Yansıma Yoluyla Zararların Tazmini Taleplerine Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi Bakımından Zarar YerininTespiti

Yabancılık unsuru taşıyan haksız fiillerden doğan uyuşmazlıklarda uygulanacak hukuku belirleyen genel düzenleme, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 34. maddesi hükmüdür. Söz konusu hüküm gereği, haksız fiilden doğan borçlar, haksız fiilin işlendiği yer ile zararın meydana geldiği yerin farklı ülkelerde olması halinde zararın meydana geldiği ülke hukukuna tabi olacaktır. Bu hüküm kapsamında, zarar yeri tespit edilirken, doğrudan zararın meydana geldiği ülkenin dikkate alınması gerektiği doktrinde çoğunlukla kabul edilmektedir. Ancak, haksız fiile bağlı doğrudan sonuçların yanı sıra dolaylı sonuçlar ve yansıma yoluyla görülen zararlar da mevcut olabilmektedir. Kanunda haksız fiile bağlı doğrudan sonuçların mı yoksa dolaylı sonuçların mı dikkate alınacağı konusunda bir açıklık bulunmamaktadır. Bu makalede, yansıma yoluyla zararların tazmini talepleri bakımından zarar yerinin belirlenmesinde, doğrudan zarar yerinin esas alınıp alınamayacağı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Yansıma yoluyla zarar, zarar yeri, haksız fiillere uygulanacak hukuk, dolaylı zarar, doğrudan zarar.

Determination of the Place of Injury with respect to Determining the Law Applicable to the Claims for Indemnity of Reflective and Ricochet Losses

The general provision determining the law applicable in disputes arising from torts including foreign element is the provision of article 34 of Turkish code on private international and procedural law. According to this provision, the law of the country where the damage occurred will be applied to debts arising from tort, if the place where the tort was committed and the place where the damage occurred are in different countries. Within the scope of this provision, it is generally accepted in the doctrine that the country where the direct damage occurred should be taken into account when determining the place of damage. However, besides the direct consequences due to tort, there may also be indirect consequences and reflective damages. There is no clarity in code on private international and procedural as to whether direct or indirect consequences due to tort will be taken into account. In this article, it will be discussed whether the place of direct damage can be considered in determining the place of damage in terms of claims for indemnity of reflective and ricochet losses.

Keywords:

Reflective and ricochet losses, place of injury, law applicable to torts, indirect damage, direct damage.,

PDF

___

Akıncı, Ziya, Milletlerarası Özel Hukuk, 1. Bası, Vedat, İstanbul, 2020.
Audit, Bernard; d’Avout, Louis, Droit International Privé, Septième Edition Refondue, ECONOMICA, 2013.
Bach, Ivo, Rome II Regulation Pocket Commentary, Edited by Peter Huber, 2011.
Baysal, Başak, Haksız Fiil Hukuku BK m. 49-76, On iki Levha, İstanbul, 2019.
Bonomi, Andrea, Commentaire Romand Loi Sur le Droit International Privé, Edité par Andreas Bucher, Helbing Lichtenhahn, 2011.
Cheshire; North; Fawcett, Private International Law, 15th Edition, Oxford, 2017.
Çakırca, Seda İrem, Türk Sorumluluk Hukukunda Yansıma Zararı, Vedat, İstanbul, 2012.
Çavuş, Özgür Hakan, ¨Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Kapsamında Çocuğun Durumu¨, Sosyal Güvenlik Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 10, Sayı: 1.
Çelikel, Aysel; Erdem, Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, 16. Bası, Beta, İstanbul, 2020.
Dardağan, Esra, Milletlerarası Usul Hukukunda Aşkın Yetki Kavramı, Ankara, 2005.
Dickinson, Andrew, The Rome II Regulation – The Law Applicable to Non- Contractual Obligations, Oxford, 2008.
Doğan, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Bası, Savaş, Ankara, 2020.
Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21. Baskı, Yetkin, Ankara, 2017.
Ergüne, Serkan, ¨Destekten Yoksun Kalma Tazminatı¨, Sigorta Hukuku Sempozyumları, Editörler: Samim Ünan-Emine Yazıcıoğlu, On İki Levha, İstanbul, 2018.
Gaudemet-Tallon, Helene, Compétence et Exécution des Jugements en Europe, 4e Edition, LGDJ, 2010.
Giray, Faruk Kerem, “Milletlerarası Özel Hukuk Hakkaniyetinin 5718 Sayılı MÖHUK Kapsamında Değerlendirilmesi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Özel Sayı Prof. Dr. Erhan Adal’a Armağan, Yıl: 2012, Cilt: 9, Sayı: 1.
Gökyayla, K. Emre, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Seçkin, Ankara, 2004.
Güngör, Gülin, Türk Milletlerarası Özel Hukuku, Yetkin, Ankara, 2021.
Hatemi, Hüseyin, Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Gözden Geçirilmiş 2. Bası, Filiz, İstanbul, 1998.
Hohloch, Gerard, ¨The Rome II Regulation: An Overview-Place of Injury, Habitual Residence, Closer Connection and Substantive Scope: The Basic Principles¨, Yearbook of Private International Law, Volume 9 (2007).
Huysal, Burak, ¨6100 sayılı Hukuk Muhakemleri Kanunu ile Getirilen Yenilikler Işığında Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Konusunda Bazı Tespitler¨, MHB, Yıl: 2012, Cilt: 32, Sayı: 1.
Kılıçoğlu, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Turhan, Ankara, 2011 (Kısaltma: Borçlar Genel).
Kılıçoğlu, Kumru, Yansıma Yoluyla Zarar, Turhan, Ankara, 2012.
Koçyiğit, Pınar, ¨Türk Hukukunda Yansıma Zarar ve Yansıma Zararın Tazmin Edilebilirliği ¨, Sorumluluk Hukuku Seminerler 2016, Editör Başak Baysal, On İki Levha, İstanbul, 2016.
Loquin, Eric, ¨La Règle de Conflit Générale En Matiere de Delit dans le Règlement du 11 Juillet 2007 (Rome II)¨, Le Règlement Communautiare Rome II Sur la Loi Applicable Aux Obligations Non-Contractuelles (Sous la direction de Sabine Courneloup et Natalie Joubert, Année 2008, Volume 31, Litec.
Mankowski, Peter, European Commentaries on Private International Law-Brussels I Regulation, 2nd Revised Edition, SELP, 2012, Edited by Ulrich Magnus-Peter Mankowski.
Mayer, Pierre; Heuze, Vincent, Droit International Privé, 11e Edition, LGDJ, 2014.
Nomer, Haluk Nami, Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddi Tazminatın Belirlenmesi, Beta, İstanbul, 1996 (Kısaltma: Maddi Tazminatın Belirlenmesi).
Nomer, Ergin, Devletler Hususi Hukuku, 22. Bası, Beta, İstanbul, 2017.
Oğuzman, M. Kemal; Öz, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II, Vedat, İstanbul, 2018.
Othenin- Girard, Simon, ¨Règlement Rome II et LDIP: Quelques Points De Convergence et de Divergence¨, RSJ 105/2009.
Özel, Çağlar, ¨Sözleşme Dışı Sorumlulukta Yansıma Zarar ve Giderilmesine İlişkin Bazı Düşünceler¨, AÜHFD, Cilt 50, Sayı 4, 2001.
Özel, Sibel, Haksız Fiillere İlişkin Davalarda Türk Mahkemelerinin Yetkisini Belirleyen HMK m. 16 Kuralının Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Değerlendirilmesi, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hukuk Dergisi, Yıl: 2012, Cilt: 8, Sayı: 91-92 (Kısaltma: HMK m. 16).
Özel, Sibel, ¨Milletlerarası Özel Hukukta İmalatçının Sorumluluğu¨, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan Cilt I, Beta, İstanbul, 2001 (Kısaltma: İmalatçının Sorumluluğu).
Özel, Sibel, Uluslararası Alanda Medya ve İnternette Kişilik Hakkının Korunması, Seçkin, Ankara, 2004 (Kısaltma: Kişilik Hakkı).
Öztekin Gelgel, Günseli, Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Birliği Düzenlemesi, Beta, İstanbul, 2006.
Sarıöz, İpek, ¨HMK’nın 16. Maddesi Uyarınca Haksız Fiillerden Doğan Uyuşmazlıklarda Yetkili Mahkemenin Tespiti ve Hükmün Türk Milletlerarası Usul Hukuku Açısından Değerlendirilmesi¨, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 2012/1.
Schlosser, Peter, ¨Product Liability, Transnational Tort Litigation Jurisdictional Principles edited by Campell Mc Lachlan and Peter Nygh, Oxford, 1996.
Süzen, Begüm, Tanıma ve Tenfiz Davalarında Kararı Veren Mahkemenin Yetkisinin Denetimi, On İki Levha, İstanbul, 2016.
Şanlı, Cemal; Esen, Emre; Ataman-Figanmeşe, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 8. Bası, Beta, İstanbul, 2020.
Tandoğan, Haluk, Mukayeseli Hukuk Hususiyle Türk-İsviçre ve Alman Hukuku Bakımından Üçüncü Şahsın Zararının Tazmini, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1963 (Kısaltma: Üçüncü Şahsın Zararı).
Tandoğan, Haluk, Türk Mesuliyet Hukuku Akit Dışı ve Akdi Mesuliyet, 1961 Yılı Birinci Basıdan Tıpkı Bası, Vedar, İstanbul, 2010 (Kısaltma: Mesuliyet Hukuku).
Tarman, Zeynep Derya, Akit Dışı Borç İlişkilerinde Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Topluluğu Tüzüğü (Roma II), AÜHFD, Yıl: 2008, Cilt: 57, Sayı: 2.
Tekinalp, Gülören; Uyanık, Ayfer, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, 13. Bası, Vedat, İstanbul, 2020.
Turhan, Turgut, Haksız Fiilden Doğan Kanunlar İhtilafı Alanında İka yeri Kuralı, Dayınlarlı, Ankara, 1989.
Ulusu Karataş, Ayşe Elif, ¨Kişilik Haklarının Medya ve İnternet Yoluyla İhlalinde Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin AB Yetki Kuralları Çerçevesinde Değerlendirilmesi¨, Kişilik Haklarına İlişkin Güncel Sorunlar, Editörler: Sanem Aksoy Dursun / Arzu Genç Arıdemir, On İki Levha, İstanbul, 2020.
Umar, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Basım, Yetkin, Ankara, 2014.
von Hein, Jan, Article 4 and Traffic Accidents, The Rome II Regulation on the Law Applicable to Non-Contractual Obligations- A New International Litigation Regime, Edited by John Ahern&William Binchy, Martinus Nijhoff, 2009 (Kısaltma: Article 4).
von Hein, Jan, Rome Regulations-Commentary on the European Rules of the Conflict of Laws, Edited by Gralf-Peter Callies, Wolters Kluwer, 2011.
Yılmaz, Gizem, ¨Türk Milletlerarası Özel Hukuku ve Roma II Tüzüğü Kapsamında Haksız Fiilden Doğan Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukukun Mukayeseli Olarak İncelenmesi¨, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2016, Cilt: 22, Sayı: 3.
Yurtman, Hazalcan, ¨Fransız Hukukunda Yansıma Zararların Tazmini¨, Sorumluluk Hukuku Seminerler 2016, Editör: Başak Baysal, On İki Levha, İstanbul, 2016.