Esra KAYA ERDOĞAN, Hatice KURTULUŞ, Deniz YÜKSEKER

İSTANBUL’DA GÖÇMENLERİN MEKÂNA YERLEŞME VE TUTUNMA DİNAMİKLERİ: BEYOĞLU ÖRNEĞİ

Beyoğlu, İstanbul’un en hareketli nüfusa sahip merkez ilçelerinden biridir. İlçe giderek çeşitlenen ve artan oranlarda göçmen gruplarının mekâna tutunma, yerleşme, hareketlilik dinamikleri barınma ve çalışma olanaklarının yarattığı olumsallıklar paralelinde şekillenir. Kentsel haklara ve hizmetlere erişim düzeyleri ise göçmenlerin statülerine, göçmenlik ağlarına ve sınıfsal konumlarına göre değişkenlik göstermektedir. Amaç: Bu çalışma Beyoğlu ilçesi örneğinden yola çıkarak farklı göçmen gruplarının mekânda yerleşme/tutunma dinamikleri ve kentsel mekandaki ihtiyaç, sorun ve beklentilerine dair özgün nitel veriye dayalı bir analizle, göçmenlere yönelik üretilebilecek yerel sosyal politika ve uygulamalara katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Yöntem: Nitel veri toplama teknikleriyle yapılan saha araştırması ilçedeki beş göçmen grup ile gerçekleştirilen altı odak grup toplantısı ile uzmanlar ve kamu kurumları temsilcilerinden oluşan 19 kişi ile yapılan mülakatlara dayanmaktadır. Bulguların analizi NVİVO nitel analiz programında araştırma ekibi tarafından yapılmıştır. Bulgular: Beyoğlu’ndaki en büyük göçmen grubunu geçici koruma statüsündeki Suriyeliler oluşturmakla birlikte, ilçede çok sayıda düzensiz ve kayıtsız göçmen mevcuttur. İlçedeki göçmen varlığının en önemli belirleyenleri ilçenin sosyo-mekânsal özellikleridir. On yıllardır metruklaşmakta olan konut stoku, düzensiz veya yoksul göçmenler için barınabilecekleri bir alan yaratmıştır. Ancak konutlar insani barınma koşullarını çoğu kez karşılamamaktadır. Kamu kurumlarının bazı mahallelerdeki sosyo-mekânsal koşullara yönelik kayıtsızlığı da ilçede kayıtsız ve düzensiz göçmenlerin yerleşimini kolaylaştırmaktadır. Beyoğlu’nda yoğunlaşan yeme-içme ve konaklama sektörleri ile küçük imalat sektörünün varlığını sürdürmesi, göçmenlere kayıt dışı çalışma olanakları sunmaktadır. Beyoğlu’ndaki göçmenlerin birçoğunun kayıtsız veya düzensiz olması, sağlık hizmetleri ve eğitim gibi temel haklara ve işgücü piyasalarına erişimlerini olumsuz etkilemektedir. Kayıtsız ve düzensiz göçmenlerin çocuklarının örgün eğitime erişimi yoktur. Kayıtsız Suriyelilerin çocukları arasında çocuk işçiliği de yaygındır. Göçmenlerin temel sağlık hizmetleri ve bulaşıcı hastalıklardan korunma ve tedavi hizmetlerine erişiminin çok yetersiz olması, halk sağlığı açısından da bir risk oluşturmaktadır. Kötü ve kalabalık konutlarda yaşayan kadın ve çocuk göçmenlerin mahalle içerisindeki birkaç park haricinde sosyalleşme mekanları neredeyse yoktur.Özgünlük: Çalışmada göçmenlerin mekâna yerleşimlerinde belirleyici olan sosyo-mekânsal örüntülerin tespiti ile farklı niteliklerdeki göçmen gruplarının mekâna yerleşme ve tutunma dinamikleri arasındaki ayrımlar ve benzerliklerin analizi göç alandaki çalışmalara özgün bir katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İstanbul, Beyoğlu, göç, göçmen, kent, konut, istihdam, kentsel haklar

THE DYNAMICS OF MIGRANT SETTLEMENT IN ISTANBUL: THE CASE OF BEYOĞLU

Beyoğlu is one of the central districts of Istanbul with the most mobile population. The dynamics of settlement and mobility of increasingly diverse and larger number number of migrants , in the district, are shaped in parallel with the contingencies created by housing and working opportunities. The level of access to urban rights and services varies according to migrants' status, migration networks and class position.Aims: This study aims to contribute to local social policies and practices targeting n migrants with an original qualitative data-based analysis of the settlement dynamics of different migrant groups in space and their needs, problems and expectations, based on the case of the Beyoğlu district.Methodology: The field research, based on qualitative data collection techniques, is based on six focus group meetings with five migrant groups in the district and interviews with 19 people, including experts and representatives of public institutions. The findings were analyzed by the research team in NVİVO a qualitative data analysis software.Findings: While Syrians under temporary protection status constitute the largest migrant group in Beyoğlu, there is a large irregular and unregistered migrant population in the district. The most important determinants of the migrant presence in the district are its socio-spatial characteristics. The housing stock, which has been falling into disrepair for decades, has created a space where irregular or poor migrants can find shelter. However, the dwellings often do not meet decent housing conditions. The indifference of public institutions towards the socio-spatial conditions in some neighborhoods also facilitates the settlement of undocumented and irregular migrants in the district. The catering and accommodation sectors concentrated in Beyoğlu and the continued existence of the small manufacturing sector provide migrants with opportunities for informal employment. The fact that many of the migrants in Beyoğlu are unregistered or irregular negatively affects their access to basic rights such as health services and education, as well as to labor markets. Children of unregistered and irregular migrants do not have access to formal education. Child labor is also prevalent among children of unregistered Syrians. Migrants' inadequate access to basic health care, prevention and treatment of communicable diseases also poses a public health risk. Women and children migrants living in poor and crowded housing have almost no socializing spaces other than a few parks in the neighborhood.Originality: The identification of the socio-spatial patterns of settlement of migrants and the analysis of the differences and similarities between the settlement of different migrant groups in Beyoğlu make an original contribution to migration studies.

Keywords:

İstanbul, Beyoğlu, migration, migrant, city, housing, employment, urban rights,

PDF

___

Bendel, P., Schammann, H., Heimann, C. ve Stürner, J. (2019). A local turn for European refugee politics: recommendations for strengthening municipalities and local communities in refugee and asylum policy of the EU. Heinrich-Böll Foundation Policy Paper. https://eu.boell.org/sites/default/files/e-paper_a_local_turn_for_european_refugee_politics.pdf?dimension1=zora2020 (Erişim tarihi: 5. Ağustos 2022).
Betts, A., Memişoğlu, F., ve Ali, A. (2020). What difference do mayors make? The role of municipal authorities in Turkey and Lebanon’s response to Syrian refugees. Journal of Refugee Studies. 34(1), 491-519.
Doğanay, C. ve diğerleri. (2020). Zorunlu göçmenler için sosyal eşitlik: Pandemi sürecinde yerel yönetimlerin ve STK'ların rolü. TEPAV ve Heinrich Böll Stiftung Türkiye Temsilciliği. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1617631216- (6.Zorunlu_Gocmenler_icin_Sosyal_Esitlik_Pandemi_Surecinde_Yerel_Yonetimlerin_ve_STK_larin_Rolu.pdf (Erişim tarihi: 20. Ağustos 2022).
Erder, S. (2020). Bekleme odasında göç araştırması yapmak. İçinde Y. Ahi, M. N. Gültekin ve M. Açıkgöz. (Der.), Göç ve kent: Etkileşimler (ss.15-23). Nika Yayınevi.
Glorius, B., Oesch, L. Nienaber, B., ve Doomernik, J. (2019). Refugee reception within a common European asylum system: Looking at convergences and divergences through a local-to-local comparison. Erkunde, 73(1), 19-29.
Göç İdaresi Başkanlığı. (2022). İstatistikler. Güncel Veriler. http://goc.gov.tr (Erişim tarihi: 3.Eylül.2022).
Heimann, C., ve Stürner, J. (2020). Evaluation report: Urban partnership on the inclusion of migrants and refugees. European Commission. Urban Agenda for the EU. https://ec.europa.eu/futurium/en/system/files/ged/evaluation_report_urban_partnership_on_the_inclusion_of_migrants_and_refugees.pdf (Erişim tarihi: 5.Eylül.2022).
International Organization for Migration. (2019). Baseline Assessment in Istanbul Province. Ankara: IOM.
Jacobs, J. (2017). Büyük Amerikan Şehrinin Ölümü ve Yaşamı. İstanbul: Metis Yayınları.
Kale, B. ve Erdoğan, M. (2019). The impact of GCR on local governments and Syrian refugees in Turkey. International Migration. 57(6), 224-242.
Karakaya Polat, R. ve Lowndes. V. (2021) How does multi-level governance create capacity to address refugee needs, and with what limitations? An analysis of municipal responses to Syrian refugees in Istanbul. Journal of Refugee Studies. 35(1), 51-73.
Karpat, H.K. (2003). Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Kocaoğulları, A., Avcı, E., ve İnanç, S. B. (2020). Kentsel hizmetlere göç perspektifinden bakmak: Pandemi dönemi İstanbul örneği – Ulusal düzeyde karar alıcılar için politika önerileri. Yereliz ve Heinrich Böll Stiftung Türkiye Temsilciliği. http://yereliz.org/wp-content/uploads/2020/12/Ulusal_Duzeyde_Karar_Alicilar_son_dijital.pdf (Erişim tarihi: 3.Eylül.2022).
Kurtuluş, H., Yükseker, D., ve Kaya Erdoğan, E. (2022). Hak temelli yerel politika bağlamında Beyoğlu'ndaki göçmenler: Nitel bir araştırma. Türkiye Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Araştırmalar Vakfı ve Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. https://tr.boell.org/sites/default/files/2022-06/Beyoglu%20Raporu_V03-final.pdf. (Erişim tarihi: 3.Eylül.2022).
Lowndes, V. ve Karakaya Polat, R. (2021). How do local actors interpret, enact and contest policy? An analysis of local government responses to meeting the needs of Syrian refugees in Turkey. Local Government Studies. 1-24.
Penninx, R. (2019). Problems of and solutions for the study of immigrant integration. Comparative Migration Studies. 7(13), 1-11.
Scholten, P., Collett, E. ve Petrovic, M. (2017). Mainstreaming migrant integration? A critical analysis of a new trend in integration governance, International Review of Administrative Sciences, 83(2), 283–302.
Stürner, J., Heinemann, C., Bendel, P., Schammann, H. (2020). Policy Brief - When mayors make migration policy: What role for cities in EU migration and integration policymaking? European Policy Center. European Migration and Diversity Programme. https://www.epc.eu/content/PDF/2020/Mayors_make_migration.pdf (Erişim tarihi: 3.Eylül.2022).
Uzun, N. (2001). Gentrification in Istanbul: A diagnostic study. Netherlands Geographical Studies, No 285. Utrecht.
Yükseker, D. (2021). Kapsayıcı belediyecilik ve göçmenlerin kamu hizmetlerine erişimi. Yerel yönetimler için politika önerileri. TÜSES ve Heinrich Bölll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. http://www.tuses.org.tr/userfiles/files/kapsay%C4%B1c%C4%B1%20belediyeler-yerel%20politika%20o%CC%88nerileri.pdf. (Erişim tarihi: 8.Eylül.2022).
Yükseker, D. (2012). Kürtler’in yerinden edilmesi ve sosyal dışlanma: 1990’lardaki Zorla göçün sonuçları. İçinde S. G. Ihlamur-Ömer ve N. A. Şirin Öner (Der.) Küreselleşme Çağında Göç. Kavramlar, Tartışmalar. İletişim Yayınları.
Yükseker, D. Tekin, U. ve N. Şahin Taşğın. (2021). Türkiyeli ve Suriyeli genç erkeklerin gündelik yaşam deneyimleri: Küçükçekmece ve Sultanbeyli üzerine bir araştırma. Anadolu Kültür ve Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. https://www.anadolukultur.org/34-calismalarimiz/1265-turkiyeli-ve-suriyeli-gencler/ (Erişim tarihi: 10.Eylül.2022).
Yükseker, D. ve Brewer, B. K. (2011). Astray and stranded at the gates of the European Union. African transit migrants in Istanbul. New Perspectives on Turkey (44), 129-60.
Zapata-Barrero, R. (2017). Intercultural policy and multi-level governance in Barcelona: Mainstreaming comprehensive approach. International Review of Administrative Sciences. 83(2), 247–266.
Zapata-Barrero, R., Caponio, T. ve Scholten, P. (2017). Theorizing the ‘local turn’ in a multi-level governance framework of analysis: a case study in immigrant policies. International Review of Administrative Sciences. 83(2), 241–24.