Abdullah Bosnevî'nin Vahdet-i Vücûda Dair Bir Risalesi ya da Kitâbü Tehakkuk
Bu çalışmada, 17. yüzyılın Osmanlı dönemi mutasavvıflarından Abdullah Bosnevî'nin Kitâbü tehakkuki'l-cüz' bi sureti'l-küll ve zuhûri'l-fer' alâ sureti'l-asl adlı risalesini inceledik. Üç varak ya da altı sayfa olan bu risalesinde Bosnevî, Muhyiddin İbn Arabî'nin Fütûhât-ı Mekkiyye adlı eserinde yer alan bir şiirinden yola çıkarak İbn Arabî'nin vahdet-i vücûd düşüncesini kısa ve öz bir biçimde ortaya koymaya çalışmıştır. Biz çalışmamızda, Bosnevî'nin bu risalesini öncelikle şekil, içerik ve kaynakları açısından değerlendirdik. Sonrasında Bosnevî'nin İbn Arabî'nin bu şiirine dair yaptığı açıklamaları, Bosnevî'nin diğer bazı risalelerinden, İbn Arabî'nin görüşlerinden ve bu konularla ilgili diğer araştırmalardan yararlanarak izah etmeye ve yorumlamaya çalıştık.
ABDULLAH BOSNAWÎ'S TRACTATE CONCERNING AL-WAHDAT AL-WUJUD OR KITAB TAHAKKUK
In this study, we have analyzed Abdullah Bosnawî's tractate entitled Kitab Tahakkuk al-Cuz' bi Surat al-Kull wa Zuhûr al-Far' alâ Surat al-Asl. Abdullah Bosnawî is one of the Sufis of the Ottoman period in 17th century. In his tractate, which arising from three leafs or six pages, Bosnawî tried to present Ibn Arabî's famous thought al-wahdat al-wujud with reference to the poet in Ibn Arabî's Futûhat al-Makkiyye. In our study, firstly we have evaluated this Bosnawî's tractate in terms of form, content and resources. After than we have explained and interpreted Bosnawî's comments coupled with Ibn Arabî's poet under cover of Bosnawî's other tractates, Ibn Arabî's remarks and other researches related to these subjects.
___
- el-ACLÛNÎ, İsmail b. Muhammed, Keşfü'l-hafâ ve müzîlü'l-ilbâs ammâ'ş-tehera mine'l- ehâdîsi alâ elsineti'n-Nâs, Tlk: Ahmed el-Kalâş, IV. Baskı, Beyrut 1996, c. II.
- ADDAS, Claude, İbn Arabî Kibrit-i Ahmer'in Peşinde, trc. Atila Ataman, İstanbul 2004.
- AFFİFİ, A. E., Muhyiddin İbnu'l-Arabî'nin Tasavvuf Felsefesi, trc. Mehmet Dağ, Ankara 1974. Ebu'l-Ala, Fusûsu'l-Hikem Okumaları İçin Anahtar, trc. Ekrem Demirli, İstanbul 2006.
- ALİYYÜ'L-KÂRİ, Nureddin Ali b. Muhammed, el-Masnûa fi ma'rifeti'l-hadisi'l-mevzûa (Mevzûatu's-suğra),thk. Abdülfettah Ebu Gudde, Mektebetü'l-Matbuati'l-İslamiyye, Haleb 1969.
- BUHÂRÎ, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail el-Cu'fî, el-Câmiu's-sahîh, İstanbul 1401.
- BAŞ, Derya Çakır, "Abdullah Bosnevî'nin Tecelliyâtü arâisi'n-nusûs'unda Teşbih ve Tenzi- he Dair Görüşleri", Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 31 [2013/1], ss. 33-56.
- BOSNEVÎ, Abdullah, Kitâbü tehakkuki'l-cüz' bi sureti'l-küll ve zuhûri'l-fer' alâ sureti'l-asl, Süleymaniye Kütüphanesi, Carullah Efendi, nr. 2129/25, vr. 137-140. Abdullah, Tecelliyâtu arâisi'n-nusûs fi menassât-i hikemi'l-Fusûs, Matbaa-i Amire, 1290, 2 cilt. Abdullah, Kitâbü enfesi'l-vâridat fi şerhi evveli Hutbeti'l-Futûhât, Süleymaniye Kü- tüphanesi, Carullah Efendi, nr. 2129/26, vr. 140-144.
- CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yayınları, Ankara 1997.
- CHİTTİCK, William, Hayal Alemleri İbn Arabî ve Dinlerin Çeşitliliği Meselesi, çev. Mehmet Demirkaya, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2003.
- COŞKUN, İbrahim, "Muhyiddin İbn Arabî'nin Felsefesinde 'Allah' Mefhumu", Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl 9, sa. 21, Ocak-Haziran 2008, "İbnü'l-Arabî" Özel Sayısı-I, ss. 117-143.
- ÇAKMAKLIOĞLU, M. M. , "Abdullah Bosnevî'nin Fusûsu'l-Hikem Şerhinde Velayet Düşün- cesi", Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi II, (2014), ss. 126-146.
- DEMİRLİ, Ekrem, İslam Metafiziğinde Tanrı ve İnsan İbnü'l-Arabî ve Vahdet-i Vücûd Geleneği, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2009.
- ERTUĞRUL, İsmail Fenni, Vahdet-i Vücûd ve İbn Arabî, haz. Mustafa Kara, İstanbul 2008.
- İBN ARABÎ, Muhyiddin, Fütûhât-ı Mekkiyye, trc. Ekrem Demirli, XII, İstanbul 2010. Muhyiddin, Fütûhât-ı Mekkiyye, trc. Ekrem Demirli, XIII, İstanbul 2010. Muhyiddin-i, Fusûs ül-Hikem, trc. Nuri Gencosman, İstanbul 1992.
- İZUTSU, Toshihiko, İbn Arabî'nin Fusûs'undaki Anahtar Kavramlar, trc. Ahmed Yüksel Özemre, İstanbul 2005.
- KAM, Ferit, Vahdet-i Vücûd, sad. Ethem Cebecioğlu, Ankara 1994.
- KARA, Mustafa, "Abdullah Bosnevî", DİA, 1988, I, 87. Mustafa, "Osmanlı Dönemi Sûfîleri ve Tasavvufî Düşüncenin Renkleri", İslamî Araş- tırmalar Dergisi, c. 12, sa. 3-4, 1999, ss. 269-272.
- KARADAŞ, Cağfer, Muhyiddin İbn Arabî, İstanbul 2008. Cağfer, "Muhyiddin İbn Arabî'nin İtikadı", Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Der- gisi, yıl 9, sa. 21, Ocak-Haziran 2008, "İbnü'l-Arabî" Özel Sayısı-I, ss. 67-94.
- ÖGKE, Ahmet, "İbnü'l-Arabî'nin Fusûsu'l-Hikem'inde Ayna Metaforu", Tasavvuf İlmi ve Aka- demik Araştırma Dergisi, yıl 9, sa. 23, Ocak-Haziran 2009, "İbnü'l-Arabî" Özel Sayısı-II, ss. 75-89.
- TAHİR, Bursa Mebusu Muhammed, "Şârihu Fusûs Abdullah Bosnevî", Sırat-ı Müstakim Dergisi, sa. 137, c. 6, 7 Nisan 1326, ss. 104-105. Bursalı Mehmed, Osmanlı Müellifleri I-II-III ve Ahmed Remzi Akyürek Miftahü'l-Kütüb ve Esami-i Müellifin Fihristi, haz. Mustafa Tatçı-Kemal Kurnaz, Ankara 2000.
- TATLI, Bekir, "Fusûsu'l-Hikem Şârihi Abdullah-ı Bosnevî'ye (ö.1054/1644) Ait Bir Risale: Er-Risale Fi Temessüli Cibril", Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl 6, sa. 15, 2006, ss. 301-310.
- TÜRER, Osman, "Harîrîzade'nin Sülûkun Mertebelerine Dair Bir Risalesi: Feyzu'l-Muğnî Min Sırri Hadisi Men Talebenî", Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl 9, sa. 23, Ocak-Haziran 2009, "İbnü'l-Arabî" Özel Sayısı-II, ss. 37-51.
- ZİYAİ, Ali Ekber, "Abdullah Bosnevî Efendi (ö.1054/1644) ve 'Sırr-ı Yakin' Risalesi", Misbah Dergisi, yıl 3, sa. 9, Sonbahar 2014, ss. 81-96.
- ISSN: 1306-7044
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Çorum Çağrı Eğitim Vakfı
Sayıdaki Diğer Makaleler
İslami İlimler Dergisi 11/1 2016 Makaleler - Tüm
İslami İlimler Dergisi 11/1 2016 TAM SAYI MAKALELER
Abdullah Bosnevî'nin Vahdet-i Vücûda Dair Bir Risalesi ya da Kitâbü Tehakkuk
Tefsir'de Felsefi Metot: Ebû Ya'rub el-Merzûkî Örneği
Kur'ân'da Mekke Müşriklerinin Ahiret İnançları ile Hayra Engel Olmaları Arasındaki İlişki
Dinler Arası Diyaloğun Mümkün Gerçekleşme Konsepti: Ateizm
Hadisler Bağlamında Bid'at Olgusu ve Bid'atle Mücadelenin Gerekliliği