Değiştirilemez Tokenler (NFTs) Çağında Mülkiyet İlişkisi ve Servet Eşitsizliğini Yeniden Düşünmek

2009 yılında ilk Bitcoin bloğunun basılmasıyla hayatımıza giren Blockchain teknolojisi ve muhtemel etkileri; popülaritesi nedeniyle Bitcoin tarafından gölgelense de onun çok ötesinde bir potansiyele sahiptir. Blockchain üzerinde inşa edilmiş benzersiz dijital varlıklar olarak tanımlanan değiştirilemez tokenler (NFTs), teknolojik altyapısı sayesinde bu potansiyelin en önemli parçalarından birisini oluşturmaktadır. Bu çalışma, aktif olarak hayata geçmiş NFT’lerin oluşturulma nedenleri ve kullanım alanlarını geleneksel mülkiyet ilişkileri çerçevesinde tartışılmasını amaçlamaktadır. Literatür taraması yöntemiyle hazırlanan bu çalışmadaki bilgiler ve veriler; projelerin internet siteleri ve Blockchain tarayıcıları üzerinden elde edilmiştir. Yapılan literatür araştırması sonucunda, Blockchain altyapısının NFT’lerin kopyalanması ya da değiştirilmesi gibi durumlara imkan tanımaması, mülkiyet ilişkilerinde üçüncü bir aracı ya da onay mekanizması ihtiyacını sorgular hale getirmiştir. Binlerce $ değerindeki; sanat, oyun, fiziksel ürün ya da ortaklık NFT’lerin Noter/Tapu Müdürlükleri gibi üçüncü bir onay mekanizmasına ihtiyaç duyulmadan alınıp satılmasına imkan tanımıştır. Öyle ki OpenSea gibi merkeziyetsiz ikincil pazarda alınıp-satılan bu NFT’ler 20 milyar $’ların üstünde satış hacmine ulaşmıştır. Bununla birlikte, NFT alım-satımlarının %85’inin en büyük %10 cüzdan tarafından yapıldığı tespit edilmiştir. Değerli NFT’lerin büyük çoğunluğunun küçük bir grupta toplanması, Blockchainde servet eşitsizliği olgusunu güçlendirmektedir. Son olarak, maddi değerlerinin dışında diploma gibi tek bir kişi için üretilen ve benzersiz olan kanıt niteliğindeki belgeler NFT’ye dönüştürülerek diploma işlevi de görmeye başlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Blockchain, Değiştirilemez token, Mülkiyet hakları, Servet eşitsizliği

Rethinking Property Rights, Relations, and Wealth Inequality in the Age of Non-Fungible Tokens Umut Yertüm

Blockchain technology and the possibility of its impacts entered the world with the printing of the first Bitcoin block in 2009. Although overshadowed by Bitcoin due to its popularity, blockchain has a potential far beyond Bitcoin. Non-fungible tokens (NFTs) are defined as unique digital assets built on blockchains and constitute one of the most important parts of this potential due to its technological infrastructure. This study aims to compare the reasons for the creation and usage areas of important NFTs that have been actively implemented within the framework of traditional property relations. The information and data in this study were prepared using the literature review method and were obtained through projects’ websites and blockchain browsers. The fact that the blockchain infrastructure does not allow things such as copying or modifying NFTs eliminates the need for a third intermediary or approval mechanism in property relations. This results in thousands of dollars-worth of art, games, physical products, and partnerships paving the way for NFTs to be bought and sold without the need for a third-party approval mechanism such as a notaries or Ted Registry Offices. These NFTs are even traded in decentralized secondary markets like OpenSea and have reached a sales volume of over $20 billion. However, 85% of NFT trades are found to have bene made by thetop 10% wallets. The fact that the vast majority of valuable NFTs are concentrated in a small group reinforces the phenomenon of wealth inequality in blockchain.

Keywords:

Blockchain, Non-fungible tokens, Property rights, Wealth inequality,

PDF

___

Art Blocks. (2020). Art blocks | about. 6 Şubat 2023 tarihinde https://info.artblocks.io/about adresinden erişildi. google scholar
Ateşler, H. (2023, 17 Ocak). Yılmaz Aslantürk'ün çalınan kripto paralarını Binance geri aldı. Bitcoin haberleri—Uzmancoin—Kripto para ve Blockchain. https://uzmancoin.com/yilmaz-aslanturk-kripto-binance-geri-aldi/ adresinden erişildi. google scholar
Axie Infinity. (2022). Axie infinity. Axie Infinity. 4 Şubat 2023 tarihinde https://axieinfinity.com/ adresinden erişildi. google scholar
Baker, H. K., Nikbakht, E. & Stein Smith, S. (Ed.). (2021). Blokchain: An overview. The Emerald handbook of blockchain for business içinde , Emerald handbooks (First edition., ss. 3-14). Bingley, United Kingdom: Emerald Publishing Limited. google scholar
BAYC. (2022). Bored ape yatch club—Roadmap. 6 Şubat 2023 tarihinde https://boredapeyachtclub. com/#/home#roadmap adresinden erişildi. google scholar
Beekman, J. (2022, 22 Temmuz). How nft 3d printing creates new market opportunities. IoT Marketing. https://iotmktg.com/how-nft-3d-printing-creates-new-market-opportunities/ adresinden erişildi. google scholar
Boson. (2022a). Boson Protocol—Web3's commerce layer. 16 Şubat 2023 tarihinde https://www. bosonprotocol.io/ adresinden erişildi. google scholar
Boson. (2022b). Boson dApp | buy/sell physical products as nfts. 16 Şubat 2023 tarihinde https:// bosonapp.io/ adresinden erişildi. google scholar
Bulut, N. (2006). Mülkiyet konusundaki temel yaklaşımlar ve türk anayasasında mülkiyet hakkı. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, X(3-4), 15-26. google scholar
Carruthers, B. G. & Ariovich, L. (2004). The sociology of property rights. Annual Reviw of Sociology, 30, 23-46. google scholar
Causa, O., Woloszko, N. & Leite, D. (2019). Housing, wealth accumulation and wealth distribution: Evidence and stylized facts (OECD Economics Department Working Papers No: 1588). OECD Economics Department Working Papers (C. 1588). doi:10.1787/86954c10-en google scholar
CBS News. (2022, 28 Nisan). Nike's new nft sneakers selling for more than $100,000. 6 Şubat 2023 tarihinde https://www.cbsnews.com/news/nike-cryptokicks-nft-blockchain-metaverse-rtfkt/ adresinden erişildi. google scholar
CoinDCX. (2022, 15 Kasım). Top layer 2 crypto projects to look out for in 2022. CoinDCX-BIog. https://coindcx.com/blog/cryptocurrency/top-layer-2-crypto-projects/ adresinden erişildi. google scholar
Congost, R. (2003). Property rights and historical analysis: What rights? what history? Past & Present, (181), 73-106. google scholar
Creighton, J. (2022, 15 Aralık). NFT timeline: The beginnings and history of nfts. Nft now. https:// nftnow.com/guides/nft-timeline-the-beginnings-and-history-of-nfts/ adresinden erişildi. google scholar
Decentraland. (2019). Welcome to Decentraland. 4 Şubat 2023 tarihinde https://decentraland.org/ adresinden erişildi. google scholar
Demsetz, H. (2000). Toward a theory of property rights. C. Gopalakrishnan (Ed.), CIassic Papers in Natural Resource Economics içinde (ss. 163-177). London: Palgrave Macmillan UK. doi:10.1057/9780230523210_9 google scholar
Diver, M. (2023, 13 Ocak). The most popular and expensive NBA nfts list 2022. https://www.infostor. com/nft/the-most-popular-expensive-nba-nfts-2022/ adresinden erişildi. google scholar
Dodds, S. (2001). Property, philosophy of. N. J. Smelser ve P. B. Baltes (Ed.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences içinde (ss. 12199-12205). Oxford: Pergamon. doi:10.1016/ B0-08-043076-7/01037-8 google scholar
Equinox. (2022). Equinox Marketplace. 6 Şubat 2023 tarihinde https://marketplace.equinox.fund/ adresinden erişildi. google scholar
Ethereum. (2022). Zero knowledge proof. 9 Şubat 2023 tarihinde https://ethereum.org/tr/ developers/docs/scaling/zk-rollups/ adresinden erişildi. google scholar
Etherscan.io. (2022). Ethereum transaction hash (Txhash) details | Etherscan. Ethereum (ETH) Blockchain Explorer. 4 Şubat 2023 tarihinde http://etherscan.io/tx/0xd7cb135a789ed54cabab 54ea3d5a30ad907f51e1b7846981980ada8478facfb7 adresinden erişildi. google scholar
EventDAO. (2022, 20 Kasım). What's eventDao?_. Medium. 6 Şubat 2023 tarihinde https://eventdao. medium.com/whats-eventdao-44f9247cf5c9 adresinden erişildi. google scholar
F. Henry, J. (1999). John Locke, property right, and economic theory. Journal of Economic Issues, 33(3), 609-624. google scholar
Gemini. (2021). Crypto wallets: Hot vs. cold wallets. Gemini. 6 Şubat 2023 tarihinde https://www. gemini.com/cryptopedia/crypto-wallets-hot-cold, https://www.gemini.com/cryptopedia/ crypto-wallets-hot-cold adresinden erişildi. google scholar
Haddad, B. M. (2003). Property rights, ecosystem management, and John Locke's labor theory of ownership. EcologicalEconomics, 46(1), 19-31. doi:10.1016/S0921-8009(03)00079-X google scholar
Hodgson, G. M. (2019). Is socialism feasible?: Towards an alternative future. Edward Elgar Publishing. google scholar
Jones, M. L. & Wright, D. W. (2022, 5 Mayıs). NFT Use Cases in Real Estate. Gravel2Gavel Construction & Real Estate Law Blog. 9 Şubat 2023 tarihinde https://www.gravel2gavel.com/nfts-real-estate-industry/ adresinden erişildi. google scholar
Kalelioğlu, E. (2022, 8 Şubat). Yılmaz Aslantürk'ün opensea hesabı hacklendi. Webtekno. 16 Şubat 2023 tarihinde https://www.webtekno.com/yilmaz-aslanturk-opensea-hesabi-hacklendi-h120517.html adresinden erişildi. google scholar
Khezr, P. & Mohan, V. (2021, 5 Ağustos). Property rights in the crypto age: Nfts and the auctioning of limited edition artwork. SSRN Scholarly Paper, Rochester, NY. doi:10.2139/ssrn.3900203 google scholar
Killewald, A., Pfeffer, F. T. & Schachner, J. N. (2017). Wealth Inequality and Accumulation. Annual Reviewof Sociology, 43(1), 379-404. doi:10.1146/annurev-soc-060116-053331 google scholar
Larva Labs. (2017). CryptoPunks. 4 Şubat 2023 tarihinde https://www.larvalabs.com/cryptopunks adresinden erişildi. google scholar
Lawler, R. (2021, 14 Aralık). Nike just bought a virtual shoe company that makes NFTs and sneakers 'for the metaverse'. The Verge. 6 Şubat 2023 tarihinde https://www.theverge.com/22833369/ nike-rtfkt-nft-sneaker-shoe-metaverse-company adresinden erişildi. google scholar
LinksDAO. (2022). LinksDAO. LinksDAO. 6 Şubat 2023 tarihinde https://linksdao.io adresinden erişildi. google scholar
Marr, B. (2017). A short history of bitcoin and crypto currency everyone should read. 4 Şubat 2023 tarihinde https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2017/12/06/a-short-history-of- bitcoin-and-crypto-currency-everyone-should-read/#170a3cb3f279/ adresinden erişildi. google scholar
Mendi, A. & Cabuk, A. (2018). Evaluation of advantages and creative aspects of blockchain architecture. google scholar
Nadini, M., Alessandretti, L., Di Giacinto, F., Martino, M., Aiello, L. M. & Baronchelli, A. (2021). Mapping the NFT revolution: Market trends, trade networks, and visual features. Scientific Reports, 11(1), 20902. doi:10.1038/s41598-021-00053-8 google scholar
Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. google scholar
Nast, C. (2022, 1 Şubat). What fashion week looks like in the metaverse. Vogue Business. 16 Şubat 2023 tarihinde https://www.voguebusiness.com/technology/what-fashion-week-looks-like-in-the-metaverse adresinden erişildi. google scholar
NBA. (2020). NBA Top Shot | Officially Licensed Digital Collectibles. NBA Top Shot. 4 Şubat 2023 tarihinde https://nbatopshot.com/ adresinden erişildi. google scholar
Ningwei, Q. (2022, 24 Ağustos). Nike becomes highest-earning brand for NFT sales. 9 Şubat 2023 tarihinde https://finance.yahoo.com/news/nike-becomes-highest-earning-brand-085014745. html adresinden erişildi. google scholar
ODTÜ. (2022). ODTÜ'den Birincilere NFT Sertifikası. 9 Şubat 2023 tarihinde https://ncc.metu.edu. tr/tr/announcement/odtuden-birincilere-nft-sertifikasi adresinden erişildi. google scholar
OpenSea. (2020). OpenSea—About. OpenSea. 8 Şubat 2023 tarihinde https://opensea.io/about adresinden erişildi. google scholar
OpenSea. (2021). Bored Ape Yacht Club—Collection. OpenSea. 6 Şubat 2023 tarihinde https:// opensea.io/collection/boredapeyachtclub/activity adresinden erişildi. google scholar
P. Nagan, W. (2016). The Concept, Basis and Implications of Human-Centered Development. New Perspectives on Major GlobalIssues, 3(1), 27-35. google scholar
Rella, E. (2022, 19 Ekim). The first nft home just sold for $175,000. Entrepreneur. 6 Şubat 2023 tarihinde https://www.entrepreneur.com/business-news/the-first-nft-home-just-sold-for-175000/437522 adresinden erişildi. google scholar RTFKT Studios. (2021). Rtfkt-wtf. 6 Şubat 2023 tarihinde https://rtfkt.com/ adresinden erişildi. google scholar
Saada, D. (2021). Eviden Issued 14,500 certificates on Avalanche (avax). 8 Şubat 2023 tarihinde https://thecurrencyanalytics.com/altcoins/evidenz-issued-14500-certificates-on-avalanche-avax-35010.php adresinden erişildi. google scholar
Sert, T. (2019). Sorularla blockchain. Türkiye Bilişim Vakfı. google scholar
Smith, T. (2022, 11 Temmuz). NFTs are getting physical. Medium. 16 Şubat 2023 tarihinde https:// blockchainlifetech.com/nfts-are-getting-physical-700fe120cc03 adresinden erişildi. google scholar
Strachan, M. (2021, 7 Aralık). Researchers: The nft economy is just as unequal as the real one. Vice. https://www.vice.com/en/article/n7nzbx/researchers-the-nft-economy-is-just-as-unequal-as-the-real-one adresinden erişildi. google scholar
TBMM. Tapu Kanunu (1934). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2644& MevzuatTur=1&MevzuatTertip=3 adresinden erişildi. google scholar
TBMM. Fikir ve sanat eserleri kanunu (1951). google scholar
Tunç, A., Kurtağzi, T. & Ekici, S. (2021). John Locke'un mülkiyet kavramına yönelik bir değerlendirme. TroyAcademy, 6(2), 503-520. doi:10.31454/troyacademy.884858 google scholar
Zomglings. (2023, 12 Mayıs). An analysis of 7,020,950 nft transactions on the Ethereum blockchain. Python, Moonstream.to. https://github.com/bugout-dev/moonstream/blob/8e7da79fb10f305 aa38ed288c8af314f992ed9e4/datasets/nfts/papers/ethereum-nfts.pdf adresinden erişildi. google scholar