Ghadimib, Norhayati Zakuanc(Sustainable Supplier Selection Based on Self-organizing Map Neural network and Multi Criteria Decision Making approaches) doi: 10.1016/j.sbspro.2012.11.214
Ayhan DEMİRCİ’’TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİĞİ UYGULAMASI: WASPAS VE TOPSIS TEKNİKLERİ İLE BİR SIRALAMA Journal of Business, Innovation and Governance, 2021; 4(1): 98 – 112
Ayşenur AKIN VARGELOĞLU, Mükerrem Bahar BAŞKIR, Hamza GAMGAM ‘’ Ekonomik Göstergelere Dayalı Tedarikçi Seçimi için Sezgisel Bulanık Yaklaşım’’Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 23/3 (2021)
Ay Türkmen, M. & Demirel, A. (2022). “SWARA Ağırlıklı Bulanık COPRAS Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi”, Alanya Akademik Bakış, 6(1), Sayfa No. 1739-1756.
Behzad Masoomi , Iman Ghasemian Sahebi , Masood Fathi, Figen Yıldırım, Shahryar Ghorbani Strategic supplier selection for renewable energy supply chain under green capabilities (fuzzy BWM-WASPAS-COPRAS approach) Accepted 26 January 2022
Brunelli, M. & Rezaei, J. (2019). A Multiplicative Best Worst Method for Multi Criteria Decision Making. Operations Research Letters, 47, 12-15.
Çalık, A. (2020). Hedef pazar seçimi için hibrit BWM-ARAS karar verme modeli. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 196-210. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.646115
Dagdeviren, M.; Eren, T:” Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması”, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, Cilt 16, No 2, (2001).
E. K. Zavadskas, Z. Turskis, J. Antucheviciene, and A. Zakarevicius, “Optimization of weighted aggregated sum product assessment,” Elektron. ir Elektrotechnika, vol. 122, no. 6, pp. 3–6, 2012.
E. K. Zavadskas, J. Antucheviciene, J. Šaparauskas, and Z. Turskis, “Multi-criteria assessment of facades’ alternatives: Peculiarities of ranking methodology,” Procedia Eng., vol. 57, pp. 107–112, 2013.
E. K. Zavadskas, R. Baušys, and M. Lazauskas, “Sustainable assessment of alternative sites for the construction of a waste incineration plant by applying WASPAS method with single-valued neutrosophic set,” Sustainability, vol. 7, pp. 15923–15936, 2015.
Enes Demiralay, Turan Paksoy “Strategy development for supplier selection process with smart and sustainable criteria in fuzzy environment” Received in revised form 14 February 2022; Accepted 25 July 2022
Esra AYTAÇ ADALI, Ayşegül TUŞ IŞIK “Bir Tedarikçi Seçim Problemi İçin Swara ve Waspas Yöntemlerine Dayanan Karar Verme Yaklaşımı” DOI: 10.18825/iremjournal.335408
Farahani RZ, Rezapour S, Drezner T, Fallah S. “Supply chain network design classifications, paradigms and analyses”. Omega, 41, 969-983, 2013
Fariba Goodarzi, Vahid Abdollahzadeh, Masoomeh Zeinalnezhad ‘’An integrated multi-criteria decision-making and multi-objective optimization framework for green supplier evaluation and optimal order allocation under uncertainty’’ https://doi.org/10.1016/j.dajour.2022.100087
Felix T. S. Chan & Hing Kai Chan An AHP model for selection of suppliers in the fast changing fashion market Int J Adv Manuf Technol (2010) 51:1195–1207 DOI 10.1007/s00170-010-2683-6
GÖRENER, P. D. A., & alişarlı, E. . (2021). SWARA Metodu ile Kriter Önceliklendirme: Tedarikçi Performansının Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü Working Paper Series Dergisi, 2(2), 32-39. http://workingpaperseries.ticaret.edu.tr/index.php/wps/article/view/60 (Original work published 15 Haziran 2021)
Gözde Koca, Ezgi Dilan Urmak Akçakaya “Evaluation of Factors Effective in the Design of Wearable Technological Products Using the Best-Worst Method (BWM)” BSEU Journal of Science https://doi.org/10.35193/bseufbd.847791
Gupta, H. & Barua, M. K. (2016). Identifying Enablers of Technological İnnovation for Indian MSMEs Using Best–Worst Multi Criteria Decision Making Method. Technological Forecasting and Social Change, 107, 69–79. doi:10.1016/j.techfore.2016.03.028
H.Kheng. Sim and Mohamed. K. Omar , W.C. Chee, N. T. Gan “A Survey on Supplier Selection Criteria in the Manufacturing Industry in Malaysia” The 11th Asia Pacific Industrial Engineering and Management Systems Conference The 14th Asia Pacific Regional Meeting of International Foundation for Production Research 2010
Hasan Kürşat GÜLEŞ Vural ÇAĞLIYAN∗∗ Tuğba ŞENER” Hazır Giyim Sektöründe Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Dr. Mehmet YILDIZ Özel Sayısı 2014,
Keršulienė, V. & Turskis, Z. 2011. Integrated fuzzy multiple criteria decision-making model for architect selection. Technological and Economic Development of Economy, 17(4):645-666.
Kezban KAPAR, ‘’ Bir Üretim İşletmesinde Analitik Hiyerarşi Süreci İle Tedarikçi Seçimi’’ Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt:28, Sayı:1, Yıl:2013, ss.197-231
Madjid Tavana, Akram Shaabani, Debora Di Caprio, Abbas Bonyani ‘’An integrated group fuzzy best-worst method and combined compromise solution with Bonferroni functions for supplier selection in reverse supply chains’’ https://doi.org/10.1016/j.clscn.2021.100009
Merve Cengiz Toklu, Gültekin Çağıl, Elif Pazar, Rümeysa Faydalı “SWARA-WASPAS Metodolojisine Dayalı Tedarikçi Seçimi: Türkiye'de Demir-Çelik Endüstrisi Örneği” Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Sakarya, Doi: 10.21541/apjes.441362 2018
Mustafa DESTE, Sami SEVER “KUMAŞ TEDARİĞİNDE TEDARİKÇİ SEÇİM KRİTERLERİNİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇERÇEVESİNDE BELİRLENMESİNE YÖNELİK TEKSTİL SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA” Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos 2021, Yıl: 3, Sayı: 6, 108-126.
Orhan Ecemiş, Metehan YAYKAŞLI ‘’ ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE SÜRDÜRÜLEBİLİR TEDARİKÇİ SEÇİMİ VE BİR UYGULAMA’’ DOI: 10.16992/ASOS.14474 15.12.2018
Özlem Gurel, A. Zafer Acar, Ismail Onden, Islam Gumus ‘’Determinants of the green supplier selection’’ doi: 10.1016/j.sbspro.2015.04.874
Öztürk, D. (2016). Tedarik Zinciri Yönetimi Süreçlerini Etkileyen Faktörler. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, International Journal of Social and Economic Sciences, 6 (1), s. 17-24.
Panitas Sureeyatanapas , Kawinpob Sriwattananusart, Thanawath Niyamosoth, Weerapat Sessomboon, Sirawadee Arunyanart Supplier selection towards uncertain and unavailable information: An extension of TOPSIS method https://doi.org/10.1016/j.orp.2018.01.005 2214
Rakesh R. Menon, V. Ravi Using AHP-TOPSIS methodologies in the selection of sustainable suppliers in an electronics supply chain https://doi.org/10.1016/j.clema.2022.100130
Rajnish Kumara, Sidhartha S. Padhib,, Ashutosh Sarkarb Supplier selection of an Indian heavy locomotive manufacturer: An integrated approach using Taguchi loss function, TOPSIS, and AHP https://doi.org/10.1016/j.iimb.2018.08.008
Rezaei, J. (2015). Best Worst Multi Criteria Decision Making Method. Omega, 53, 49-57.
Rezaei, J. (2016), Best Worst Multi Criteria Decision Making Method: Some Properties and A Linear Model. Omega, 64, 126-130.
Safarzadeh, S., Khansefid, S. & Barzoki, M. R. (2018). A Group Multi Criteria Decision Making Based on Best Worst Method. Computers & Industrial Engineering, 126, 111-121.
Salimi, N. (2017). Quality Assessment of Scientific Outputs Using The BWM. Scientometrics, 112 (1), 195–213. doi:10.1007/s11192-017-2284-3
Shankar Chakraborty, Edmundas Kazimieras Zavadskas “Applications ofWASPAS Method in Manufacturing Decision Making”2014 DOI:10.15388/Informatica.2014.01
Siti Komsiyah,, Rini Wongsob, Syali Widia Pratiwi’’ Applications of the Fuzzy ELECTRE Method for Decision Support Systems of Cement Vendor Selection’’ 2019
Supçiller, A. & Çapraz, O. 2011. AHP-TOPSIS yöntemine dayalı tedarikçi seçim uygulaması. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13:1-22.
Talip ARSU, Şerife UĞUZ ARSU Personel Seçim Sürecinde Kullanılan Kriterlerin Best-Worst Metodu (BWM) İle Değerlendirilmesi doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.09.1632
Tez, H. Ö., Tez, E. Yılmaz A. (2012). Tedarik Zincirinde Karşılaşılan Sorunların FMEA ile Çözümlenmesi ve Yönetilmesi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2).
Turskis, Z., Zavadskas, E.K., Antucheviciene, J. & Kosareva, N. 2015. A hybrid model based on fuzzy AHP and fuzzy WASPAS for construction site selection. International Journal of Computers Communications & Control, 10(6): 873-888.
Vafaeipour, M., Zolfani, S. H., Varzandeh, M. H. M., Derakhti, A. & Keshavarz, M. E. 2014.Assessment of regions priority for implementation of solar projects in Iran: new application of a hybrid multi-criteria decision-making approach. Energy Conversion and Management, 86: 653–663.