HAVACILIK İŞLETMELERİNDE RASYO YÖNTEMİ İLE FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ: BORSA İSTANBUL (BİST)’DA İŞLEM GÖREN İKİ HAVAYOLU İŞLETMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Amaç: Havacılık işletmeleri, geniş bir alana yayılmış olan ve birden fazla alt sektörde faaliyet gösteren işletmelerden oluşmaktadır. Bu işletmeler; havayolu işletmeleri, havaalanı işletmeleri ve yer hizmeti sunan işletmeler olarak üç gruba ayrılmaktadır. Bu yapı içerisinde, havacılık sektörüne en büyük katkı sağlayan işletmelerin ise, havayolu işletmeleri olduğunu ifade etmek mümkündür. Gerek havayolu işletmeleri yöneticilerinin gerekse diğer finansal bilgi kullanıcıların alacakları kararların sağlıklı olabilmesi için, havayolu işletmelerinin finansal performanslarının ölçülmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Özellikle, havacılık sektöründe yaşanan hızlı gelişmeler ve artan rekabet ortamı gibi etkenler nedeniyle havayolu işletmelerinde finansal performans yönetimi daha da önemli hale gelmiştir. Finansal performans göstergeleri, finansal bilgi kullanıcılarının planlama ve karar alma süreçlerinde yararlanılan en önemli göstergelerdendir. Havayolu işletmelerinde kullanılabilecek çeşitli performans ölçüm yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler arasında en sık kullanılanı, rasyo yöntemidir. Bu çalışmanın amacı, havayolu işletmelerinin finansal performanslarının rasyo yöntemi ile analiz edilerek sonuçların ortaya konulmasıdır. Yöntem: Bu amaç doğrultusunda, Borsa İstanbul’da işlem gören Türk Hava Yolları A.Ş. ve Pegasus Hava Yolları A.Ş.’nin en son kamuya açıklamış oldukları yıllık finansal tabloları Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)’ndan temin edilerek, rasyo yöntemi ile analizi gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Finansal tablolar ışığında her iki havayolu işletmesinin finansal performansları ölçülmüş ve her iki havayolu işletmesinin likidite oranlarının standart (ideal olan) oranlardan farklılık gösterdiği, mali yapı oranlarının birbirine yakın olduğu, varlıkların ağırlıklı olarak yabancı kaynaklarla finanse edildiği, Pegasus Hava Yolları A.Ş.’nin faaliyet oranlarının Türk Hava Yolları A.Ş.’ye göre daha iyi olduğu, her iki havayolu işletmesinin karlılık oranlarında birbirlerine yakın performans gösterdikleri tespit edilmiştir. Sonuç: Rasyo yöntemi ile yapılan finansal performans ölçümü sonucunda, Pegasus Havayolları A.Ş.’nin finansal performansının Türk Hava Yolları A.Ş.’den daha başarılı olduğu ortadadır. Bu nedenle, yatırım açısından Pegasus Havayolları A.Ş.’nin Türk Havayolları A.Ş.’ye göre sektörde daha avantajlı ve cazip konumda olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Havacılık İşletmeleri, Finansal Performans, Rasyo Analizi, Borsa İstanbul (BİST)

MEASUREMENT OF FINANCIAL PERFORMANCE BY RATIO METHOD IN AVIATION ENTERPRISES: A RESEARCH ON TWO AIRLINES ENTERPRISES TRADING IN THE ISTANBUL STOCK MARKET

Aim: Aviation enterprises are comprised of enterprises that spread over a wide area and operate in more than one sub-sector. These enterprises; it is divided into three groups: airline enterprises, airport enterprises and ground handling enterprises. Within this structure, it is possible to state that the enterprises that make the biggest contribution to the aviation sector are airline enterprises. Measuring the financial performance of airline enterprises and evaluating their results are of great importance in order to ensure that the decisions to be made by both airline managers and other financial information users are healthy. Financial performance management has become even more important in airline enterprises, especially due to factors such as the rapid developments in the aviation industry and the increasing competitive environment. Financial performance indicators are among the most important indicators used in the planning and decision making processes of financial information users. There are various performance measurement methods that can be used in airline enterprises. The most frequently used method among these methods is ratio method. The aim of this study is to analyze the financial performances of airline enterprises with the ratio method and to reveal the results. Method: In line with this purpose, the annual financial statements of Turkish Airlines Inc. and Pegasus Airlines Inc., which are publicly traded on Istanbul Stock Market, were obtained from the Public Disclosure Platform (KAP) and analyzed by ratio method.Findings: In the light of the financial statements, the financial performances of both airlines have been measured and it has been determined that the liquidity ratios of both airlines differ from the standard (ideal) ratios, financial structure ratios are close to each other, assets are predominantly financed by foreign sources, The activity rates of Pegasus Airlines Inc. are better than Turkish Airlines Inc., both airline companies performed close to each other in their profitability rates.Results: As a result of the financial performance measurement made by the ratio method, it is obvious that the financial performance of Pegasus Airlines is more successful than Turkish Airlines Inc. For this reason, it has been concluded that Pegasus Airlines Inc. has a more advantageous and attractive position in the sector in terms of investment compared to Türk Airlines.

PDF

___

Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2007). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
Akkaya, G. C., (2004). Finansal Rasyolar Yardımıyla Havayolları İşletmelerinin Performansının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 19 (1): 15-29.
Akgüç, Ö. (2013). Mali Tablolar Analizi, Genişletilmiş 15. Baskı, İstanbul.
Çabuk, A. ve Lazol, İ (2013). Mali Tablolar Analizi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Doğan, Z. (2003). Çeviri Yöntemlerinin Mali Analiz Sonuçları Üzerindeki Etkisi. Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi. 22 (2): 51-74.
Durmuş, A. H. ve Arat, M. E. (1997). İşletmelere Mali Tablolar Tahlili İlkeler ve Uygulamalar. İstanbul: Nihat Sayar Eğitim Vakfı.
Eraslan, E. ve Algün, O. (2005). İdeal Performans Değerlendirme Formu Tasarımında Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 20 (1): 95-106.
Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği. (23.08.2016 tarih ve 29810 Sayılı Resmi Gazete)
İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (2020a). Havalimanı Yer Hizmetlerinin Havayolu Taşımacılık Faaliyetlerindeki Rolü. Web: https://auzefalmsstorage.blob.core.windows.net/auzefcontent/ders1/yer_hizmetleri/3/index.html, adresinden 18.03.2020’de alınmıştır.
İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (2020b). Havalimanı Yer Hizmetlerinin Havayolu Taşımacılık Faaliyetlerindeki Rolü. Web: https://auzefalmsstorage.blob.core.windows.net/auzefcontent/ders1/yer_hizmetleri/2/index.html, adresinden 21.03.2020’de alınmıştır.
Karagül, A. A., Kaya, E., Ekergil, V. ve Erdoğan, D. (2018). Havacılık İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Karapınar, A. ve Ayıkoğlu Zaif, F. (2012). Finansal Analiz. Ankara: Gazi Kitabevi.
Kızıl, C. ve Aslan, T. (2019). Finansal Performansın Rasyo Yöntemiyle Analizi: Borsa İstanbul’da (Bist’de) İşlem Gören Havayolu Şirketleri Üzerine Bir Uygulama. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (2): 1778-1799.
Kuyucak Şengür, F. (2017). Havaalanı İşletmeciliğinde Yeni Eğilimler: Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 13 (4): 751-766.
Önal, S., Mat, M. Ve Eroğlu, S. E., (2018). Hava Taşımacılığı İşletmelerinin Karlılık Analizi: Türkiye ve Avrupa Sektör Karşılaştırması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 22 (3): 721-744.
Öncü, M. A, Çömlekçi, İ. ve Coşkun, E. (2013). Havayolu Yolcu Taşıma İşletmelerinin Finansal Etkinliklerinin Ölçümüne İlişkin Bir Araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5 (2): 77-86.
Öncü, M. A, Çömlekçi, İ. ve Coşkun, E. (2010). Havayolu Şirketlerinin Uyguladıkları Finansal Stratejiler üzerine Bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (2): 27-58.
Sakız, B. (2017). Finansal Oranlar Kullanılarak Risk Yönetimi ve Havayolu Sektörü-Bir Uygulama. Web: https://www.avekon.org/papers/1825.pdf, adresinden 25.02.2020’de alınmıştır.
SHGM (2020a). Tarihçe. Web: http://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/1--tarihce, adresinden 26.02.2020’de alınmıştır.
SHGM (2020b). Havacılık İşletmeleri. Web: http://web.shgm.gov.tr/tr/havacilik-isletmeleri/2063-hava-tasima-isletmeleri, adresinden 26.02.2020’de alınmıştır.