ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TANIMI, ÖNEMİ VE ÖĞRETMENLERİN DEĞİŞEN ROLLERİ ÜZERİNE NİTEL BETİMSEL BİR ARAŞTIRMA

Amaç: Bu araştırmada öğretmenlik mesleğinin tanımı, önemi ve öğretmenlerin değişen rollerinin öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi amaçlanmıştır.Yöntem: Araştırma nitel betimsel araştırma desenine göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu farklı okul kademlerinde değişik branşa ve deneyime sahip 14 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen açık uçlu anket formu kullanılarak toplanmıştır.Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın geçerliğini ve güvenirliğini artırmak için bir dizi önlemler alınmıştır.Bulgular: Araştırmada öğretmenler mesleklerine yönelik toplumsal, psikolojik, formasyon, duyuşsal, profesyonel ve eleştirel bir çok tanım getirmişlerdir. Bu tanımlar içerisinde en çok toplum temelli tanımlar yer almış; kültür aktarma, toplumsal etkileşim, toplumu şekillendirme kavramlarına vurgu yapılmıştır. Öğretmenler mesleklerinin öğrenci, toplum, eğitim sistemi ve devlet için önemli olduğunu düşünmüştür. Öğretmenler mesleğin öğrenciler için önemini; vizyon sağlama, mesleğe hazırlama,değişim başlatma, gelecek inşa etme, ilham kaynağı oluşturma, hayatı tanıma olarak açıklamışlardır.Öğretmenler mesleğin toplum için önemini bireyi toplumsal yaşama hazırlama ve toplumsal bilinç oluşturma,devlet için önemini öğrencilerde vatandaşlık bilinci oluşturma olarak ifade etmiştir.Özgünlük: Bu araştırmadan elde edilecek verilerle 1973 yılında yer alan öğretmenlik mesleğinin tanımının, bilgi toplumunun, çok kültürlü yaşamın, dijital çağın özelliklerini, değişen aile yapısını, öğretmen ve öğrenci özelliklerini,göz önünde bulundurarak, öğretmenlerinde görüşlerini yansıtacak şekilde yeniden tanımlanmasına katkı sağlaması beklenmektedir

On the Definition and Importance of Teaching Profession and Changing Roles of Teachers; A Descriptive Qualitative Research

Purpose In this study, it is aimed to determine the definition of the teaching profession, its importance and the changing roles of teachers according to teachers' views.Method: The research was carried out according to the qualitative descriptive research design. The study group of the research consisted of 14 teachers with different branches and experiences at different school levels. The data of the research were collected using an open-ended questionnaire developed by the researcher. Content analysis was used in the analysis of the data. A number of measures were taken to increase the validity and reliability of the study.Findings: In the research, teachers have introduced many social, psychological, formation, affective, professional and critical definitions for their profession. Among these definitions, most community-based definitions were included; The concepts of transferring culture, social interaction and shaping the society were emphasized. Teachers thought that their profession was important for students, society, education system and the state. Teachers; the importance of the profession for students; They explained it as providing a vision, preparing for the profession, initiating change, building a future, creating a source of inspiration, and getting to know life. Teachers expressed the importance of the profession for society as preparing the individual for social life and creating social awareness and its importance for the state as creating citizenship awareness in students.Originality: With the data to be obtained from this research, it is expected that the definition of the teaching profession in 1973 will contribute to the redefinition of the information society, multicultural life, digital age, changing family structure, teacher and student characteristics, and reflecting the views of teachers

PDF

___

Açıkgöz, K., (2016 ). Etkili Öğretme ve Öğrenme. Biliş Gelişim Coşkusu
Ada, Ş. ve Küçükali R. (2009). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık
Akcan, E. ve Polat, S. (2016). Eğitim konulu Türk filmlerinde öğretmen imajı: öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(3) 293-320.
Akbaba, A. ve Tüzemen, M. (2015). İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflarda ödev vermenin pedagojik boyutunun ilgili öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi, The Journal of Academic Social Science Studies Dergisi, 32, 119-138.
Akcan, E. ve Polat, S. (2016). Eğitim konulu türk filmlerinde öğretmen imajı: öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(3): 293-320.
Akyüz, Y. (2012). Türkiye’de öğretmenlerin toplumsal değişmedeki etkileri (1848-1950), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aydın, İ., Demir, T., G. ve Erdemli, O. (2015). Teacher’s views regarding the social status of the teaching profession. Anthropologist, 22(2), 146-156.
Aydın, R., Canavar, O. ve Akkın, A. (2018). Öğretmenlerin, öğretmenlik mesleği ve öğretmenliğin toplumsal statüsüne ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(21), 965- 990.
Alkan, C. (1998). Öğretmenlik mesleğinde istihdam. Çağdaş Eğitim. 241, 12-18
Aslan, S. (2013). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin “öğretmen” kavramı ile ilgili algılarının metaforik incelenmesi. Turkish Studies, 8(6), 43-59.
Aslan, K., Aslan, N. ve Cansever, B. A. (2012). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem Akademi.
Atalay, N. ve Anagün, Ş. S. (2014). Kırsal alanlarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımına ilişkin görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 9-27.
Atmaca, T. (2020). Öğretmenlerin toplumsal saygınlık ve imajlarına olumsuz etki eden faktörlerin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(1),152-167.
Ayas, A. (2009). Öğretmenlik mesleğinin önemi ve öğretmen yetiştirmede güncel sorunlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 1-12.
Azar, A. (2011). Türkiye’deki öğretmen eğitimi üzerine bir söylem: nitelik mi, nicelik mi. Yüksek öğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 36-38.
Bahadır, Z., Certel, Z., ve Topuz, R. (2019). The Role of 21st century learner skills of physical educationand sports teachers and teacher candidates on teacher skills. Turkish Journal of Sportand Exercise, 21(2), 395-402.
Buyruk, H. (2014). Öğretmen performansının göstergesi olarak merkezi sınavlar ve eğitimde performans değerlendirme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-42.
Boudersa, N. (2016). The Importance of teachers training programs and Professional development in the algerian educational context: Toward In formed and Effective Teaching Practices. Expériences Pédagogiques Retrieved from https://exp-pedago.ens-oran.dz/experiences- pedagogiques/contributions_numero1/nacera-BOUDERSA.pdf
Bozak, A, Özdemir, T ve Seraslan, D . (2016). Mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin eğitim fakültelerinde almış oldukları öğretmenlik eğitimine ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (36), 0-0.
Bozbayındır, F. (2019). Öğretmenlik mesleğinin statüsünü etkileyen unsurların öğretmen görüşleri temelinde incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 18 (76), 2076 2104.
Can, E. (2019). Öğretmenlerin meslekî gelişimleri: Engeller ve öneriler. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi. 7(4), 1618-1650.
Can, E. (2017). Öğretmenlik mesleği: Mevcut durum ve uygulamalar. E. Babaoğlan, E.Kıral, A.Çilek ve F.G. Yılmaz (Ed). Eğitime farklı bakış içinde (s.41-56). Ankara: EYUDER Yayınları.
Chai, C. S., ve Lim, C. P. (2011). The ınternet and teacher education: traversing between the digitized world and schools. The Internet and HigherEducation, 14(1), 3-9.
Cerit, Y. (2008) Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. ( 5. baskı, Çev. M. Bütün, ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi
Çakmak, M. (2011). Değişen öğretmen rolleri: öğretmen adaylarının düşünceleri. Eğitim ve Bilim, 36(159), 14-24.
Çeliköz, N. (2003). Öğretmenlik Mesleği ve Etiği, M. Ç. Özdemir, (Ed.) Öğretmenlik Mesleğine Giriş içinde (ss. 329-390). Ankara: Asil Yayın Dağıtım,
Çetin, A. (2017). Özel dershanelerden resmi okullara atanan ilköğretim fen bilimleri öğretmenleri üzerine bir durum çalışması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana.
Çetin A. ve Gül M. (2018). Toplumsal değişim sürecinde eğitim. S. Ünsal ve A. Çetin (Ed.), Eğitim sosyoloji içinde (ss 93-115). Ankara: Nobel Yayınları.
Çetin, A.ve Ünsal, S. (2019). Merkezi sınavların öğretmenler üzerinde sosyal, psikolojik etkisi ve öğretmenlerin öğretim programı uygulamalarına yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 304-323..
Demir, E., ve Köse, M. (2016). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğretmen görüşleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (53), 38-57.
Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
Dinçer, S., Şenkal, O., ve Sezgin, M. E. (2013). Fatih projesi kapsamında öğretmen, öğrenci ve veli koordinasyonu ve bilgisayar okuryazarlık düzeyleri. Akademik Bilişim, 274-286.
Ekinci, A., 2010. Aday öğretmenlerin iş başında yetiştirilmesinde okul müdürlerinin rolü, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 63-77.
Eskicumalı, A. (2004). Eğitim, öğretim ve öğretmenlik mesleği. Y. Özden (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş içinde (s.1-32, 3. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık
Erzen, Z. ve Epçaçan, C. (2018). Öğretmen görüşlerine göre öğretmenlerin toplumdaki saygınlığının incelenmesi. Journal Of Institute Of Economic Development and Social Researches, 4(9), 331-345.
Eroğlu, M. ve Özbek, R. (2018). Öğretmenlerin meslekî gelişim kavramına ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11(59), 754-765.
Gündüz, Ş. (2005). Geleneksel-çevrimiçi ve bireysel-işbirliğine dayalı ödev uygulamalarının lisans öğrencilerinin akademik başarılarına ve ödeve ilişkin tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Güneş, F . (2014). Eğitimde ödev tartışmaları. .Bartın University Journal of Faculty of Education, 3(2), 1-25.
Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27(2), 13-21.
Göker, S. D., ve Gündüz, Y. (2017). Dünya ölçeğinde öğretmenlerin saygınlık statüsü ve özlük hakları. Milli Eğitim Dergisi, 46(213), 177-196
Gönülaçar, Ş. (2016). Türkiye’de öğretmen imajı ve itibarı üzerine bir inceleme. Erişim Tarihi: 11.03.2018, https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/41461508/ Turkiyede.Ogretmen.Imaji.ve.Itibari.sgonulacar.
Karadoğan, A. (2019). Z kuşağı ve öğretmenlik mesleği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 9-41.
Karataş, K. (2020). Öğretmenlik mesleğine kuramsal bir bakış. Electronic Journal of Education Sciences, 9(17), 39-56.
Keskin, D. (2012). Bitmeyen sınavlar yaşanmayan hayatlar. Eğitimde paradigma değişimi. Ankara: Dipnot Yayınları
Kozikoğlu, İ., ve Özcanlı, N. (2020). Öğretmenlerin 21. yüzyıl öğreten becerileri ile mesleğe adanmışlıkları arasındaki ilişki. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(1), 270-290.
Hallam, S. (2004). Current findings-homework: The Evidence. British Educational Research Asso- ciation Research Intelligence, 89, 27-29.
Harden, R. M. AndCrosby, J. R. (2000). The good teacher is moret han a lecturer – the twelve roles of the teacher, An extended summary of AMEE Medical Education Guide No 20, Published in Medical Teacher 22 (4), 334-347.
Hargreaves, L. (2009). The status and prestige of teachers and teaching. L.J. Saha ve A.G. Dworkin (Ed.). International handbook of research on teachers and teaching(ss. 217-229) Springer International Handbooks of Education, vol 21. Springer, Boston, MA
Harrison, C. ve Killion, J. (2007) Ten Roles For Teacher Leaders, Educational Leadership, September, 65(1), 74-77.
Hatipoğlu, A., ve Kavas, E. (2016). Veli yaklaşımlarının öğretmen performansına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1012-1034.
Hattingh, A. ve de Kock, D.M. (2008). Perceptions of teacher roles in an experience-rich teacher education programme, Innovations in Education and Teaching International, 45(4), 321–332.
Hoyle, E. (2001). Teaching: Prestige, status and esteem. Educational Management and Administration, 29(2), 139– 152.
İlğan, A., ve Ceviz, H. (2019). There lationship between the perception of the societyrelatedto teaching profession and teachers’ Professional motivation according toteachers view. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(2), 285-338
Martinovic, D. ve Zhang, Z. (2012). Situating ICT in the teacher education program: Overcoming challenges, fulfilling expectations. Teaching and Teacher Education, 28(3), 461-469
MEB (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, “1739 Sayılı Kanun”, Resmi Gazete, 14574, 24 Haziran, 1973.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Mutlu, G. (2020). Türk akademisyenlerin yağmacı dergilere ilişkin görüşleri: Bir nitel betimsel çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 107- 134.
Odabaşı, F. (2008). Öğretmenlikte meslekî gelişimin kuramsal ve kavramsal yapısı. I. K.Yurdakul (Ed.), Öğretmenlikte meslekî gelişim içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:2592
Oktay, A. (1991). Öğretmenlik mesleği ve öğretmenin nitelikleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 187-193.
Özer, B. ve Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 39-55.
Özdemir, Ö. (2008). Türkiye'de öğretmen kimliğinin dönüşümüne ilişkin bir çözümleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özdemir, T. Y., ve Orhan, M. (2019). Öğretmenlerin öğretmenlik mesleğinin imajı hakkındaki görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 9(4), 824-846
Özden, Y. (2002). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık
Özbek, R., Kahyaoğlu, M., ve Özgen, N., (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 221-232.
Özyılmaz, Ö. (2013). Türk Milli Eğitim Sisteminin sorunları ve çözüm arayışları (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık
Patton, M. Q., 2018. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri, (Çv.Ed.: M. Bütün ve S.B. Demir) 3. Baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara,
Resmi Gazete, 23 Ekim 1989.
Resmi Gazete, 26 Temmuz 2014, Sayı : 29072.
Sandelowski, M. (2000). What ever happened to qualitative description? Research in Nursing and Health, 23(4), 334-340.
Sandelowski, M. (2010). What's in a name? Qualitative description revisited. Research in Nursing ve Health, 33(1), 77-84.
Seferoğlu, S. S., (2004). Öğretmen yeterlilikleri ve mesleki gelişim, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
Sezer, Ş., (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: fenomenolojik bir çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 534- 549.
Sezgin, F., Erdoğan, O. ve Has Erdoğan, B. (2017). Öğretmenlerin teknoloji öz yeterlikleri: Öğretmen ve öğrenci görüşlerine yönelik bütüncül bir analiz. Eğitim teknolojisi kuram ve uygulama, 7(1), 180-199.
Smak, M. ve Walczak, D. (2017). The prestige of the teaching profession in the perception of teacher sand former teachers. Edukacja: An Inter disciplinary Approach, 5, 22-40.
Şahin, A. E. (2006). Meslek ve öğretmenlik. Veysel Sönmez(Ed.) Eğitim bilimine giriş içinde, (s. 261 305). Ankara: Anı Yayıncılık
Şimşek, C.,ve Tuzluca, S. (2015). Yetişkinlerin düşünce hayatında olumlu iz bırakan öğretmenlerin ortak kişilik ve davranış özellikleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 131-141.
Şişman, M.(1999). Öğretmenliğe Giriş. Ankara: PegemA Yay.
Şişman, M. ve Acat, M. B. (2003). Öğretmenlik Uygulaması Çalışmalarının Öğretmenlik Mesleğinin Algılanmasındaki Etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 235–250.
Turan Özpolat, E., Karakoç, B. ve Kara, K. (2017). İlkokulda verilen ev ödevlerine ilişkin öğretmen ve veli görüşlerinin değerlendirilmesi, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(30)1849-1890.
Uche, C. M.,Kaegon, L. E., ve Okata, F. C. (2016). Teachers' Level of Awareness of 21st Century Occupational Roles in Rivers State Secondary Schools. Journal of Educationand Training Studies, 4(8), 83-92.
Ünal, S. ve Ada S., (2001). Öğretmenlik mesleğine giriş, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, Ünsal, S. ve Bağçeci, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki imajlarına ilişkin görüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler. Journal of Human Sciences, 13(3), 3905-3926.
Ünsal S. ve Korkmaz, F(2018). Eğitim ve sosyoloji ilişkisi. S. Ünsal ve A. Çetin (Ed.), Eğitim sosyoloji içinde (ss 35-58). Ankara: Nobel Yayınları
Ünsal, S. (2018). Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin statüsüne ilişkin bir pareto Analizi. Sakarya UniversityJournal of Education, 8(2), 111-130.
Yalçın-Wells, Ş. (2015). Görsele sanatlar öğretmeni adaylarının öğretmen ve sanatçı algısına ilişkin metafor analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 160-175.
Yaşar, Ş. (2008). Öğretmenlik mesleği ve öğretmenin nitelikleri. Eğitim bilimine giriş içinde. M.Gültekin (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:1825.
Yazar, T. (2015). Eğitim ve öğretim ile ilgili temel kavramlar. T. Y. Yelken, ve C. Akay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s. 1-24). Ankara: Anı Yayıncılık.
Yıldırım, A.,ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
Yıldız, A. (2014). Türkiye'de öğretmenlik mesleğinin dönüşümü: İdealist öğretmenden sınava hazırlayıcı teknisyen öğretmene. A. Yıldız (Ed.) Öğretmenliğin dönüşümü içinde. (s. 13- 26) İstanbul: Kalkedon Yayınevi.
Yıldız, A. ve Ünlü, D. (2013). Metaforlarla öğretmenliğin dönüşümü: “Dün heybetli bir şelaleydik, bugün ise kurumaya yüz tutmuş dere”. II. Uluslararası Eleştirel Eğitim Konferansı'nda sunulmuş bildiri. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara
Walberg, H. J.,Paschal, R. A., ve Weınsteın, T. (1985). Homework’s powerful effects on learning, Educational Leadership, 42, 76-78.
Willis, D. G.,Sullivan-Bolyai, S., Knafl, K., ve Cohen, M. Z. (2016). Distinguishing feature sand similarities between descriptive phenomenological and qualitative description research. Western Journal of Nursing Research, 38(9), 1185-1204.