Asırlık Fabrikanın Dönüşümü: Bomontiada

Adını İstanbul’un en eski semtlerinden birine vermiş olan Bomonti Bira Fabrikası, ülkemizdemodern bira üretim tekniğiyle imalata başlamış olan ilk bira üretim tesisidir. Bomonti Kardeşler1890 yılında, fabrikada üst fermantasyon yöntemiyle bira üretimine başlamışlardır. Bomonti BiraFabrikası, İsviçreli Bomonti Kardeşlerin İstanbul’da gerçekleştirdiği bir özel teşebbüs olması vekonumu açısından önemlidir. 19’uncu yüzyılın sonuna doğru gittikçe değerlenen Galata ve Perasemtlerinin çevresine eklemlenen yeni yerleşim ve sanayi bölgelerinden biri olan Feriköy’de,1890 yılında kurulan Bomonti Bira Fabrikası, Osmanlı iktisadi tarihinin en önemli özel sektöryatırımlarından biridir ve ülkede bira sanayiinin gelişiminde büyük rol oynayan öncü bir kuruluşolmuştur. Bu fabrikada yıllar içinde farklı deneyimler yaşanmıştır. Bomonti sanayi tesisleri, 1892Bomonti Bira Fabrikası’yla başlamış ve 1954’de yapılan imar planında bölgenin Sanayi Bölgesiolarak ilan edilmesine kadar geçen sürede, plansız gelişime devam etmiştir. Üretimin tamamendurmasıyla tesis 1991 yılında boşaltılmıştır. Boşaltılan ve terk edilen diğer sanayi miraslarıgibi Bomonti Bira Fabrikası da bakımsızlıktan dolayı zarar görmüştür. Alanda hızlı bir tahribatyaşanmıştır ve fabrikanın donanımı kısmen korunmuştur. Fabrika 1991 yılında boşaltıldıktan 7 senesonra koruma altına alınmıştır. Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nı oluşturan yapıların restorasyonuHan Tümertekin tarafından tamamlandıktan sonra, Han Tümertekin yeniden işlevlendirme,restorasyon ve adaptif yeniden kullanım projesini yönetmiş ve yerleşkenin kamusal alan ve kenttasarımı aşamasından sonra, bazı topluluklar ve ziyaretçilerin gereksinimlerine cevap verebilecekbir sosyal kültür projesinin ve sürekli değişen fiziksel tasarımın nasıl yaratılacağını anlamayaçalışarak “Bomontiada” projesine dahil olmuşlardır. Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nda hayat bulanBomontiada, düşünmeye, yaratmaya ve eğlenmeye davet ettiği gibi, kentin dokusuna da sahipçıkarak, İstanbul’un merkezinde canlandırdığı “bir araya gelme” kültürünü taşıyan yaşam alanıolarak tasarlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bomonti Bira Fabrikası, Kentsel Dönüşüm, Bomontiada

PDF

___

Altınışık, Z., “Endüstri Mirası Kapsamındaki Kent İçi Sanayi Alanlarının Sürdürülebilir Plan Kararlarıyla Dönüşümü: Bomonti Bira Fabrikası ve Yakın Çevresi”, Yüksek Lisans Ödevi, Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul, 2014.
Başman, A. Fuat, “Tarihi Liman Alanlarında Endüstriyel Mirasın Korunması: Haydarpaşa Gar ve Liman Çevresi Örneği” Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.
Bozdemir, Mustafa. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Endüstriyel Mirasımız. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Ekonomik ve Sosyal Tarih Yayınları, 2011.
Colliers Resco Gayrimenkul Danışmanlık Şirketi, 2010: 2010 Yılı İstanbul Konut Piyasası Raporu, İstanbul.
Çakılcıoğlu, M., İstanbul Merkezi İş Alanının Gelişimi/Değişimi, Değişen Dönüşen Kent ve Bölge konulu Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu, Ankara. 2004
Egeli, C,. “ Bomonti’de Gayrimenkul YatırımTürü Olarak ‘Konut’un Seçilmesindeki Etkenler” İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2011.
Elgin, F. Ceylan “Kentsel Dönüşüm Projeleride Kullanıcı Katılımın Önemi – Pangaltı Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2008.
Erdoğan, İ. Tekelleşme, Medya ve Medya Pratikleri. Toplum ve Hekim, 2002.
Görgülü, Z. (2009) “Kentsel Dönüşüm ve Ülkemiz” ,TMMOB İzmir Kent Sempozyumu.
Güzer C. A., 2002: Konut Üzerine De(ne)meler, Mimarlar Derneği, Ankara. Aktaran Egeli, C,.“ Bomonti’de Gayrimenkul Yatırım Türü Olarak ‘Konut’un Seçilmesindeki Etkenler” İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2011.
Köksal, Gül. Türkiye’nin Endüstri Arkeolojisi. Mimarlık Eylül-Ekim, 2006. Tanyeli, Gülsün ve Deniz İkiz. İstanbul’da Bir Endüstriyel Miras Örneği: Bomonti Bira Fabrikası. TÜBA-KED, 2009.
Türk, Şerife. Büyükdere Nektar Bira Fabrikası Restorasyon Projesi. Yüksek lisans Tezi. İstanbul: Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004.
Yiğit, Eda Emek Tarihinden Kente Bakmak: Bomonti ve Bira Fabrikası Örneği. Yüksek Lisans Tezi: İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2010.
Yurtsever, B., Polatoğlu Ç. “Yenilenen Konut Alanlarında İkilem: Bomonti Örneği” Yıldız Teknik Üniversitesi, 2015.