ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK VE DUYGUSAL UYUMSUZLUĞUN PSİKOLOJİK SÖZLEŞME İLE İLİŞKİSİ: SAĞLIK ÇALIŞANLARI ÜZERİNE ARAŞTIRMA

Amaç: Çalışma hayatının her alanında özellikle hizmet sektöründe çalışan ve örgütler arasında farklı beklentiler bulunmaktadır. Karşılıklı bu beklentiler her zaman yazılı ve sözlü ifade edilmese de örgütün kuralları olarak çalışanların karşısına çıkmaktadır ve zaman zaman bu durum çalışanlar için zorlayıcı olmaktadır. Bu çalışma, öğrenilmiş güçlülük ve duygusal uyumsuzluğun psikolojik sözleşme ile arasındaki ilişkiyi araştırma amacı taşımaktadır. Yöntem: Araştırmanın amacı doğrultusunda söz konusu ilişkiyi araştırmak için sağlık çalışanları üzerinde nicel bir araştırma yürütülmüştür. Bu doğrultuda, büyük bir çoğunluğu A hastanesinden olmak üzere B, C ve D hastaneleri sağlık çalışanları katılımıyla toplamda 203 sağlık çalışanı araştırmaya katılmıştır. Araştırmada kolayda örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 26.0 ve AMOS 24 programı ile test edilmiştir. Bulgular: Araştırmadan elde edilen bulgular (n=203) neticesinde öğrenilmiş güçlülük ile psikolojik sözleşme arasında çok zayıf, pozitif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılırken duygusal uyumsuzluk ve psikolojik sözleşme arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Sonuç: Araştırma bulgularına göre öğrenilmiş güçlülük düzeyi yüksek olan sağlık çalışanları, psikolojik sözleşme durumunda az da olsa baş edebilmektedirler. Öğrenilmiş güçlülük ile psikolojik sözleşme arasında zayıf düzeyde, duygusal uyumsuzluk ve psikolojik sözleşme arasında ise anlamsız ilişki çıkmasında Covid-19 döneminin devam ettiği süreçte yapılan çalışmada sağlık çalışanlarının büyük sorumluluk üstlenmesinin etkisi olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik Sözleşme, Öğrenilmiş Güçlülük, Duygusal Uyumsuzluk

THE RELATIONSHIP OF LEARNED RESOURCEFULNESS AND EMOTIONAL DISSONANCE ON THE PSYCHOLOGICAL CONTRACT: RESEARCH ON HEALTHCARE EMPLOYEES

Aim: There are different expectations between employees and organizations in all areas of working life, especially in the service sector. Although these mutual expectations are only sometimes expressed in writing or verbally, they appear as the organization's rules, which is challenging for the employees occasionally. This study aims to investigate the relationship between learned resourcefulness and emotional dissonance and the psychological contract. Method: In line with the purpose of the study, a quantitative study was conducted on health employees to investigate the relationship in question. In this direction, 203 healthcare employees participated in the research, with the participation of healthcare professionals from hospitals B, C and D, most of them from Hospital A. Convenience sampling method was used in the research. The data obtained from the research were tested with SPSS 26.0 and AMOS 24. Findings: As a result of the findings obtained from the research (n=203), it was concluded that there was a very weak and positive relationship between learned resourcefulness and psychological contract, but no significant relationship was found between emotional dissonance and the psychological contract. Results: According to the research findings, healthcare professionals with a high level of learned resourcefulness can cope with a psychological contract, albeit to a lesser extent. It is thought that the health workers' taking great responsibility in the study carried out during the Covid-19 period is thought to affect the weak relationship between learned resourcefulness and psychological contract and the insignificant relationship between emotional dissonance and the psychological contract.

Keywords:

Psikolojik Sözleşme, Öğrenilmiş Güçlülük, Duygusal Uyumsuzluk,

PDF

___

Abraham, R. (1998). Emotional dissonance in organizations: Antecedents, consequences, and moderators. Genetic. Social and General Psychology Monographs, 124(2), 229–246.
Anderson, N. ve Schalk, R. (1998). The psychological contract in retrospect and prospect. Journal of Organizational Behavior, 19(SI), 637-647.
Argyris, C. (1960). Understanding organizational behavior. Dorsey.
Ashforth, B.E. ve Humphrey, R.H. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy of Management Review, 18(1), 88–115.
Aşkun Çelik, D. ve Ünler Öz, E. (2011). The effects of emotional dissonance and quality of work life perceptions on absenteeism and turnover intentions among Turkish call center employees, Procedia – Social and Behavioral Sciences, 30, 2515-2519.
Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248–287.
Castanheira, F. ve Chambel, M. J. (2009). Emotion work, psychological contract, and their relationship with burnout. İçinde E. Morin, N. Ramalho, J. Neves, ve A. Savoie (Ed.) New research trends in effectiveness, health, and work: A criteos scientific and professional account. Criteos/HEC-Montreal.
Chu, K.H-L. ve Murrmann, S. K. (2006). Development and validation of the hospitality emotional labor scale, Tourism Management 27(6), 1181–1191.
Dağ, İ. (1991). Rosenbaum’un öğrenilmiş güçlülük ölçeği’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği, Türk Psikiyatri Dergisi, 2,(4), 269-274.
Eymen, U.E. (2007). SPSS 15.0 veri analiz yöntemleri, İstatistik Merkezi Yayın No: 1. https://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2009/bby606/SPSS_15.0_ile_Veri_Analizi.pdf
Fischer, A.H. ve Manstead, A.S.R. (2008). Functions of emotion from an organizational perspective. İçinde N.
Ashkanasy ve G. Cooper (Ed.), Research companion to emotion in organizations (ss. 1-17). Edward Elgar Publishing Limited.
Guliyeva, D. (2018). Psikolojik sözleşme, kişi örgüt uyumu, örgütsel çekicilik ve duygusal emek düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi; Konaklama işletmelerinde çalışanlar üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi.
Härtel, C. E. J. (2008). How to build a healthy emotional culture and avoid a toxic culture. İçinde N. M. Ashkanasy ve C. L. Cooper (Ed.), Research companion to emotion in organizations. Edward Elgar Publishing Limited.
Herriot, P., Manning, W.E.G. ve Kidd, J.M. (1997). The content of the psychological contract. British Journal of Management, 8(2), 151-162.
Hochschild, A.R. (1983). The managed heart: commercialization of human feeling. University of California Press.
Hrabok, A. (2003). The psychological contracts of experienced college instructors. (Yayımlanmamış doktora tezi). College of Education University of Saskatchewan.
Kapoor, A. (2015). Consumer experiences and emotion management. Business Expert Press.
Keleş, H.N. (2015). The relationship between learned resourcefulness and job satisfaction: A research on staff of higher education in Turkey. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 177, 132-135.
Kıyık, G. (2011). Psikolojik sözleşme kavramının, Türkiye’de medya sektörü üzerindeki etkisinin incelenmesi ve analizi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi.
Koçel, T. (2020). İşletme yöneticiliği (18. Baskı). Beta Yayınları.
Kotter, J.P. (1973). The psychological contract: Managing the joining-up process. California Management Review, 15(3), 91-99.
Kruml, S.M. ve Geddes, D. (2000). Exploring the dimensions of emotional labor: The heart of hochschild’s work. Management Communication Quarterly, 14(19), 8-49.
Landau, S. ve Everitt, B. S. (2004). A handbook of statistical analyses using SPSS. Chapman & Hall/CRC Press LLC.
Levinson, H., Price, C.R., Munden, K.J., Mandl, H.J. ve Solley, C.M. (1962). Men, management, and mental health. Harvard University Press.
Liu, Y. ve Perrewe, P .L. (2005). The role of emotion in employee counterproductive work behavior: ıntegrating the psychoevolutionary and constructivist perspective. İçinde C. Hartel, N. M. Ashkanasy ve W. Zerbe (Ed.), Emotions in organizational behavior. Psychology Press.
Meichenbaum, D. (1977). Cognitive-behavior modification: An integrative approach. Plenum Press. Meichenbaum, D.H. ve Goodman, J. (1971). Training impulsive children to talk to themselves: A means of developing self-control. Journal of Abnormal Psychology, 77(2), 115–126.
Millward, L. ve Brewerton, P. (2015). Psychological contracts: employee relations for the twenty-first century? İçinde I. T. Robertson ve C. Cooper (Ed.), Personnel Psychology and Human Resources Management: A reader for students and practitioners. Wiley Blackwell.
Mimaroğlu, H. (2008). Psikolojik sözleşmenin personelin tutum ve davranışlarına etkileri: Tıbbi satış temsilcileri üzerinde bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi.
Morris, J.A. ve Feldman, D.C. (1996). The dimensions, antecedents, and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4), 986–1010.
Newstrom, J.W. (2007). Organizational behavior (12th Ed.). Tata McGraw.
Örücü, E. ve Korkmaz, E. (2018). Psikolojik sözleşme ihlali ve duygusal emek ilişkisi: Sağlık sektöründe bir araştırma, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 337-349.
Özkalp, E. (2013). Duygular, tutumlar ve iş tatmini. İçinde A. Çiğdem Kırel ve O. Ağlargöz (Ed.), Örgütsel Davranış. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
Pala, T. (2008). Turizm işletmelerinde çalışanların duygusal emek düzeyi ve boyutları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi.
Robbins, S.P. ve Judge, T.A. (2017). Organizational behavior (17. Baskı). Pearson.
Robinson, S.L. ve Rousseau, D.M. (1994). Violating the psychological contract: Not the exception but the norm. Journal of Organizational Behavior, 15(3), 245–259.
Rosenbaum, M. ve Ben-Ari, K. (1985). Learned helplessness and learned resourcefulness: Effects of noncontingent success and failure on individuals differing in self-control skills. Journal of Personality and Social Psychology, 48(1), 198–215.
Rosenbaum, M. ve Jaffe, Y. (1983). Learned helplessness: The role of individual differences in learned resourcefulness. British Journal of Social Psychology, 22(3), 215- 225.
Rosenbaum, M. (1980). A schedule for assessing self-control behaviors: Preliminary findings. Behavior Therapy, 1(1), 109- 121.
Rousseau, D.M. (1989). Psychological and implied contracts in organizations. Employee Responsibilities and Rights, 2, 121- 139.
Rousseau, D. M. (1995). Psychological contracts in organizations: Understanding written and unwritten agreements. Sage Publications, Inc.
Rousseau, D. M. (2000). Psychological Contract Inventory Technical Report (version 3).
Rousseau, D. M. (2004). Psychological contracts in the workplace: understanding the ties that motivate. Academy of Management Perspectives, 18 (1), 120-127.
Rubin, R.S., Tardino, V.M.S., Daus, C.S. ve Munz D.C. (2005). A reconceptualization of the emotional labor construct: On the development of an integrated theory of perceived emotional dissonance and emotional labor. İçinde C. Hartel, N. M. Ashkanasy ve W. Zerbe (Ed.), Emotions in organizational behavior. Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Schein, E.H. (1980), Organizational psychology. Prentice-Hall. Schumacker, R.E. ve Lomax, R.G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling (2. Baskı). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Siva, N.A. (1991). İnfertilite’de stresle başetme, öğrenilmiş güçlülük ve depresyonun incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi.
Topçu, M.K. ve Basım, N. (2015). Kobi’lerde çalışanları kişilik özelliklerinin örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde psikolojik sözleşme algısının rolü, Turkish Studies, 10(10), 861-886. Türk Dil Kurumu, sozluk.gov.tr (erişim tarihi:28.09.2020)
Wegge, J., Dick, R.V. ve Bernstorff, V.C. (2010). Emotional dissonance in call centre work. Journal of Managerial Psychology, 25(6), 596–619.
Zapf, D., Seifert, C., Schmutte, B., Mertini, H. ve Holz, M. (2001). Emotion work and job stressors and their effects on burnout. Psychology and Health, 16(5), 527-545.
Zhao, H., Wayne, S.J., Glibkowski, B.C. ve Bravo, J. (2007). The impact of psychological contract breach on work-related outcomes: A meta-analysis. Personnel Psychology, 60(3), 647–680.