AYDINLATMA SİSTEMLERİNİN YENİLENME GEREKSİNİMLERİ

Aydınlatma teknolojisinin tarihsel gelişimine bakıldığında, ışık kaynaklarının verimliliği ve yaşam ömrünün sürekli olarak geliştirildiği görülmektedir. Bu durum, binalarda kullanılan eski teknolojiye sahip ışık kaynaklarının veya bu kaynaklar ile tasarlanmış ve uygulanmış mevcut aydınlatma sistemlerinin yenilenme çabasını beraberinde getirmektedir. Ancak bu yenileme eylemi, teknolojinin hızına yetişmeye çalışan bir telaş ile değil, kurallı ve tanımlı bir proje süreci ile gerçekleştirilmelidir. Bu çalışmada, mevcut aydınlatma sistemlerinin yenilenme sürecine ilişkin oluşturulması gereken bir proje yaklaşımının ilk ayağı olan, yenilenme gereksiniminin değerlendirilmesi aşaması ile ilgili konular irdelenmektedir. Mevcut aydınlatma sistemleri çeşitli sebepler ile yenilenmeye gereksinim duyabilmektedir. Bu sebepler çalışmada, kullanıcı konforu ile ilgili gereksinimler, enerji tüketimi ile ilgili gereksinimler, çevresel konular ile ilişkili gereksinimler, yaşam ömrü ve teknoloji ile ilgili gereksinimler olarak ele alınmıştır. Bu konular ile ilgili güncel standart, yönetmelik ve literatür derlenmiştir. Ayrıca gerek Covid-19 pandemisinin sosyal yaşantımıza getirdiği değişimler, gerekse küresel çevre hedeflerinin de sonucunda ortaya çıkan gereksinimlere yer verilmiştir. Çalışma, bir mevcut aydınlatma sisteminin yenilenmesi gereğinin değerlendirilebileceği ilgili konular ve güncel bilgileri bünyesinde içermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Aydınlatma, Yenileme, Konfor şartları, Enerji etkinliği, Retrofit

RENEWAL REQUIREMENTS OF LIGHTING SYSTEMS

In the historical development of lighting technology, it has been tried to continuously improve the efficiency and life span of light sources. Today, LED technology are much more efficient than many previously used technologies. Therefore, there is an effort to renew the existing lighting systems designed and applied with these old technology light sources. However, this renewal operations should be carried out with a regular and defined project process, not with a rush trying to keep up with the speed of technology. In this study, the topics related to the evaluation phase of the renewal requirement, which is the first step of a project process that should be created on the renewal of existing lighting systems, are examined. Existing lighting systems may need to be renewed for various reasons. These reasons are discussed in the study as requirements related to user comfort, energy consumption, environmental issues, life-cycle issues, and technology-related requirements. Current standards, regulations and literature on these subjects have been compiled. In addition, both the changes brought by the Covid-19 pandemic to our social life and the needs that emerged as a result of global environmental goals are included. The study includes relevant topics and up-to-date information on whether an existing lighting system needs to be renewed or not.

Keywords:

Lighting, Renewal, User comfort, Energy-efficiency, Retrofitting,

PDF

___

Albrice, D. (2015). How Long Do Buildings Last. https://thecondogroup.com/long-buildings-last-david-albrice/ adresinden 06 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
Avrupa Komisyonu (2011). Restriction of Hazardous Substances in Electrical and Electronic Equipment (RoHS). https://environment.ec.europa.eu/topics/waste-and-recycling/rohs-directive_en adresinden 06 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
CEN/TR 15193-2:2017 (2017). Binalardaki enerji performansı – Aydınlatma ile ilgili enerji gerekleri – Bölüm 2: EN 15193-1 Modül M9, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
Global Alliance for Buildings and Construction (2020). 2020 Global Status Report for Buidings and Construction. https://globalabc.org/sites/default/files/inline-files/2020%20Buildings% 20GSR_FULL%20REPORT.pdf adresinden 06 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
Halonen, L., Tetri, E. & Bhusal, P. (edt.) (2010). Annex 45 Guidebook On Energy Efficient Electric Lighting For Buildings. Aalto Universitesi, Aalto.
Hegger, M., Fuchs, M., Stark, T. & Zeumer, M. (2008). Energy Manual: Sustainable Architecture. Birkhauser Verlag AG, Basel.
IEA (2021). Global lighting sales, historical and in the Net-Zero Scenario, 2010-2030, IEA, Paris https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/global-lighting-sales-historical-and-in-the-net-zero-scenario-2010-2030 adresinden 6 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
İncedayı, D. (2007). Sürdürülebilirliğin kültürel boyutu, dosya 05 -sürdürülebilirlik: Kent ve mimarlık, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, no:51.
İnşaat Teknolojileri Araştırma Grubu (1995). Enerji Etkin Konut ve Yerleşme Tasarımı, Proje No: İNTAG 201. TUBİTAK, Ankara.
Karakaya, E. & Özçağ M. (2003). Türkiye Açısından Kyoto Protokolü’nün Değerlendirilmesi Ve Ayrıştırma (Decomposition) Yöntemi ile CO2 Emisyonu Belirleyicilerinin Analizi, VII. ODTÜ Ekonomi Konferansı, Ankara.
Kitsinelis, S. & Kitsinelis S. (2015). Light Sources: Basics of Lighting Technologies and Applications, Routledge, United Kingdom.
Kunduracı, A.C., Kazanasmaz, T. (2016). Aydınlatma kontrol sistemlerinin kullanıcı memnuniyeti üzerindeki etkisine eleştirel bir bakış, Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 553-560.
Lam, J. C., Tsang, C.L. & Yang, L. (2006). Impacts of lighting density on heating and cooling loads in different climates in China, Energy Conversion and Management, 47(13-14), 1942-1953.
Lohse, R., Staller, H. & Riel M. (2016). The economic challenges of deep energy renovation - differences, similarities, and possible solutions in central europe: Austria and Germany. ASHRAE Transactions, 122(1), 69-87.
Maldonado, L., Hidalgo, A. & Hechavarria R. (2018). Greenhouse gas emission reduction by the selection of efficient lighting systems, IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 188.
Martin, L., Hauret, L. & Fuhrer, C. (2022). Digitally transformed home office impacts on job satisfaction, job stress and job productivity. COVID-19 findings. PLOS ONE 17(3), e0265131.
Norden, J., Karlsson, H., Markusson, C., Ruud S., Lindgren, M. & Ollas, P. (2015). Changing to energy efficient light sources - an analysis of the energy balance of buildings, 6th International Building Physics Conference, Italy.
Özçuhadar, T. (2007). Sürdürülebilir çevre için enerji etkin tasarımın yaşam döngüsü sürecinde incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Özkaya, M. (1968). Aydınlatma tekniği, İtü Teknik Okulu Yayınları, İstanbul.
Philips (2017). Fiyat listesi mayıs [Katalog]. Philips Aydınlatma, Hollanda.
Philips (2008). Lighting catalog lamp specification and application guide 2008–2009 [Katalog]. Philips, Hollanda.
Philips (2022). Ürün Kataloğu. https://www.lighting.philips.com.tr/prof adresinden 6 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
Sedziwy, A., Basiura, A. & Wojnicki, I. (2018). Roadway lighting retrofit: Environmental and economic impact of greenhouse gases footprint reduction, Sustainability, 10(11), 3925.
Sirel, Ş. (2012). Aydınlatma sözlüğü, Yapı Fiziği Enstitüsü, İstanbul.
Stiller, M. (2012). Quality lighting for high performance buildings, The Fairmont Press Inc. ABD.
TS EN 12464-1:2021 (2021). Işık ve aydınlatma - Çalışma yerlerinin aydınlatılması - Bölüm 1: Kapalı çalışma alanları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TS EN 12665 (2019). Işık ve aydınlatma-Aydınlatma kurallarını belirleyen temel tarifler ve kriterler, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
Uyan, E., Küçükdoğu, M.Ş. & Aydemir, I. (2018). Aydınlatma Kalitesini Belirleyen Psikolojik Parametrelerin Çalışma Alanı Örneğinde İncelenmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 17(33), 51-60.
Welz, T., Hischier, R. & Hilty L.M. (2011). Environmental Impacts of Lighting Technologies - Life Cycle Assessment And Sensitivity Analysis, Environ Impact Asses Rev., 31(3), 334-343.
Williams, A., Atkinson, B., Garbesi, K., Page, E. & Rubinstein, F. (2012). Lighting controls in commercial buildings, The Journal of the Illuminating Engineering Society, 8(3), 161-180.
90.1-2019 (2019). Energy Standard for Buildings Except Low-Rise Residential Buildings, ANSI/ASHRAE/IES, ABD.