Çocuk Yoksulluğunu Önlemeye Yönelik Bir Sivil Toplum Girişimi: İHH’nın Yetimleri Destekleme Programı

Modern zamanlarda yaşamın sağladığı çeşitli fırsatlar yanında getirdiği önemli riskler bulunmaktadır. Bir ailede babanın vefatı durumunda, çocuğu geleceğe sağlıklı şekilde hazırlanmaya yönelik yükümlülükler annenin tek başına baş etmesi kolay olmayan riskler içermektedir. Bu risklerin önüne geçmek için gelişmiş ülkelerde oluşturulan çeşitli sosyal güvenlik kurumları, bu tür bir riskin tek başına bir annenin üzerinde kalmasına mani olacak sosyal destek programlarını içermektedir. Dünyanın küçümsenmeyecek çok geniş bir coğrafyası düşük ekonomik gelir düzeyi nedeniyle bu tür sosyal güvenlik kurumlarından mahrumdurlar. Böylesi bir ortam çocuk yoksulluğunu sorunu karşımıza çıkarmaktadır. Çocuk yoksulluğu Hanehalkı içinde en dezavantajlı/ciddi yoksulluk türünü oluşturmaktadır. Ekonomik olarak gelişmemiş olan ülkelerde/coğrafyalarda devletin veya sosyal güvenlik kurumlarının karşılayamadığı bu fonksiyonu üstlenmek üzere farklı ülkelerde çeşitli sivil inisiyatifler roller üstlenmektedirler. İHH’nın özellikle İslam dininin emri/tavsiyesi ekseninde geliştirmiş olduğu yetimlere yönelik çeşitli çalışmaları analiz edilecektir. Ayrıca İHH’nın dünyanın farklı coğrafyalarında yetim çalışmalarından faydalanmış ve 18 yaşından büyük bazı gençler ile yapılan derinlemesine mülakat ile bu çalışmaların onların beşeri sermaye düzeylerinin gelişimi üzerindeki etkisi analiz edilmektedir. Sosyal destek programlarının nesiller arası yoksulluğun aktarılmasına mani olan mahiyeti ve sivil toplum kurumlarının sağladığı kapasitenin yeri/önemi bu çalışmada analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk Yoksulluğu, Yetim Hizmetleri, Sivil Toplum Hizmetleri, İHH İnsani Yardım Vakfı, Child Poverty, Orphan Services, Civil Society Services, IHH Humanitarian Relief Foundation

A CIVIL SOCIETY INITIATIVE TO PREVENT CHILD POVERTY: IHH’S SUPPORT PROGRAM FOR ORPHANS

In addition to the various opportunities that life provides in modern times, there are important risks that it brings. In the event of the death of the father in a family, the obligations to prepare the child for the future in a healthy way involve risks that are not easy for the mother to cope with alone. In order to prevent these risks, various social security institutions established in developed countries include social support programs that will prevent such a risk from being on a single mother. A vast geography of the world, which cannot be underestimated, is deprived of such social security institutions due to its low level of economic income. Such an environment presents the problem of child poverty. Child poverty constitutes the most disadvantaged/serious type of poverty in the household. Various civil initiatives take on roles in different countries in order to undertake this function, which the state or social security institutions cannot fulfill in economically underdeveloped countries/geographies. Various studies of IHH, especially for orphans, developed in line with the command/advice of the religion of Islam will be analyzed. In addition, in-depth interviews with some young people over the age of 18 who have benefited from IHH's orphan studies in different geographies of the world are analyzed and the effect of these studies on the development of their human capital levels. The nature of social support programs that prevent the transmission of intergenerational poverty and the place/importance of the capacity provided by non-governmental organizations will be analyzed in this study.

Keywords:

Child Poverty, Orphan Services, Civil Society Services, IHH Humanitarian Relief Foundation,

PDF

___

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2021), Koruyucu Aile Hizmetleri, https://ailevecalisma.gov.tr/koruyucuaile/koruyucu-aile
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2021), Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, https://www.aile.gov.tr/chgm/istatistikler/
Ail ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2022), Çocuk İstatistikleri, https://www.aile.gov.tr/chgm/istatistikler/kurumsal-istatistiklerimiz/
Arıkan, Rauf. (2013). Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Bilen, M. (2002), Piyasa Ekonomisinde Devletin Değişen Rolü (Refah Devleti Ekseninde Bir Analiz), Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bilen, M. ve Çalışır, M. (2019), “Türkiye’de Gelir Dağılımı ile Eğitim Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi ile Analizi”, Akademik İncelemeler Dergisi, 14(2), ss. 1-30.
Çaha Ömer (2003), Değişen Siyaset, Sivil Toplum, İletişim, Ekonomi ve MÜSİAD, Edam tarafından Hazırlanmış Rapor.
Çaha, Ömer. (2007). Aşkın (Transandantal) Devletten Sivil Topluma. İstanbul: Plato Film Yayıncılık.
Çavuş, Mustafa Fedai. (2009). Gençlerde Algılanan Sosyal Desteğin Öz-Yeterlilik İnancına Etkileri. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 1-11.
Çeken, Birsen. (2019). Korunmaya Muhtaç Kimsesiz Çocuklar ve Hayalleri Üzerine Bir Çalışma. ulakbilge, 45, 160-171.
Çopur, Hakan (2009). Teoriden Pratiğe Sivil Toplum, http://www.ekopolitik.org/public/page.aspx?id=615. (Erişim Tarihi: 05.03.2021).
Dayıoğlu, Meltem (2007), “Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu: Ölçüm Yöntemleri ve Yoksulluğun Belirleyicileri”, TİSK Akademi, ss. 82-105.
Doğan, İlyas. (2002). Özgürlükçü ve totaliter düşünce geleneğinde sivil toplum. İstanbul: Alfa Yayınları.
Döş, İzzet ve Kır, Elif. (2013). İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarında Sosyal Etkinlik ve Yönetimi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(3), 527-544.
Duman, Mehmet. Z. (2004). İdris Küçükömerin Sivil Toplum Anlayışı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 47-52
Durgun, Özlem (2011), “Türkiye’de Yoksulluk ve Çocuk Yoksulluğu Üzerine Bir İnceleme”, Bilgi Ekonomi ve Yönetim Dergisi, Cilt: V (I), ss.143- 154.
Erdoğan, Mustafa (1998), Liberal Toplum Liberal Siyaset, Siyasal Kitapevi, Ankara.
Erdoğan, Nurettin. (2016). Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfı eğitim yardımlarının ilkokul, ortaokul, lise öğrencileri ve ailelerine etkileri (Antalya ili Muratpaşa ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Ertem, Yeter, Aksa. (2017). Yetim Çocuklara Uygulanan Sosyal ve Ekonomik Destek Bağlamında “Bayrampaşa Hami-Yet Projesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
Eryurt, Mehmet A. ve Koç, İsmet (2013), “Child Poverty and Regional Disparities in Turkey”, The Turish Journal of Pediatrics, ss. 140-151.
Eurostat (2021), https://ec.europa.eu/eurostat/data/database
Fioramonti, L. (2005). Civil societies and democratization: assumptions, dilemmas and the South African experience. Theoria, 52(107), 65-88.
Giddens, Anthony (2000), Üçüncü Yol, Sosyal Demokrasinin Yeniden Yükselişi, (Çev.Mehmet Özay ), Birey Yayınları, İstanbul.
Gordon v.d, (2003), “Child Poverty in the Developing World”, https://www.researchgate.net/publication/30529837
İHH (2021), Gelir Gider Tablosu, https://www.ihh.org.tr/gelir-gider-tablosu?page=1
İHH (2021), Gündem, https://www.ihh.org.tr/yetim.
İHH (2021A), Yetimlerle İlgili Ayet ve Hadisler, https://www.ihh.org.tr/yetimlerle-ilgili-ayetler-ve-hadisler
Kahraman, Fatih; Gül, Songül S. (2015). Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu: Gaziantep Üzerine Bir Araştırma, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 8, Sayı 1, Haziran 2015, ss. 339-366
Keskin, Gülseren ve Orgun, Fatma. (2006). Ögrencilerin öz etkililik-yeterlilik düzeyleri ile basa çikma stratejilerinin incelenmesi/Studying the strategies of students' coping with the levels of self-efficacy-sufficiency. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7(2), 92.
Limanlı, Ömer (2020), “Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu: Bir Yeniden Değerlendirme”, İktisadi Araştırmaları Dergisi, Cilt 4 (2), ss. 158 – 173.
Mahmur Işikçi, Yasemin ve Karatepe, Selma. (2016). Türkiye’de Çocuğa Yönelik Sosyal Politika Uygulamaları ve Tarihsel Analizi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 69-100.
OECD (2019), Child Poverty, OECD Family Database, Child poverty (oecd.org)
OECD (2021), General Government Spending, https://data.oecd.org/gga/general-government-spending.htm
Oxfam (2021), Oxfam; https://www.oxfam.org/en/press-releases/half-billion-people-could-be-pushed-poverty-coronavirus-warns-oxfam
Özgür, Gönül. (1993). Sosyal destek ve sağlık. Türk Hemşireler Dergisi, 43(2), 25-26.
Özkan, Fatih. (2019). Mülteci Çocukların Eğitiminde Sivil Toplum Kuruluşlarının Eğitim Politikalarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
Silwal, A. Rudra ve diğerleri (2020), Global Estimate of Children in Monetary Poverty: An Uptade, Poverty & Equity, World Bank Group. https://www.researchgate.net/publication/344821924_30b_Global_Estimate_of_Child_Poverty_10-13_2pm
Sumner, Hoy, and Ortiz-Juarez «Estimates of the impact of COVID-19 on global poverty», WIDER Working Paper 2020/43; https://www.wider.unu.edu/sites/default/files/Publications/Working-paper/PDF/wp2020-43.pdf
Sunar, Lütfi (2003), “Yoksulluğun Önlenmesinde Sivil Toplumun Rolü ve Gönül Kuşağı Derneği”, Yoksulluk, Cilt 3, Deniz Feneri Derneği Yayını.
Şeker, Betül Dilara ve Aslan, Zafer. (2015). Eğitim sürecinde mülteci çocuklar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(1), 86-105.
Şentürk, Murat. (2014). Türkiye’de Kamunun ve STK’ların Sosyal Yardım Uygulamaları: Yeni Eğilimler ve İhtiyaçlar. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(28), 285-307.
Taşdemir, Nazmiye ve Yılmaz, Hakkı H. (2020), “ Türkiye’de ve Avrupa Ülkelerinde Çocuk Yoksulluğunun Belirleyicileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Çilt 53 (3), ss. 1075 - 1104.
Therborn, Göran (1998), “Sivil Toplumun Ötesi: Demokratik Deneyimler Ve “Ortadoğu”ya Uygunluklar, Sh. 61-73, (Çev.Ahmet Fethi ), Sivil Toplum, Demokrasi ve İslam Dünyası, Ed. Elisabeth Özdalga, Sune Persson, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
UN, 2021, World Population Prospects 2019, https://population.un.org/wpp/DataQuery/
UNICEF (2020), “Impact of COVID-19 on multidimensional child poverty : technical note”, https://digitallibrary.un.org/record/3886583
UNICEF (2021), Child Poverty, https://www.unicef.org/social-policy/child-poverty
UNICEF (2021), https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
UNICEF (2021), Social Protection, https://www.unicef.org/social-policy/social-protection
UNICEF (2016), Ending Extreme Poverty: A Focus on Children, Unicef and World Bank Group.
UNICEF (2019), Türkiye – UNICEF Ülke İşbirliği Programı 2016-2020, Unicef Yayını.
World Bank (2018), Decline of Global Extreme Proverty Continues but Has Slowed: World Bank, https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2018/09/19/decline-of-global-extreme-poverty-continues-but-has-slowed-world-bank
World Bank (2020), Reversals of Fortune (Proverty of Shared Prosperity 2020), World Bank Publications.
World Bank (2021), World Development Indicators, Web: https://data.worldbank.org/indicator/
Yetim Katalog 2020, https://www.ihh.org.tr/public/publish/0/147/yetim-katalog-2020---tr-web.pdf (Erişim Tarihi: 07.08.2021).
Yıldırım, Ali ve Simsek, Hasan. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.