Serap PALAZ, Sultan ÖZKAN, Necla SARI, Fehim GÖZE, Nurdan ŞAHİN, Ömrüye AKKURT

İş Yerinde Psikolojik Taciz (mobbing) Davranışları Üzerine bir Araştırma: Bandırma Örneği

Kişiyi hedef alan sistemli olarak tekrarlanan, yıldırma, aşağılama, korkutma, sindirme ve duygusal şiddet uygulama gibi etik olmayan davranışları tanımlamak için kullanılan psikolojik taciz, modern toplum ve çalışma hayatımızda herkesin karşılaşabileceği bir olgudur. Psikolojik taciz, dünyada her iş kolunda görülebilen, kurbanı fiziksel ve ruhsal olarak etkileyen ve verimlilik düşüşü, işten ayrılma gibi sebeplerle kurumlara zarar veren bir hastalıktır. Türkiye’de son yıllarda işyerinde psikolojik taciz konusuna olan ilgi artmakta ve bu konuda yapılan çalışma sayısında da bir artış gözlemlenmekle birlikte görgül çalışmalar sınırlı sayıda kalmış ve yapılan çalışmalar daha çok kavramsal boyutlarda gerçekleşmiştir. Bu çalışmanın amacı, psikolojik taciz (mobbing) kavramının anlaşılması, yaygınlığının belirlenmesi, karşılaşılan olumsuz davranışların adlandırılması, demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediği ve bu tür davranışlarla baş etme yollarının neler olduğunun bir alan çalışması yöntemiyle tespit edilerek Türk yazınına katkıda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Mobbing, Psikolojik Taciz, İşyerinde Yıldırma, Sağlık Sektörü, Eğitim Sektörü

Mobbing, or psychological harassment at the workplace, is commonly used to describe situations where a worker, supervisor, or manager is systematically and repeatedly mistreated and victimized by fellow workers, subordinates, or superiors. The behaviours involved in mobbing may in fact be fairly common in everyday life and everybody with no difference in culture and in sex can be subject to mobbing which in this situation where the target finds it difficult to defend him or herself or to escape the situation. Such kinds of treatment tend to stigmatise the target and may even cause severe psychological trauma. Although the study of psychological side of mobbing attracted noticeable attention recently in Turkey, there has been paid a little attention to the analysis of empirical aspect of this issue. In this paper we attempt to make a contribution to redressing this gap by analysing the mobbing behaviours in the workplace using questionnaire survey among full-time employees in the health and education sectors both in private and public. This paper aims to investigate the mobbing behaviours and its frequency, the prevalence of mobbing among participants, the association between workplace mobbing and demographic variables such as age, gender, sector, education, seniority and coping strategies from mobbing behaviours

Keywords:

Mobbing, Psychological Harassment, Psychological Terror at Workplace, Health and Education Sectors,

PDF

___

AKÇA,B., İRMİŞ A., (2006), “Yıldırma Davranışının Algılama Boyutu: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”, 14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, Erzurum,181-189.
AKGEYİK, T., GÜNGÖR M., UŞEN Ş., (2007), “Individual and Organizational Consequences of Mobbing in the Workplace: Case of Banking Sector in Turkey”, Journal of Academy of Business and Economics, http://www.thefreelibrary.com/Journal+of+Academy+of+Business+and+ Economics/2007/March/1-p5185.
AKTOP, N.G.(2006), Anadolu Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Duygusal Tacize İlişkin Görüşleri ve Deneyimleri, İletişim Bölümleri Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
ASUNAKUTLU T., SAFRAN, B., (2006), “Örgütlerde Yıldırma Uygulamaları (Mobbing) ve Çatışma Arasındaki İlişki”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(2):111-129.
AYDIN,R., KUTLU, Y. (2001), “Hemşirelerde İş Doyumu ve Kişilerarası Çatışma Eğilimi İle İlgili Değişkenler ve İş Doyumunun Çatışma Eğilimi İle Olan İlişkisini Belirleme”. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 5: 2, 37-45.
BİLGEL, N., AYTAC, S., BAYRAM N.(2006), “Bullying in Turkish White-collar Workers”,Occupational Medicine., 56:226-31.
BOZBEL,S., PALAZ, S.(2007), “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Sonuçları”, Tisk Akademi Dergisi, Cilt:2 Sayı:3 S:66,79.
BRANCH, S., RAMSAY, S., BARKER, M., (2007), “Managers in the Firing Line: Contributing Factors to Workplace Bullying by Staff -An Interview Study”, Journal of Management and Organization, 13(3), 264-282.
CHAPPELL, D., Di MARTİNO V.(2000), “Violence at Work”.(İnternational Labor Organization Report, second edition.)Geneva.
ÇOBANOĞLU, Ş.(2005), Mobbing/İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri, Timaş Yayınları.
DAVENPORT, N., SCHWARTZ, R.D., ELLİOTT, G. P.(2003), Mobbing, İşyerinde Duygusal Taciz, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
DEMİR, A.(2005), “Hemşirelerin Vardiya ile Çalışmalarının Anksiyete ve Arteryel Kan Basıncına Etkisinin İrdelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2): 40-54.
GÖKÇE, A.T.(2006), İş Yerinde Yıldırma:Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi,Ankara.
HEAMES,J.,HARVEY, M., (2006), “Workplace Bullying: A Cross-level Assessment”, Management Decision, 44(9), 1214-1232.
HİRİGOYEN, M.(1998), Manevi Taciz Günümüzde Sapkın Şiddet, Çev. Heval Bucak, Güncel yayıncılık, İstanbul.
IŞIK , E.( 2007), İşletmelerde Mobbing Uygulamaları ile İş Stresi İlişkisine Yönelik Bir Araştırma,Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,İstanbul.
KARACAOĞLU, K.REYHANOĞLU, M., (2006), “İşyerinde Yıldırma KKTC'deki Sağlık Sektöründe Çalışanlara Yönelik Bir Araştırma”, 14.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Bildiriler Kitabı, Erzurum:171- 179.
KÖK, B.S.( 2006), “İş Yaşamında Psiko-şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri”,14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Erzurum.
KUTLU, F.(2006), İşyerinde Duygusal Tacizin (Mobbing) Çalışanın Tükenmişliği Üzerine Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı Tezsiz Yüksek Lisans Projesi.İzmir.
LAÇİNER,V.(2006),“Mobbing(İşyerindePsikolojikTaciz)”,http://www.turkishwe ekly.net/turkce/makale.php?id=98
LEYMANN, L.(1990), “Mobbing And Psychologial Terror At The Workplace”, Violence Victims, 5:119,26.
ÖZEN, S. (2007), “İşyerinde Psikolojik Şiddet ve Nedenleri”, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9(3).
PAKSOY,N.(2007), İşyerinde Psikolojik Taciz-Yıldırma (Mobbing), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Projesi,Kahramanmaraş.
QUİNE, L.(2003), “Workplace Bullying, Psychogical Distress, and Job Satisfaction in Junior Doctors”, Cambridge Quarterly of Healthcare Ethicts, USA,12: 91–101.
RAYNER,C., SHEEHAN,M., BARKER M.(1999), “Theoretical Approaches to the Study of Bullying at Work”, İnternation Journal of Manpower,20:1/2.
SOLMUŞ,T.,(2005), “İş Yaşamında Travmalar: Cinsel Taciz ve Duygusal Zorbacılık/Taciz(Mobbing)”, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi ,Cilt:7 Sayı:2.
TANOĞLU,Ş, Ç.(2006), İşletmelerde Yıldırmanın(Mobbing) Değerlendirilmesi ve Bir Yükseköğretim Kurumunda Uygulama, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
TINAZ P.(2006), İşyerinde Psikolojik Taciz(Mobbing), Beta Yayınları, İstanbul.
TUTAR, H., (2005), İş Yerinde Psikolojik Şiddet, Platin Yayınları, Ankara.
VARTİA, M., HYYTİ, J.(2002), “Gender Differences in Workplace Bullying among Prison Officers”, European Journal of Work and Organizatioanl Psychology, 11:1.
YAVUZ ,H.(2007), Çalışanlarda Mobbing(Psikolojik Şiddet)Algısını Etkileyen Faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
YILDIRIM, A., YILDIRIM, D., (2007), “Mobbing in the Workplace by peers and managers: Mobbing Experienced by nurses Working in Healthcare Facilities in Turkey and Its Effect on Nurses”, Journal of Clinical Nursing, 16(8), 1444-1453.
YILDIRIM,D., YILDIRIM A.,TİMUÇİN, A.(2007), “Mobbing Behaviors Encountered by Nurse Teaching Staff”, Nursing Ethiccs,14(4).
YILDIZ, S.(2007), İşyerinde İstismar Davranışlarının Psiko-Sosyal Boyutu
ve Bir Uygulama, Uludağ Üniversitesi,