Başlangıç Kısımlarının Hukuki Etkisi, Temel Nitelikleri ve 1982 Anayasası: Karşılaştırmalı Bir Analiz

Dünyanın farklı hukuk kültürlerinde yasaların, uluslararası antlaşmaların ve anayasaların başına bir başlangıç bölümü eklenmektedir. Türkiye’de 1961 ve 1982 Anayasaları birer başlangıç bölümü içermektedir. Karşılaştırmalı anayasa hukuku yöntemi anayasaların ortak paydalarını ve farklılaştıkları yönlerini anlamak ve araştırılan bir alandan kaynaklanan hukuki sorunlar ve geliştirilen çözümlerin resmini görebilmek için oldukça elverişli bir araçtır. Bu makale karşılaştırmalı anayasa hukuku yöntemini kullanmaktadır. Çalışma evreni toplam dünya anayasalarının %75’ini oluşturan 156 yazılı anayasadır. Makale, hukukta kullanılan başlangıçların tarihsel geçmişi ile ilgili bir geri plan bilgisi verdikten ve başlangıçların hukuki niteliği ile ilgili özet bir teorik çerçeve oluşturduktan sonra ilk olarak anayasal hükümler ve yüksek mahkeme kararları ışığında genellikle hukuki terminoloji kullanılmadan kaleme alınan bu sunuş kısımlarının hukuki gücünün analizini amaçlamaktadır. Makalenin ikinci amacı dünya çapında anayasal başlangıç bölümlerinin biçimsel ve içeriğe ait özelliklerinin değerlendirilmesidir. Son olarak, Türkiye’de son iki anayasanın başlangıç bölümlerinin biçimsel ve içeriklerine ilişkin nitelikleri ile hukuki statüleri özetlenecek ve dünya anayasalarındaki başlangıç bölümlerinin analizinden elde edilen temel kalıplarla karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Karşılaştırmalı anayasa hukuku, başlangıç, dünya anayasalarının başlangıç bölümleri, başlangıç bölümlerinin hukuki gücü, anayasal değerler.

Preambles’ Legal Value, Main Qualifications and the 1982 Constitution: A Comparative Analysis

The preambles, as introductory parts of the laws, international agreements and constitutions, are used in different legal cultures in the world. In Turkey, 1961 and 1982 constitutions are introduced by the preambles. Comparative constitutional law method are quite useful tool to understand commonalities and differences among the constitutions and depict a picture of legal problems faced with and solutions developed for them emerging from the specific topic researched. The article uses comparative constitutional law methodology. The scope of research is worldwide but not the all constitutions. The work covers 156 recorded written constitutions, around 75% of total number of world constitutions. This article, after giving a historical background on preambles in law and theoretical insights into constitutional preambles, firstly aims to analyse legal force of the preambles in world constitutions by taking constitutional provisions on legal status of preambles and high court decisions about the legal value of these introductory parts of the constitutions which are usually not written by legal terminology. The second aim is to make a comparative analysis of the preambles of the constitutions worldwide by evaluating the formal and substantive features of constitutions. Lastly, the legal status, formal and substantive qualities of the preambles of last two constitutions of Turkey be summarised and they are be compared by the main patterns detected in the preambles of world constitutions

Keywords:

Comparative constitutional law, preambles, preambles of World constitutions, legal force of preambles, constitutional values,

PDF

___

• Arsel, İlhan, Türk Anayasa Hukukunun Umumi Esasları, Birinci Kitap: Cumhuriye- tin Temel Kuruluşları, Mars Matbaası, Ankara, 1965.
• Aydın, M. Akif, Osmanlı Devletinde Hukuk ve Adalet, Klasik Yayınları, İstanbul, 2014 .
• Doğan, Meltem, Karşılaştırmalı Anayasa Çalışmaları (Başlangıç Hükümleri), Tür- kiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, TBMM Basımevi, Ankara, 2012 .
• Erdoğan, Mustafa, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, 7.Baskı, 2005, Ankara.
• Eroğul, Cem, Anatüzeye Giriş, İmaj Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Fögen, Marie Theres, ‘The Legislator’s Monologue: Notes on the History of Preamb- les’, Chicago-Kent Law Review, Cilt: 70, Sayı: 4, 1995, s. 1608-1614.
• Gönenç, Levent, “Siyasi İktidar Kavramı Bağlamında Anayasa Çalışmaları için Bir Kavramsal Çerçeve Önerisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 56, Sayı: 1, 2007, s. 145-167.
• Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2000.
• Granger, Marie-Pierre, “The Preamble(s) of the French Constitution: Content, Status, Uses and Amendment”, Acta Juridica Hungarica, Cilt:52, Sayı:1, 2011, s. 7–12.
• Haimbaugh, George D., “Was it France’s Marbury v. Madison?”, Ohio State Law Jo- urnal, Cilt: 35, 1974, s. 910–926.
• Javier Tajadura Tejada, “La Function Politico de Los Preambulos Constitucionales” Cuestiones Constitucionales. Revista Mexicana de Derecho Constitucional, Sayı: 5, 2001, s. 235-263.
• Liav, Orgad, ‘The Preamble in Constitutional Interpretation’, International Journal of Constitutional Law, Cilt: 8, 2010, s. 714-738.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 2010.
• Plato, Laws, Cilt I, Kitaplar 1-6, Loeb Classical Library No. 187, Harvard University Press, 1961.
• Poplawska, Ewa, “Preamble to the Constitution as an Expression of the New Axiology of the Republic of Poland”, Acta Juridica Hungarica, Cilt: 52, Sayı: 1, 2011, s. 40–53.
• Roach, Kent, “The uses and Audiences of Preambles in Legislation”, McGill Law Jo- urnal, Cilt 47, 2001, s. 129-159.
• Sabuncu, Yavuz, Anayasaya Giriş, İmaj Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Schmitt, Carl, Constitutional Theory, (çeviren ve gözden geçiren Jeffrey Seitzer), Duke University Press, Durham, 2008.
• Silagi, Michael, “The Preamble of the German Grundgesetz, Constitutional Status and Importance of Preambles in German Law”, Acta Juridica Hungarica, Cilt: 52, Sayı: 1, 2011, s. 54-63.
• Stone, Alec, The Birth of Judicial Politics in France: The Constitutional Council in Comparative Perspective, Oxford University Press, 1992.
• Uran, Peri “Anayasaların Başlangıç Kısımları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakülte- si Mecmuası, Cilt: 73, Sayı: 1, 2015, s. 223-248.
• Voermans, Wim/Stremler, Maarten/Clietur, Paul, Constitutional Preambles, Ed- ward Elgar Publishing, Cheltenham, 2017.
• Yazıcı, Serap, Yeni Bir Anayasa Hazırlığı ve Türkiye: Seçkincilikten Toplum Sözleş- mesine, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2009.
• Winckel, Anne, “The Contextual Role of a Preamble in Statutory Interpretation”, Mel- bourne University Law Review, Cilt: 23, 1999, s. 184-210.
• Yüzbaşıoğlu Necmi, Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloku, İstanbul, İÜHF Yayını, 1993.