Sözleşmelerde Koşulan Şartlar ve Hükümleri

Mükellefin kayıt, bağlantı ve her türlü şartlarını bizzat kendisinin koyduğu ve oluşturduğu şartlar; olayların, muamelelerin ve kişilerin yenilenmesiyle çoğalmış ve çoğalmaya da devam etmektedir. Rasulüllah sallallahü aleyhi ve sellem efendimizden, hem onayladığı ve yasakladığı, hem mekruh gördüğü hem de güzel ve sevimli saydığı şartlar nakledilmiştir. Ancak öteden beri onları birbirinden ayırt edebilmek insanlara hep zor gelmiştir, tıpkı şu kıssada olduğu gibi; Büyük hadis âlimi Abdü’l-Vâris b.Saîd, Ebu Hanife’ye, İbn-i Ebî Leylâ’ya ve İbn-i Şübrüme’ye alışverişte koşulan şartın hükmünü sordu. Bu konuda onların cevaplarını dinledikten sonra hayretler içerisinde kalarak şöyle dedi: “Yâhu Allah aşkına! Irak müçtehitlerinden üç fakih, tek bir konuda farklı görüşler serdediyor!” Sonra o üç imama dönerek delillerini ve ihtilafın nedenlerini sorar… İnşallah bu makalede kıssanın tamamı gelecektir. Fukahâ ise -Allah onlara rahmetiyle muamele etsin- bütün o şartların çeşitlerini, gereklerini ve her birinin hükümlerini tek tek açıkladılar, genel ve özel kaidelerini koyup temellendirdiler. Bu makalede onların sözlerini özetlerken şartları beşe ayırıp, her bir kısmın delillerini ve yorumlarını açıkladım. Bunları okuyucunun şartların hükümlerini kolayca görüp onların caiz olanlarıyla amel etmesi, yasaklananlarından da kaçınması için yazdım. Bu konuyu da özellikle günümüzde ticari muamelelerin ve şartların çok ve çeşitli olduğu, hükümlerinin bilinmesine ihtiyaç duyulduğu bir zamanda seçtim. Doğruya erişmek isteyeni Allah doğruya eriştirir.